«Միացյալ Նահանգները կարծում է, որ մշտական երկխոսության, փոխգործակցության միջոցով, այդ թվում՝ ամենաբարձր մակարդակով, կարող ենք անել հնարավորը՝ օգնելու հասնել կայուն և համապարփակ խաղաղության։ Չկա Ադրբեջանի անկախության և ինքնիշխանության ավելի մեծ ջատագով, քան Վաշինգտոնը։ ԱՄՆ դեսպանատան աշխատակիցներն այցելել են և այցելում են Ադրբեջանի բոլոր շրջաններ, այդ թվում՝ Աղդամ, Զանգելան և Ֆիզուլի»: Դա մեջբերում է Բաքվում ԱՄՆ դեսպանատան հայտարարությունից, որ հնչել է ի պատասխան Իլհամ Ալիևի աշխատակազմի արտաքին կապերի պատասխանատու Հիքմեթ Հաջիևի հայտարարության: Իսկ Հաջիևը կոշտ էր արձագանքել ԱՄՆ և Ֆրանսիայի դեսպանների՝ Շուշի այցելելու հրավերի մերժման: Արդեն մի քանի օր է, ինչ նկատելի է որոշակի լարված «երկխոսություն» Միացյալ Նահանգների և Ադրբեջանի միջև: Այն սկսեց Ֆիլիպ Ռիքերի նշանակման վերաբերյալ հաղորդագրությունից, որին հաջորդեց Բաքվի ԱԳՆ արձագանքը, թե Մինսկի խմբի համանախագահություն չկա, հակամարտություն չկա, իսկ՝ եթե ԱՄՆ-ը շարունակի վերակենդանացման փորձը, ապա կարող է դուրս մնալ հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացից:
Հատկանշական հանգամանք է այն, որ դրան զուգահեռ Բաքվի պրոպագանդիստական մեքենայի որոշակի տարրեր շրջանառեցին միտք, որ Մինսկի խմբի համանախագահության մասին Նահանգների հիշատակումները ունեն Բաքվի հետ առևտրի նախապատրաստման նպատակ: Այդ մոտեցման «նշաններ» նշմարվում են ԱՄՆ դեսպանատան հայտարարությունում: Խոսվում է «մշտական երկխոսության և գործակցության միջոցով՝ այդ թվում ամենաբարձր մակարդակում, կայուն և համապարփակ խաղաղության հասնելու» հնարավորության մասին: Այլ կերպ ասած, Վաշինգտոնը Բաքվին արձագանքում է՝ «եկեք խոսենք»:
Այստեղ մեզ հետաքրքրող հարցն այն է, թե ինչի՞ մասին է Նահանգների այդ առաջարկը: Բաքուն իր կոշտ արձագանքով ակնհայտորեն փորձում է գին բարձրացնել: Ինչպե՞ս է համարձակվում այդպես խոսել գերտերության հետ, մտածում կամ բարձրաձայն հարցնում են շատերը: Սա իհարկե հիմնավոր հարց է:
Մյուս կողմից, կա թերևս նաև պատասխանը. Ադրբեջանը փորձում է օգտվել ամերիկա-ռուսական սուր դիմակայությունից, նաև զուգահեռ ընթացող մի շարք այլ գործընթացներից, այդ թվում Իրանի շուրջ առկա իրավիճակից: Ընդունված է համարել, որ Ադրբեջանի կարևորությունն այս փուլում նավթն ու գազն է՝ որպես էներգետիկ ճգնաժամի շեմին կանգնած Եվրոպայի այլընտրանք: Գործնականում սակայն, Ադրբեջանի հարցում խորքային «իմաստը» Իրանի խնդիրն է, Իրանի հյուսիսում այսպես կոչված «հարավային Ադրբեջանի» հանգամանքը, կամ այլ կերպ ասած՝ մոտ երկու տասնյակ միլիոն էթնիկ ադրբեջանցիների առկայությունը: Դա Իրանի համար չափազանց զգայյուն խնդիր է, և դա գիտակցում ու պատկերացնում են նաև Իրանին միջուկային գործարքի «կառավարելիության» դաշտ բերելու հարցով տարբեր շահագրգռություն ունեցող դերակատարները, այդ թվում առաջին հերթին իհարկե Միացյալ Նահանգները: Այդ իմաստով, Նահանգները կարող են դիտարկել Ադրբեջանի և Իրանի հանդեպ այսպես ասած «կրկնակի ճնշման» որոշակի կոմբինացիան: Ի դեպ, այդ առումով գուցե ուշադրության է արժանի, որ Բաքու-Վաշինգտոն բավականին բազմիմաստ «փոխհրաձգություն»-«երկխոսության» այս փուլում, հանկարծ հրապարակի վրա է հայտնվում Իրանի հոգևոր առաջնորդ Ալի Խամենեիի մերձավոր դիվանագետներից մեկի, նախկինում Իրանի ԱԳՆ բարձրաստիճան պաշտոնյա աշխատած Աբուլֆազ Զոհրավենդի մի ելույթի ձայնագրություն, որի տեքստը հրապարակել է թուրքական Ենի Շաֆաք պարբերականը: Ձայնագրության մեջ իրանցի դիվանագետը կոշտ կերպով խոսում է Ադրբեջանի մասին, ոչ մի գնով «Զանգեզուրյան միջանցք» թույլ չտալու, Թուրքիային և Ադրբեջանին ուժեղանալ թույլ չտալու մասին, այն մասին, որ «Ադրբեջանը սարսափելի երևույթ է և պոտենցիալ սպառնալիք Իրանին», ոչ «Նախիջևանը պետք է միացվի Իրանին», և այլն: Ինչպե՞ս է իրանցի դիվանագետի այդ աղմկոտ ելույթը հայտնվել համացանցում, փաստացի ստեղծելով խնդրահարույց իրավիճակ Թեհրանի և Բաքվի միջև: Ի դեպ, նկատենք, որ Թեհրանն օրեր առաջ հայտարարեց, որ ստացել է միջուկային գործարքի վերականգնման պայմանների վերաբերյալ ԵՄ-Իրան համաձայնության մասին ԱՄՆ պատասխանը և ուսումնասիրում է այն:
