«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քարտեզագիր Շահեն Շահինյանը
Պարոն Շահինյան, Տեղում տեղի ունեցած միջադեպից հետո նշում են, որ մենք մինչև ապրիլի 1-ը պետք է որոշակի սահմանազատում արած լինեինք, որպեսզի անակնկալ ձևով ադրբեջանցիները չհայտնվեին Հայաստանի տարածքում: Ի՞նչ իրավիճակ է Տեղում:
Տեղի հատվածում տարածքային կորուստների մասին անգամ պաշտոնական աղբյուրներն են հայտարարել: Բացի այդ էլ, պարզ տրամաբանություն էր, որ հիշելով վերջին երկու տարիներին Ադրբեջանի նենգ պահվածքը, որ իրենք ցանկացած առիթ օգտագործում են հայկական հողեր բռնազավթելու, և մենք չունենք որևէ դեպք, երբ իրենք վերադարձրել են զավթած տարածքները, պետք էր նախնական քայլեր ձեռնարկել և դիրքավորվել հայկական տարածքում՝ ստեղծելով նախադրյալներ Ադրբեջանի կողմից սպասվող սադրանքների կանխման համար: Մենք այդ դեպքում չէինք ունենա մի իրավիճակ, որ ադրբեջանիցները գային, դիրքավորվեին մեր տարածքում, փորեին խրամատներ, խրամատավորվեին և մեզ խոչընդոտեին խրամատավորում իրականացնել:
Հայտարարվում է, որ Հայաստանը պատրաստ է Հայաստան-Ադրբեջան 1991-ի սահմանային գծի ողջ երկայնքով զորքերը հետ քաշել ապահով հեռավորության վրա: Ապահով հեռավորությունն ո՞րն է:
Նախ՝ 1991 թվականի քարտեզ գոյություն չունի, երկրորդ, քարտեզային տեսանկյունից ես չեմ կարող ասել՝ ապահով հեռավորությունը որն է, որովհետև նման տերմին մեր մասնագիտության մեջ գոյություն չունի: Դա ավելի շատ ռազմական տերմին է, որին ես ծանոթ չեմ: Ես չգիտեմ՝ ինչ հեռավորության մասին է խոսքը, մետրեր է, թե կիլոմետրեր է: Մեր ոլորտում ապահով հեռավորություն կամ զորքերի հայելային հետքաշում, նմանատիպ բաներ գոյություն չունեն: Մենք ունենք սահմանագիծ, կամ եթե սահմանագիծ չկա, կա չեզոք գոտի:
Ադրբեջանը որքա՞ն տարածք է օկուպացրել Հայաստանից, նշվում է 200-300 քառակուսի կիլոմետրի մասին:
Ադրբեջանը սկսած 2020-ի նոյեմբեր-դեկտեմբերից համակարգված օկուպացնում է հայկական տարածքները: Դա 2021-ի մայիսի գարունն էր, 2022-ի սեպտեմբերն էր, 2023-ի ապրիլը և այս ընթացքում տարբեր մանր ու միջին մարտերով նրանք կարողացել են գրավել հայկական տարածքների զգալի հատված: Դա մոտ 200-300 քառակուսի կիլոմետր տարածք է, Ջերմուկի հատվածում, Վերին Շորժայի հատվածում, Մեծ Իշխանասարի, Ներքին Հանդի, Տեղ-Կոռնիձոր հատվածներում է: Այդ բոլոր հատվածներում կան բավականին տարածքային և դիրքային կորուստներ: Հիշում ենք, որ ԱԱԾ-ն հաղորդագրություն էր տարածել, որ 5 տեղերում ադրբեջանցիները 100-300 մետր առաջ են եկել, հետո հայտարարեցին, որ բարելավումներ կան, սակայն բարելավումների մասով չունենք ոչ տեղադիրքի նշում, ոչ հեռավորության հետքաշման չափի նշում: Ես կասկածում եմ, որ ադրբեջանցիները հետ են քաշվել:
Կարծում եք՝ հետ չեն քաշվե՞լ ադրբեջանցիները Տեղում:
Մեր ունեցած տեղեկություններով՝ մեր զինվորները խիզախ մարտ են վարել և դիրքից չեն նահանջել: Մինչ օրս մենք կորուստ չենք ունեցել, իսկ մինչ այդ, երբ ադրբեջանցիները ներխուժել էին հայկական տարածք, սկսել դիրքավորում իրականացրել, թե դրանից հետո որքանով են հետ քաշվել և առհասարակ հետ քաշվե՞լ են, թե ոչ, տեղեկություններ առկա չեն:
Պարոն Շահինյան, սահմանազատման աշխատանքներից ի՞նչ է Ձեզ հայտնի, արդյոք իրականացվում են դրանք:
Սահմանազատումը ունի հստակ կանոն, այն չի կարող իրականացվել մարտերի ընթացքում կամ մարտեին զուգահեռ, այսինքն՝ երբ սահմանին ընթանում են մարտեր, հրաձգություն, ապա դա սահմանազատում չի, բռնազավթում է: Ադրբեջանը ուժի կիրառմամբ փորձում է հայկական առավելագույն տարածքներ զավթել: Իսկ սահմանազատման իրականացման առաջին սկզբունքը, որը ես միշտ նշել եմ, սահմանազատման սկզբունքների ընտրությունն է, դա կարող է լինել նախկինում գոյություն ունեցած քարտեզների հիման վրա, կարող է լինել տարբեր սկզբունքներով, բայց դա պետք է հայտարարել: Եվ մենք մինչև օրս չունենք պաշտոնական հայտարարություն, թե որ քարտեզների հիմնա վրա են ընթանալու սահմանազատման աշխատանքները: Ունենք որոշակի կցկտուր տեղեկություններ, որ մեր իշխանությունների նպատակն է, որ ունենանք 29,745 կմ տարածք, ինչ-որ Ալմաթայի հռչակագրի հիման վրա պետք է լինի, կամ Խորհրդային Միության քրատեզների հիման վրա պետք է լինի: Եվ ամբողջ խնդիրն այն է, որ այդ հայտարարությունները տարբեր փուլերում են արվում և անընդհատ փոփոխվում են, և սկզբունքների վերաբերյալ տեղեկատվություն գոյություն չունի, թե ի վերջո ինչ սկզբունքների հիման վրա է իրականացվելու սահմանազատումը:
