Ինչու և ինչպես են սպանել Զիրոյանին ու հայկական հանցախմբի լիդեր ամուսնուն

Արդեն տեղեկացրել ենք, որ մարտի 1-ին Մոսկվայում անհայտ անձինք կրակել էին գործարար Իրինա Զիրոյանի վրա: Ոստիկանությունից հայտնել էին, որ Իրինա Զիրոյանը թիկնապահի հետ եկել էր ճաշելու «Տանուկի» ռեստորանում: Երբ նա դուրս էր եկել այնտեղից և մոտեցել մեքենային, երկու հոգի կրակ էին բացել նրա և թիկնապահի վրա: 52-ամյա Իրինա Զիրոյանը տեղում մահացել էր, իսկ նրա թիկնապահ Վալերի Ֆիլատովը ծանր վիրավորվել էր և մահացել հիվանդանոց տեղափոխվելուց հետո: Ռուսական լրատվամիջոցները, հղում անելով իրավապահ մարմիններում ունեցած իրենց աղբյուրներին, հավանական էին համարել պատվիրված սպանության տարբերակը:

Հասկանալու համար այդ վարկածի հավանական կամ անհավանական լինելը` ամբողջացրել ենք Զիրոյանների ընտանիքին առնչվող պատմությունը` կապված «օրեխովյան» խմբավորման և դրա կազմում հայկական հանցախմբի ստեղծման հետ:

Մինչ Ի. Զիրոյանի սպանությունը, «օրեխովցիների» պատմությանը շատ թե քիչ ծանոթ մարդիկ, իրավապահները երկու անգամ թյուրիմացաբար կարծել են, թե «օրեխովցիները» լիկվիդացված են: Առաջին անգամ նման կարծիք ձևավորվեց 1998-ին, երբ բանդայի դեմ քրեական գործ հարուցեցին, իսկ վերջին անգամ` 2011թ. սեպտեմբերին, երբ խմբավորման առաջնորդ Սերգեյ Բուտորինին դատապարտեցին ցմահ ազատազրկման: Սակայն պարզվեց, որ ամեն ինչ այդքան էլ պարզ չի. գուցե բանդան չկա, բայց փոխհրաձգությունը շարունակվում է:

Եվ այսպես, «օրեխովյան» հանցախումբը 1980-ականներին ձևավորել է «Օրեխովո-Բորիսովի Իոնիցա» մականվամբ մի բնակիչ: Մինչդեռ նրա ստեղծած խմբավորմանը քրեական մեծ հեղինակություն և փառք բերելու շնորհը տրված էր այլ առաջնորդի` «Սիլվեստր» մականվամբ Սերգեյ Տիմոֆեևին, ում օրոք էլ խմբավորումը շատ արագ ամրապնդեց դիրքերը: Նա շատ արագ նվաճեց բանդայի ղեկավարումը: Լավատեղյակ աղբյուրները վկայում են, որ Սիլվեստրը (այն ժամանակ հայտնի էր «Սերյոժա Նովգորոդսկի» մականվամբ) խմեցնելով բթացնում էր Իոնիցայի և նրա մերձավորների զգոնությունը, իսկ ինքը ձեռնպահ էր մնում ալկոհոլային խմիչքներ օգտագործելուց:

Շատ աղբյուրներ հայտնում են, որ Սիլվեստրը այնքան էլ չէր սիրում կովկասցիներին և երազում էր միավորել բոլոր սլավոնական հանցախմբերը: Մինչդեռ նրա պլանները խափանվում են երկամյա ազատազրկմամբ: 1991-ին կամ 1992-ին, ազատ արձակվելով կալանավայրից, Սիլվեստրը հայտնաբերում է, որ «օրեխովցիների» մի մասը միավորվել է «սոլնցևյան» խմբավորման հետ, որն էլ իր հերթին համագործակցում է մի շարք չեչենական խմբավորումների հետ: Նա սկսում է աստիճանաբար մոռանալ քրեա-էթնիկական ռոմանտիկայի մասին և սկսում ավելի շատ օրինական բիզնեսով զբաղվել: Չճշտված տվյալներով, օրեխովցիների առաջնորդը շուտով մի քանի ձեռնարկումներ է իրականացնում վրացի քրեական հեղինակություն Օթարի Կվանտրիշվիլու հետ: Բացի դա, հենց Սիլվեստրի օրոք օրեխովյան բանդայում ձևավորվեց «հայկական թևը»` «Գեռա Օբիզյանա» մականունով Գևորգ Զիրոյանի գլխավորությամբ: 1994-ին Սիլվեստրի ավտոմեքենան պայթեցվեց, և «օրեխովցիների» առաջնորդը մահացավ: Խմբավորման մեջ առաջնորդի դերը ստանձնեց «Օսյա» մականվամբ Սերգեյ Բուտորինը, իսկ նրա մերձավոր ենթական դարձավ Դմիտրի Բելկինը (մականունը «Բելոկ»): Նոր առաջնորդները բանդայում խիստ կարգուկանոն են հաստատում: Խորհրդային բանակի նախկին պրապորշչիկ Բուտորինը մահապատժի էր ենթարկում խմբավորման անդամներին` ալկոհոլ, թմրամիջոց օգտագործելու, հանցախմբի առաջնորդներին ծաղրելու և հանցախմբից դուրս գալու համար: «Օրեխովցիների» աչքի տակ եղած բիզնեսմենները, որոնցից բանդայի անդամները «տուրք» էին պահանջում, միայն մեկ պատասխան քայլի իրավունք ունեին` արագ վճարել փողերը: Հրաժարվելու կամ սակարկելու դեպքում նրանց նկատմամբ դաժան հաշվեհարդար էին տեսնում: Նույնն էր սպասվում նաև մրցակից բանդաներին, որոնք փորձում էին նեղացնել «օրեխովցիների» տանիքի տակ գտնվող բիզնեսմեններին:

Զիրոյանը չկարողացավ բարեկամություն անել նոր լիդերների հետ: Հայկական խմբավորումը շուտով առանձնացավ «օրեխովցիներից» և սկսեց ինքնուրույն գործել: Մոտ 10 տարի Գեռա Օբեզյանան հաջողությամբ զբաղվեց Վարշավսկի խճուղու հատվածում գործունեություն ծավալած բիզնեսմեններին շորթելով: Այդ խճուղում էր գտնվում նաև Գեռայի հանցախմբի «շտաբը»: Լրատվամիջոցների տվյալներով, նա զգալի կապիտալ էր կուտակել. մասնավորապես ստացել էր Մոսկվորեցկի շուկայի («ԳԳՍ» ԲԲԸ) ակտիվների խոշոր չափաբաժինը, ինչպես նաև վերահսկում էր «Վարշավյան առևտրային ընկերության», «Էսսո» ընկերության ակտիվները: 2003-ին Զիրոյանին սպանում են: Որոշ տվյալներով, սպանությունը «միտիշինսկի» խմբավորման ներկայացուցիչ Լադոյի հետ ունեցած կոնֆլիկտի հետևանքն էր: Հանցագործությունը պաշտոնապես չի բացահայտվում: Սպանվածի բոլոր ակտիվները ժառանգում է նրա այրին` Իրինա Զիրոյանը, ով այն ժամանակ մոտ 40 տարեկան էր: Ըստ փորձագետների` ժառանգության ընդհանուր գումարը միլիոնավոր դոլարների էր հասնում:

Այդ ժամանակահատվածում «օրեխովյան» խմբավորումից գրեթե ոչինչ չի մնում. 1996թ. Սերգեյ Բուտորինը իր կեղծ մահն է «թատերականացնում», ճոխ թաղում կազմակերպում, և անցնելով ընդհատակ` «հանդերձյալ կյանքից» ղեկավարում բանդան: 1998-ին քրեական գործ է հարուցվում «օրեխովցիների» դեմ` հանցախումբ ստեղծելու փաստով: Հանցագործները շատ արագ լիկվիդացնում են հանցախմբին վնասազերծելու համարձակություն ունեցած քննիչին, սակայն դա նրանց չի փրկում: Քրեական գործը շարունակում են քննել, և միանգամից մեկ օրվա մեջ ձերբակալում են հանցախմբի միանգամից 23 անդամների: Իսկ հանցախմբի առաջնորդները` Բուտորինը և Բելոկը ստիպված փախչում են Իսպանիա: Սակայն որոշ ժամանակ անց Օսյան` Բուտորինը, ձերբակալվում է Իսպանիայում, իսկ Բելոկը ազատության մեջ է մնում մինչև 2011-ի գարունը:

