Իրանի արտաքին գործերի փոխնախարար Աբաս Արաղչին հայտարարել է, որ Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ Վիեննայում ընթացող բանակցությունը, որի հերթական փուլը եղել է մայիսի 19-ին, արձանագրել է դրական միտում: Խոսքը ամերիկա-իրանյան բանակցության մասին է, որի մայիսի 19-ի դրվագը Իրանը փաստորեն համարում է դրական: Այդ հայտարարությունը անշուշտ էական է այն իրողությունների ֆոնին, որ ծավալվում են Կովկասում և մասնավորապես Սյունիքի սահմաններին: Իրան-ամերիկյան հարաբերության կարգավորման համար էական նշանակություն ունեցող այդ բանակցային գործընթացը առանցքային ազդեցություն կունենա նաև Կովկասում ռեգիոնալ իրավիճակի վրա: Ինչպես առիթ եմ ունեցել ասելու բազմիցս, Սյունիքի շուրջ զարգացումներում ըստ էության գծագրվում է երկու հիմնական աշխարհաքաղաքական վեկտոր՝ Իրանի հետ, կամ Իրանի դեմ: Այլ կերպ ասած, չնայած հանգամանքին, որ ռեգիոնալ իրադրությունը կարծես թե պարփակվում է ռուս-թուրքական ձևաչափի շրջանակում, այդուհանդերձ առանցքայինը արևմտա-իրանական կամ ամերիկա-իրանական գիծն է և այնտեղ տեղի ունեցող զարգացումները:
Եթե այդ գիծը արձանագրում է դրական առաջընթացի միտում, ապա ռուս-թուրքական ձևաչաձը ըստ էության չունի որևէ շանս: Ընդ որում, այստեղ կա մի նրբերանգ: Ռուսաստանը, ի տարբերություն Թուրքիայի, ունի այստեղ ամերիկա-իրանյան գծում դերակատարության հնարավորություն, հաշվի առնելով Հայաստանի հետ հարաբերությունը: Ամբողջ խնդիրն այն է, թե ռազմավարական իմաստով ինչն է նախընտրելի Մոսկվայի համար՝ լինել ամերիկա-իրանյան գծի մասնակից՝ երրորդի կարգավիճակով, թե՞ խանգարել այդ գծին՝ Թուրքիայի հետ լինելով Կովկասի «համանախագահ»: Մյուս կողմից, այստեղ իրավիճակի նրբությունը այն է նաև, որ այդ պարագայում Ռուսաստանը շարունակում է մնալ իր կովկասյան դերն ու նշանակությունը կորցնելու գծի մեջ, քանի որ այդ դեպքում աշխատում է Թուրքիայի առավելությունը ՌԴ նկատմամբ՝ ՆԱՏՕ անդամությունը: Բոլոր դեպքերում վճռորոշն իհարկե լինելու է ամերիկա-իրանյան հարաբերության դինամիկան, տրամաբանությունը, այդ հարաբերության զարգացման վեկտորը, և իհարկե տեմպը, ինչն էական նշանակություն կունենա Պարսից ծոց Սև ծով հաղորդուղիների գաղափարի ծավալման համար: Իհարկե մինչ այդ, անշուշտ առկա են և թերևս խտանում են ռիսկերը, որովհետև ամերիկա-իրանյան կարգավորումը սեփական շահերին հակադիր դիտարկողները փորձելու են խոչընդոտել այն, այդ թվում Սյունիքում:
Անկասկած է, որ ադրբեջանական սադրանքը այդ շարքից է: Ընդ որում, դրա մասին է վկայում ոչ միայն Իրանի դիրքորոշումը ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ, այլ նաև այն, որ Թեհրանը օպերատիվ հատուկ միջոցառումներ է իրականացրել հյուսիս-արևմտյան շրջաններում, այլ կերպ ասած՝ ադրբեջանաբնակ հատվածներում, հայտնաբերելով և առգրավելով մեծ քանակի զենք և բացահայտելով լրտեսական երեք ցանց:
