Ճարտարապետ Արտակ Ղուլյանն անդրադարձավ իր նախագծած` Աբովյանի նորակառույց Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցու ճարտարապետությանը:
Գմբեթում արված բյուզանդական պատկերագրական տիպի Քրիստոսները ճարտարապետի մտահղացումը չեն: «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նա նշեց, որ քիչ մասնակցություն է ունեցել գմբեթի մշակմանը. «Ես տեսա, որ իրենք, որպես մասնագետներ, ինքնավստահ են, միայն պնդեցի, որ հրեշտակների քանակը համապատասխանի պատուհանների քանակին: Ընդհանուր թվով 24 հրեշտակ է, բայց կենտրոնական Հիսուսը պետք է լիներ ամբողջ հասակով մեկ, իրենք պնդեցին ամենակալ բյուզանդական Հիսուսի կերպար, որը մեզնից հեռու չէ»:
Ա. Ղուլյանը նշեց, որ ինքը բյուզանդականից չի սարսափում, ավելին՝ ռուսները հպարտանում են, որ բյուզանդականի ժառանգորդն են, իսկ մենք, չգիտես ինչու, խուսափում ենք այն դեպքում, երբ Բյուզանդիան որոշ դարերում հայկական կայսրություն էր: Որպես օրիանկ՝ ճարտարապետը նշեց, որ պատահական չէր, որ երբ Սուրբ Սոֆիայի գմբեթն ավերվեց, Անեցի Տրդատը գնաց նորոգելու, քանի որ մենք Բյուզանդիայի մասն էինք: Նրա խոսքերով՝ ինչպես խորհրդային արվեստն է բազմաթիվ ժողովուրդների արվեստ, այնպես էլ բյուզանդականը բազմաթիվ ժողովուրդների՝ հայերի, վրացիների, հույների, ասորիների արվեստն է:
Հարցին՝ արդյոք չպե՞տք է հաշվի առնել հայկական առանձնահատկությունները, ճարտարապետը պատասխանեց, որ եթե մենք գնանք վաղ միջնադար, Հռիփսիմիե եկեղեցուց հետո մենք դավաճանել ենք այդ առանձնահատկությունները՝ կառուցելով Զվարթնոցը: Նա նշեց, որ Զվարթնոցն ամենուղղափառ եկեղեցին էր, կաթողիկոս Ներսես Տայեցին դրա համար աքսորվեց շինարարությունից հետո, գնաց հայրենի գյուղում հիմնվեց։ Կամ Անիում բյուզանդական ազդեցություն էր, Աղթամարում մյուս ծայրահեղությունն էր՝ արևելյան ազդեցություն:
Արտակ Ղուլյանը նշեց, որ հայկական և բյուզանդական եկեղեցու տարբերությունը մեկն է։ «Վաղուց գիտականորեն հաստատված է, որ մենք պատկերապաշտ չենք, մենք սրբապատկերը որպես հրաշագործ չենք ընկալում, մենք պատկերահարգ ենք: Մենք Մարիամի պատկերի մեջ Մարիամի հրաշագործությունը, զորությունը չենք տեսնում, իսկ նրանք այդ պատկերին հրաշագործ զորություն են վերագրում, գնում, համբուրում…»,- մեկնաբանեց ճարտարապետը:
«Առայժմ զգացի, որ մեր ժողովուրդը սիրում է զարդաքանդակով եկեղեցի, բայց իմ մոտեցումը դա չէր, իմ՝ որպես ճարտարապետի, ճիշտ մոտեցմամբ կառուցել եմ մատենադարան Էջմիածնում»,- ասաց Ա. Ղուլյանը, ապա հավելեց, որ իր համար միանշանակ ավելի հոգեհարազատ է Էջմիածնի մատենադարանի շենքը և ոչ թե Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցին։