Այդ ժամանակ իրավապահները «օրեխովցիների» նկատմամբ իրենց հաղթանակն էին տոնում, իսկ Իրինա Զիրոյանն այդ ընթացքում օրինականացնում և ապաքրեականացնում էր ամուսնու բիզնեսը, սակայն դա շատ դժվարությամբ էր ստացվում, քանի որ խմբավորման անդամները ևս հավակնում էին` բաժին ունենալ Գևորգ Զիրոյանի ժառանգությունից: Եվ այրին սկսում է մեկը մյուսի հետևից սպառնալիքներ ստանալ: Իսկ 2005-ին նրա` «Դռներ և պատուհաններ» խանութ են այցելում զինված մարդիկ: Նրանց դիմավորում է Իրինայի առաջին ամուսնությունից ծնված որդին` Իսմաիլ Վելիկովը, ով մոր մոտ աշխատում էր որպես թիկնապահ: Նրան տեղում սպանում են, այնուհետև գոռալով` ո՞ւր է Իրինան, փնտրում սպանվածի մորը: Իրինային հաջողվում է թաքնվել, սակայն նա գոռացողի ձայնից ճանաչում է իր ամուսնու նախկին ենթակային` «Ծո» մականվամբ Վահան Հովհաննիսյանին: Մի ժամանակ Իրինայի ամուսինը նրան ամեն ամիս 40.000 ռուբլի էր տալիս, իսկ այրին նրան զրկել էր այդ «աշխատավարձից»: Իրինային չգտնելով` հանցագործները թաքնվում են, սակայն 2011-ի փետրվարին ձերբակալում են Վահան Հովհաննիսյանին և դատապարտում 18 տարվա ազատազրկման: Այդ նույն թվականի սեպտեմբերին ցմահ ազատազրկման են դատապարտում նաև «օրեխովցիների» առաջնորդ, Իսպանիայից Ռուսաստան էքստրադիցիայի ենթարկված Սերգեյ Բուտորինին: Եվ թվում է, թե այդ հանցախմբի հետ ամեն ինչ ավարտված է:

2012թ. մարտի 1-ին, 52-ամյա Իրինա Զիրոյանը, հաղթելով մի շարք դատավարություններ և պարզապես դառնալով «բիզնես-տիկին», ճաշում էր իր հանգուցյալ ամուսնու հանցախմբի համար նախկինում որպես «շտաբ» ծառայած, Վարշավսկի խճուղու թիվ 86 շենքում՝ «տանը»: Այն ևս ժառանգել էր Իրինան և վարձակալությամբ տվել մի քանի ընկերությունների, որտեղ գործում են գեղեցկության սրահ, «Եռշ» գարեջրի բարը, «Տանուկի» ռեստորանը, որտեղ էլ հենց կինը ճաշելիս է եղել: Զիրոյանի այրուն դեպքի օրը ուղեկցել է նրա թիկնապահ Վալերի Ֆիլատովը: Ականատեսների վկայությամբ՝ ինչ-որ պահ շենքին են մոտեցել սև բաճկոններով և ջինսերով երկու տղամարդ: Նրանք մտել են գարեջրատուն և ռեստորան, որտեղ կարծես մարդ են փնտրել և վերադարձել փողոց: Երբ Զիրոյանն ու Ֆիլատովը դուրս են եկել շենքից և ուղևորվել են դեպի իրենց Mercedes-Benz GL 350 մակնիշի ավտոմեքենան, այդ տղամարդկանցից մեկը ТТ տիպի ատրճանակից կրակ է արձակել նրանց ուղղությամբ: Այրին մահացել էր տեղում, իսկ թիկնապահը ծանր մարմնական վնասվածքներ էր ստացել և արդյունքում մահացել հիվանդանոցում: Հարձակումից հետո քիլլերներից մեկը փախուստի էր դիմել` արագ անցնելով բակերի միջով, իսկ երկրորդը վազել էր Վարշավյան խճուղու ուղղությամբ: Նրանց բռնել չէր հաջողվել:

Ով կդառնա Զիրոյանի ժառանգորդը՝ առայժմ պարզ չէ: Հայտնի չէ` Իրինան ունե՞ր այլ երեխա, բացի սպանված Իսմաիլ Վելիկովից: Ավելի քիչ համոզվածությամբ կարելի է դատել այն մասին, թե ինչպես կվարվեն Զիրոյանի ժառանգորդը կամ ժառանգորդները կուտակած կապիտալի հետ. համառորեն կշարունակե՞ն նրա բիզնեսների օրինականացումը, թե՞ կվերածեն հանցավոր խմբավորման միջոցների: Ամեն դեպքում սպանության պատվիրատուները երկրորդ տարբերակի հույս ունեն:

Թարգմանությունը Էլմիրա Մարտիրոսյանի` ըստ ռուսական լրատվամիջոցների