Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո Հայաստանը կանգնել է նոր իրողության առաջ՝ տարածքների կորուստ, նոր սահմաններ, անվտանգության նոր համակարգ։ Այսօր Հայաստանի անվտանգությունը փաստացի ամբողջությամբ կախված է Ռուսաստանից, բայց կարևոր է հասկանալ բոլոր այն երկրների հետաքրքրությունների շրջանակը, որոնք ընդգրկված են այս հակամարտության մեջ։ Ճիշտ է՝ հարաբերություններն այդ երկրների հետ շատ էմոցիոնալ են, բայց պետք է հասկանանք, թե ինչ են ցանկանում նրանք այս տարածաշրջանում։
Ինչպիսի՞ն են ձեր դիտարկումները․ «Առաջին լրատվական»-ի հարցին Նյու Յորքի համալսարանի պրոֆեսոր, սոցիոլոգ Գեորգի Դերլուգյանը պատասխանեց․ «Այդ երկրները շատ-շատ են։ Պետք է կատարել ընդգրկուն ու լուրջ հետազոտություն, որովհետև այն, ինչ տեղի ունեցավ Արցախում, ես կանվանեի փոքրիկ համաշխարհային պատերազմ։ Համաշխարհային պատերազմները լինում են 50-60 տարին մեկ։ Առաջին և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմները տեղի են ունեցել 20-րդ դարում։ Նապոլեոնյան պատերազմները, որոնք եղել են ավելի վաղ, կարելի է համարել համաշխարհային պատերազմ, որովհետև պատերազմում էին այն ժամանակ գոյություն ունեցող բոլոր պետությունները՝ ընդգրկված լինելով այս կամ այն կոալիցիայի մեջ։ Իսկ մինչ այդ տեղի էր ունեցել կաթոլիկների և բողոքականների միջև պատերազմը․ մի կողմից Իսպանիայի կայսրությունն էր, մյուս կողմից՝ հոլանդացիներն ու անգլիացիները։ Դա Շեքսպիրի ժամանակաշրջանն էր. 30-ամյա պատերազմ, որի հետևանքով առաջացավ հեգեմոն կայսրություն, որն ավելին էր, քան աստվածային կայսրությունը, և ցույց էր տալիս, որ ի հայտ է եկել տերություն։ 1945 թվականից հետո առաջ եկան երկու տերություններ, ինչն անսովոր էր. գլխավոր տերը, որը Միացյալ Նահանգներն էր, և աշխարհի մեկ երրորդի տերը՝ Խորհրդային միությունը։ Արդեն Խորհրդային միությունը գոյություն չունի, և տեսնում ենք, որ այս պահին շատ տկար է Միացյալ Նահանգները. պարտություններն Իրաքում և Աֆղանստանում շատ ակնհայտ են։ Այսինքն՝ համակարգում հեգեմոն տերություն այս պահին այլևս չկա, դրա համար էլ առաջ են գալիս տարածաշրջանային մեծ տերություններ»։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
