Friday, 29 03 2024
Քարաթափում Լանջազատ գյուղի մոտակայքում
Սյունիքի միջանցքի հարցը չլուծվեց՝ անցան Տավուշ. ռուս-ադրբեջանական նոր խաղեր
Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը փակ է
Եվլախը իր ճակատին դաջած անձը գուցե հրահանգ ունի ազգամիջյան բախումներ հրահրելու
Տեղումներ չեն սպասվում
Կա ահաբեկչության վտանգ․ ՌԴ հատուկ ծառայությունները հիբրիդային պատերազմ են մղում Հայաստանի դեմ
Ոսկեպարցիներն անհամբեր սպասում են. «Հրապարակ»
Գյումրիում Նիկոլ Փաշինյանին շատ «ջերմ» ընդունելություն են ցույց տվել. «Ժողովուրդ»
Իշխան Սաղաթելյանի հոր նկատմամբ դատախազությունը հարուցել է քրեական հետապնդում. «Հրապարակ»
Դիանա Գալոյանը նոր պաշտոն կստանա՞. «Հրապարակ»
08:30
Live. «Առաջին լրատվական» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոն
Նոր դիվանագիտական սկանդալ է հասունանում արտգործնախարարությունում. «Ժողովուրդ»
Նիկոլ Փաշինյանը ոչինչ չի խնայում իր անձնական պաշտպանությունն անխոցելի դարձնելու համար. «Հրապարակ»
Բաղմանյանի մեղավորությունը չի հաստատվում, նրա դեմ ցուցմունք տվողը մեկ միլիոն դոլար պարտք է բանկին. «Ժողովուրդ»
Ովքե՞ր են ընդգրկված լինելու Հայկ Մարությանի նոր կուսակցությունում. «Ժողովուրդ»
Էրդողանի կասկածները եւ խաղաղությունն ու պատերազմը Կովկասում
Սուրեն Պապիկյանը ծանոթացել է նաև ՀՀ ռազմարդյունաբերության նորագույն նմուշներին
Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը. Անդրեասյան
ՔՊ նիստում քննարկվել են եվրոպական կուսակցական միությունների գաղափարախոսությունները
«Դժվարին որոշում եմ կայացրել` չհավակնել Բարձրագույն դատական խորհրդի դատավոր անդամի թափուր տեղին». Վազգեն Ռշտունի
«Ռուսաստանը հաջողության է հասնում այնտեղ, որտեղ դրա կարիքն ունի»․ Պուտին
Հրազդանում մթնոլորտային օդում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
Վլադիմիր Վարդանյանը կմասնակցի Մարդու իրավունքերի եվրոպական դատարանի դատավորների ընտրության հանձնաժողովի նիստին
Ծեծի է ենթարկել իր անչափահաս դստերը և փորձել սեռական հարաբերություն ունենալ նրա հետ
Այն, ինչ կներվի Բաքվին, չի ներվի Երևանին. Կրեմլը բաց է խաղում
ԵՄ ներկայությունը Բաքվին հանգիստ չի տալիս
Ադրբեջանը «կլրջացնի՞» ՀԱՊԿ-ի հետ ընկերությունը
Ազատագրվել ռուսական կախվածությունից. եվրաինտեգրման առաջնահերթությունները
Դիմակներն այլևս հանված են. Մոսկվան հանձնում է իր ամենաարժեքավոր ագենտին
Տղամարդը դանակահարել է նախկին կնոջն ու նրա քրոջը

Մշակույթը պետք է ապակենտրոնանա

«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Սարդարապատ» շարժման նախաձեռնող խմբի անդամ, մշակութային հարցերի համակարգող Լալա Մնեյանը


– Տիկին Մնեյան, Դուք մշակութային հեղափոխության անհրաժեշտության կողմնակից եք: Օրերս հայտարարեցիք, որ այդ ուղղությամբ աշխատանքներ են տարվում, մասնագետներ են հավաքվելու մշակելու մշակութային արժեհամակարգ բոլոր ոլորտների համար, ինչպես նաև որոշակի մշակութային արտադրանքի չափանիշներ: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում այդ գործընթացները և ովքե՞ր են լինելու այդ մասնագետները:


– Թեև չեմ կարող դրանք ամբողջությամբ նշել, բայց կառանձնացնեմ դրանցից մի քանիսը. առաջին` մենք ունենք մեզ հասած բարձրակարգ մշակութային ժառանգություն: Հիմա էլ, թեև ունենք մշակույթ կառուցողներ կամ զարգացնողներ, մշակույթի շարունակականությունն ապահովողներ, բայց, ցավոք, նրանք մասայաբար չեն ներկայացվում, պետական հիմնական մշակութային քաղաքականության մեջ այդպիսի խնդիր ձևակերպված չէ կամ դրա շատ չնչին մաս է ներկայացված (հնարավոր է մեկն այնքան թակի Մշակույթի նախարարության դուռը, որ ի վերջո մի փոքր հոգածություն ցուցաբերեն), բայց ընդհանուր առմամբ պետականորեն ընթացող մշակութային համակարգված ամբողջական քաղաքականություն չկա: Երաշխիք չկա` արդյո՞ք պետությունը մի օր կբարեհաճի դա իրականացնել, իսկ մինչ այդ, այս ընթացքը կարող է շատ վտանգավոր լինել առաջին հերթին ազգային անվտանգության տեսանկյունից: Ազգային անվտանգության ապահովման հրամայականն արդեն մեր դուռը թակում է, այսինքն` մեր դուռը թակում է ոչ թե այդ հրամայականը, այլ դրա մասին մտածելու հրամայականը:


– Կոնկրետ ի՞նչ անվտանգության մասին է խոսքը, մշակույթի ո՞ր ճյուղն է առավել մեծ վտանգ ներկայացնում այս ուղղությամբ:


– Բոլոր ոլորտներում նույն իրավիճակն է: Օրինակ` երաժշտությունը, հոգևոր մշակույթը, հայագիտությունը, բոլոր ճյուղերում էլ անելիքները բազմաթիվ են: Այսօր մենք մեր երգի, պարի, երաժշտության կրողը չենք: Մեր ազգային պարի պրոպագանդան մնացել է հիմնականում «Կարին» ազգագրական անսամբլի ուսերին, այնինչ դա պետական խնդիր պետք է լիներ` սկսած դպրոցական ծրագրերում դա ներգրավելուց: Այսինքն` ամեն ինչ պետք է արվեր ճիշտ պրոպագանդելու համար մեր ունեցածը: Մենք` որպես ազգ, խնդիր ունենք նաև մեր մշակութային իրավունքները պաշտպանելու այլ երկրներում:


– Մշակութային քաղաքականության ուղղությամբ «Սարդարապատ» նախաձեռնությունը ինչ-որ ծրագրե՞ր է պատրաստվում գրել:


– Ոչ թե ծրագրեր պետք է գրվեն, այլ մարդիկ, ովքեր ի վիճակի են, անհանգստություն ունեն, պետք է ներկայացնեն իրենց տեսակետները, դրանք պետք է դրվեն քննարկման: Ներկայումս հենց այդ պրոցեսներն են ընթանում, ուժերի միավորում է գնում: Իսկ երբ մենք` որպես ստեղծագործողներ, դա անում ենք ծրագրային ձևով և ի լուր ամբողջ հասարակության, դա չի մնում միայն մեր շրջանակներում, այլ դառնում է ընդհանուրի սեփականությունը:


– ՀԱԿ մշակութային հանձնաժողովը մշակութային քաղաքականության ծրագիր գրեց, տևական ժամանակ աշխատեցին դրա վրա: Ծանո՞թ եք:


– Ես ծանոթ չեմ նրանց ծրագրին, ուստի չեմ կարող կարծիք ասել, ինտերնետում չնչին նյութեր էին այդ ծրագրից: Բայց լավ է, որ յուրաքանչյուրն իր ծրագիրն է առաջարկում, հետո կարող է լինել դրա համադրում, համախմբում: Իմ և քո չկա, սա մեր ազգինն է, ինչպես արևը բոլորինս է, որովհետև այն հավասարաչափ լուսավորում է բոլորին: Մեզ հսկա մշակութային ժառանգություն է հասել, բայց մենք չենք տիրապետում այդ ժառանգությանը:


– Դուք մի քանի անգամ նշեցիք ազգային մշակույթի մասին: Դե, ազգային մշակույթը իշխանությունն էլ է կարևորում` համենայնդեպս խոսքերի մակարդակում: Ստացվում է` մենք ազգային բառի հետ անգամ խնդիր ունենք:


– Այո, խնդիր ունենք. մեզանում ո՞րն է ազգայինը` պարզաբանված չէ: Օրինակ` երբ մի բառ է հնչում հայերեն և օտար լեզվով, հստակ կարող ենք զատորոշել դրանք: Լեզվի երաժշտականությունն իմացողն անմիջապես կասի` որ լեզվով է: Այսինքն` կարելի է ասել, որ մենք անգամ համապատասխան գիտելիքներով զինված չենք, խոսքը ոչ միայն հասարակության, այլ նաև մասնագետների մասին է: Նշանակում է` այստեղ անելիք կա, և մենք պետք է նստենք մի սեղանի շուրջ, խոսենք, քննարկենք այդ թեմաները, պարզաբանումներ տանք, դնենք սեղանին: Մեր չափորոշիչները հենց մեր մշակույթում են, բարձր գագաթներ ունենք բոլոր ասպարեզներում, դրանցով կարող ենք չափել:


– Դուք մշակույթի պահպանության մասին եք խոսում, սակայն այսօր ավելի շատ խոսվում է մշակույթի արդիականացման խնդիրների մասին: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում մշակութային հեղափոխությունը` ճիշտ այնպես, ինչպես Ֆրանսիայում կամ Միացյալ Նահանգներո՞ւմ եղավ:


– Մշակույթի պահպանության կամ ժառանգության մասին խոսել չի ենթադրում պարզ վերարտադրություն, այլ պետք է լինի զարգացում: Եթե քեզ նախնիներդ ժառանգություն են թողել, դու պետք է այն պահես, պահպանես, բայց վրան մի բան ավելացնես, չի կարող անընդհատ նույն բանի մեջ լինել: Սա ես համարում եմ պարզունակ մոտեցում, ազգայինի պահպանությունը դիտում են ճիշտ նույնի կրկնություն, իսկ առանց զարգացման հինը քիչ է, երբեմն դա նույնիսկ կարող է վտանգավոր լինել:


Իսկ ինչ վերաբերում է մշակութային հեղափոխությանը, ըստ իս, երբ մեր գիտակցության մեջ փոփոխություն է տեղի ունենում, երբ մեր ստանդարտները, կարծրատիպերը, որոնք այս ընթացքում մեզ պարտադրվում են, հեղաշրջում ենք, դեն նետում և անում ենք այն, ինչ գիտակցում ենք, որ ճիշտ է, դա է հենց հեղափոխությունը: Օրինակ` երբ ես իմացա, որ մի բան կա իմ առօրյայում, որ ես օգտագործում եմ և իմ քիմքի համար օգտակար չէ, բայց հաճելի է (աղը), երբ հասա այն գիտակցության, որ դրա չափից ավելի օգտագործումը շատ վնասակար է, ես ինձ վարժեցրի աղի քիչ օգտագործմանը: Հիմա ինձ մոտ հակառակ պրոցեսն է` ես տհաճություն եմ զգում աղի շատությունից, դա հենց հեղափոխությունն է, որ տեղի ունեցավ նախ իմ գիտակցության մեջ, հետո ես այն վերածեցի քիմքին, և հիմա դա դարձել է իմ կյանքը: Այսօր մենք գնում ենք մի ընթացքով, երբ մեզ պարտադրվում է ցածրորակ մշակույթ, օրինակ` երաժշտության մեջ ռաբիսն է դառնում իշխողը, մենք երեխաներ ենք դաստիարակում դրանով, և դա ենք մեր սերունդների համար հարազատեցնում: Բնականաբար, մենք` մեծերս, պետք է մեր մեղքի բաժինը զգանք այստեղ գիտակցության մեջ փոփոխություն կատարելու, կամք դրսևորենք դրա իրականացման համար: Եվ մի բան էլ վերջերս հայտնաբերեցինք, որ, օրինակ, Վանաձորում հրաշալի երիտասարդ ստեղծագործողներ ունենք, բայց ո՞վ գիտե նրանց մասին:


– Գուցե նրանից է, որ մեզանում մշակույթը նաև ապակենտրոնացմա՞ն խնդիր ունի:


– Այո, մշակույթը պետք է ապակենտրոնանա:

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում