Friday, 29 03 2024
Բեգլարյանը սպառնացել է նորակառույցի սեփականատերերին իր առանձնատուն բացվող տեսարանի համար
«Միրզոյանի հետ վերջին անգամ շփվել եմ Սկոպյեում․ մենք էինք նախաձեռնել այն». Լավրով
11:00
ԱՄՆ կառավարությունը 60 մլն դոլար է հատկացրել փլուզված Բալթիմորի կամրջի վերակառուցման համար
Հայաստանի և Ադրբեջանի խորհրդարանների ղեկավարներն առաջիկայում կրկին կհանդիպեն
«Հայկական ղեկավարությունը սկսում է արտահայտել այնպիսի գաղափարներ, որոնցով Փաշինյանը ձևավորել էր իր «Ելք» շարժումը». Լավրով
«Փաշինյանը միշտ մեզնից խնդրել է չմոռանալ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը». Լավրով
10:45
«Բրյուսելի հանդիպումը կկենտրոնանա Հայաստանի տնտեսական կայունության վրա». Միլլեր
«Երեկոն Վլադիմիր Սոլովյովի հետ» և «Կիրակի երեկոն Վլադիմիր Սոլովյովի հետ» հաղորդումները Հայաստանում արգելափակվել են
Թումանյան փողոցում ծառի ճյուղն ընկել է էլեկտրական լարերի վրա
Սուրեն Պապիկյանը հետևել է «Բաղրամյան» զորավարժարանում անցկացված զորախաղերին
10:15
Նավթի գներն աճել են. 28-03-24
Քարաթափում Լանջազատ գյուղի մոտակայքում
Սյունիքի միջանցքի հարցը չլուծվեց՝ անցան Տավուշ. ռուս-ադրբեջանական նոր խաղեր
Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը փակ է
Եվլախը իր ճակատին դաջած անձը գուցե հրահանգ ունի ազգամիջյան բախումներ հրահրելու
Տեղումներ չեն սպասվում
Կա ահաբեկչության վտանգ․ ՌԴ հատուկ ծառայությունները հիբրիդային պատերազմ են մղում Հայաստանի դեմ
Ոսկեպարցիներն անհամբեր սպասում են. «Հրապարակ»
Գյումրիում Նիկոլ Փաշինյանին շատ «ջերմ» ընդունելություն են ցույց տվել. «Ժողովուրդ»
Իշխան Սաղաթելյանի հոր նկատմամբ դատախազությունը հարուցել է քրեական հետապնդում. «Հրապարակ»
Դիանա Գալոյանը նոր պաշտոն կստանա՞. «Հրապարակ»
08:30
Live. «Առաջին լրատվական» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոն
Նոր դիվանագիտական սկանդալ է հասունանում արտգործնախարարությունում. «Ժողովուրդ»
Նիկոլ Փաշինյանը ոչինչ չի խնայում իր անձնական պաշտպանությունն անխոցելի դարձնելու համար. «Հրապարակ»
Բաղմանյանի մեղավորությունը չի հաստատվում, նրա դեմ ցուցմունք տվողը մեկ միլիոն դոլար պարտք է բանկին. «Ժողովուրդ»
Ովքե՞ր են ընդգրկված լինելու Հայկ Մարությանի նոր կուսակցությունում. «Ժողովուրդ»
Էրդողանի կասկածները եւ խաղաղությունն ու պատերազմը Կովկասում
Սուրեն Պապիկյանը ծանոթացել է նաև ՀՀ ռազմարդյունաբերության նորագույն նմուշներին
Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը. Անդրեասյան
ՔՊ նիստում քննարկվել են եվրոպական կուսակցական միությունների գաղափարախոսությունները

Մի սպանության դեմքը

Հասարակական ակտիվիստ, երիտասարդ ինտելեկտուալ մտավորական Կարեն Վարդանյանի գազանաբարո սպանությունը ալեկոծել-ցնցել է ոչ միայն նրա ընկերներին, նրան այս կամ այն չափով ճանաչողներին, այլև հասարակական մեծ խմբերի: Իր քաղաքական հայացքների համար և հասարակական բուռն գործունեության ընթացքում Կարեն Վարդանյանը հաճախ էր ներքաշվում ամենատարբեր խմբերի ու անձանց հետ բանավեճերի մեջ, հաճախ՝ հենց ինքը հրահրելով դրանք: Կարենի բաց և հրապարակային գործունեությունը, հասարակական բողոքի տարբեր ակցիաներին նրա՝ գրեթե մշտական մասնակցությունը, իրավական գործունեության հանդեպ նրա անհագ հետաքրքրությունը կասկած չէին թողնում, որ նա ցանկացած իրավիճակում ի զորու է ինքն իրեն պաշտպանել: Սակայն իր կյանքի թերևս ամենաճակատագրական պահին Կարեն Վարդանյանն իրականում անզոր ու անպաշտպան գտնվեց երկու մարդակերպ գազանների առջև: Նրա սպանության մեղավորները թեպետ հայտնաբերվել են, սպանությունը բացահայտված է, սակայն այդ սպանությունն առաջ է բերում մի շարք հարցադրումներ, որոնց պատասխանների շուտափույթ փնտրտուքը, ինչպես նաև Հայաստանում առկա հանցագործ միջավայրը ճեղքելու ուղիների որոնումները կարևոր են ոչ միայն նմանօրինակ հետագա հանցագործությունները կանխելու, այլև համընդհանուր հասարակական անվտանգության ապահովման համար:

Առաջին հարցադրումը, որ առաջ է բերում Կարեն Վարդանյանի սպանությունը, հետևյալն է՝ ինչու՞ Հայաստանում այն մտավորականը, ով չունի տիտղոսներ, պետական պարգևներ, չի վայելում իշխանությունների հովանավորչությունը, ով բանավիճելիս զուսպ է ու ոչ նյարդային, ինչու՞ այդ մտավորականը պաշտպանված չէ թաղային խուժանից, մարդասպաններից, պետական իշխանությունից:

Հայաստանում «Ո՞վ է մտավորական» հարցադրումը որքան հին է, նույնքան՝  անպատասխան: Մտավորականի մասին հայկական ընկալումները սկսում և ավարտվում են նրա պաշտոնների, բուհական դիպլոմների, պետական տիտղոսների և կոչումների շրջանակով: Հայկական ընկալումների համաձայն՝ մտավորականը նա է, ում մտավորական է հռչակում պետությունը (իմա՝ իշխանությունը): Նման ընկալումը խորհրդային մտածելակերպի նորօրյա վերապրուկ է: Նման կարծրացած-արատավոր մտածելակերպի համաձայն իսկական մտավորականը չի երթևեկում հասարակական տրանսպարոտով, օգտվում է տարաբնույթ արտոնություններից, բարձրից և մեծամտորեն է նայում սոցիալական կարգավիճակով ներքև կանգնածներին, հանրության հետ իր հաղորդակցությունը ընկալում է որպես Աստծո հայտնությունը իր ժողովրդին: Նրանք միշտ իշխանության կողքին են, խոսում, ստեղծագործում, քննադատում են միայն թույլատրված ազատության շրջանակներում: Նման մտավորականների ցանկի վերևում գրված է. «Պաշտպանվում Է պետության կողմից»:

Մինչդեռ Հայաստանում եղել է և կա ազատ, ինտելեկտուալ մտավորականների մի շերտ, որն ունի հասարակական, քաղաքական որոշակի սկզբունքներ, սեփական դիրքորոշում, տեսակետ, որոնք արտահայտում է՝ անկախ հասարակական անհամաձայնությունից: Նման մտավորականները տիտղոսներ չունեն, երթևեկում են հասարակական տրանսպորտով, ուր յուրաքանչյուր չածիլված, կիսագրագետ վարորդ նրանց կարող է վիրավորել, որպես տաքսիստ աշխատող հանցագործը կարող է խաբել, կողոպտել, ի վերջո նաև՝ սպանել: Նման մտավորականը, եթե անգամ  համագործակցում է իշխանության հետ, սակայն մնում է  անընդունելի  Հայաստանում գործող քաղաքական համակարգի համար: Այդ մտավորականն անպաշտպան է թաղային խուժանի, տարբեր մակարդակի հանցագործների առջև: Համահայաստանյան  մթնոլոտը դեմ է հենց այս տեսակի մտավորականներին: Նրանք իրականում մեծապես անպաշտպան են: Այդ իսկ պատճառով է նրանց սպանելը դառնում դյուրին: Այնպես, ինչպես Կարեն Վարդանյանին:

Կարեն Վարդանյանի սպանության առաջ բերած հաջորդ հարցադրումը հետևյալն է՝ ինչու՞, ի՞նչ հանգամանքների հետևանքով են Հայաստանում անվերջ աճում հանցագործությունները, այդ թվում և՝ ծանր և առավել ծանր տեսակի:

Ըստ Ազգային վիճակագրության ծառայության տվյալների (ՀՀ Ոստիկանության ներկայացմամբ)՝ հանցագործությունների թվապատկերը Հայաստանում 2009-2014թթ. այսպիսին է՝

^F12ADE7FCF4997623A344FEB909B6FB353D9C776CF0D424B4F^pimgpsh_fullsize_distr

Եթե 2015թ. հունվար-փետրվար ամիսներին Հայաստանում գրանցված հանցագործությունների թվաքանակը եղել է 2354, ապա մեկ տարի անց՝ 2016-ի նույն ժամանակահատվածում այն աճել է՝ կազմելով 2541: Մարդու դեմ ուղղված հանցագործությունները նույն ժամանակահատվածների համար կազմել են համապատասխանաբար 653 և 709, իսկ սպանությունները՝ համապատասխանաբար 13 և 14: Եվ սա՝ ՀՀ բնակչության՝ արագորեն նվազող թվաքանակի պայմաններում: Ստացվում է այնպես, որ երկու ամիսների ընթացքում Հայաստանում միջինում սպանվում է 14 մարդ կամ 4-5 օրը մեկ Հայաստանում սպանություն է կատարվում:

Հայաստանում մարդու դեմ ուղղված հանցագործությունների այս մտահոգիչ դինամիկան վկայում է՝ հասարակական անվտանգութան հիմքերը խարխլվել են:

Կարեն Վարդանյանի սպանությունը վաղը ևս վիճակագրություն է դառնալու: Սակայն այսօր, ուշադիր դիտելով Կարենի սպանությունն իրականացնողների լուսանկարները, պարզ է դառնում, որ հենց այսպիսին է այն հանցագործ, թաղային խուժանը, ով  ընտրություն-ընտրություն պետական մակարդակով ներգրավվում է տարաբնույթ ընտրախախտումների մեջ՝ ընտրակաշառք բաժանելով, ընտրատեղամասեր «մարդկանց բերելով», ընդդիմադիր թեկնածուներին, վստահված անձանց, դիտորդներին, ԶԼՄ-ներին ահաբեկելով: Այս խուժանը, վերածվելով իշխանության սոցիալական կայուն հենարանի, իրեն համարում է օրենքից վեր՝ անպատժելի ու ամենակարող:

Հայաստանում հանցածին միջավայրի ընդարձակման մյուս պատճառը այդօրինակ մթնոլորտի ձևավորմանը նպաստող քարոզչությունն է, որն իրականացվում է տարիներ շարունակ հայաստանյան հեռուստաընկերություններով ցուցաբերվող քրեական հայկական սերիալներով, որոնց հերոսները հանցագործներն են: Ակնհայտ բռնություն քարոզող, հանցագործ մթնոլորտ ձևավորող հեռուստասերիալները խեղում են հասարակական ընկալումները, վարժեցնում հանցագործ միջավայրի գոյությանը, հանցագործությունը դարձնում սովորական, առօրյա: Բռնություն քարոզելու օրենսդրական արգելքը կարծես չի տարածվում հայկական հեռուստասերիալների վրա: Բռնության բացահայտ քարոզ պարունակելով՝ հայկական հեռուստասերիալները վերածվել են հասարակական անվտանգության լուրջ սպառնալիքի:

Շուրջ 25 տարի առաջ ՀԳՄ նախագահ Վարդգես Պետրոսյանը, ընթեցողների հետ հանդիպման ժամանակ, մտահոգություն հայտնելով հայկական հեռուստատեսությամբ ցուցադրվող բռնությունների առնչությամբ, ընդգծեց՝ «Եթե այսպես շարունակվի, ապա վաղը մարդ սպանելը Հայաստանում  կդառնա հեռուսատացույց անջատելու պես մի բան»: Ինքը՝ սպանության զոհ դարձած գրողը, եթե այսօօր ողջ լիներ, հավանաբար կկարմակեր իր իսկ կանխատեսման սահմռկեցուցիչ իրականացումից:

Հայաստանում հանցածին մթնոլորտը ծնում է նորանոր հանցագործություններ՝ խորացնելով հասարակական նիհիլիզմը, հանրության անդամների անպաշտպանության զգացումը: Նման մթնոլորտի հետևանքն է, երբ խուժանը գազանաբար սպանում է իր մտավորական հարևանին: Սա է Կարեն Վարդանյանի սպանության իրական դեմքը:

Կարեն Վարդանյանի սպանությունն այն ողբերգական առիթն է, որը պարտադրում է՝

– վերանայել մտավորականի հանդեպ հանրային ընկալումները,

– պաշտպանել ազատ մտավորականին,

– ճեղքել անպատժելիության կարծր պատը,

– վերացնել հանցածին մթնոլորտը, երևույթները, բարքերը

– և ապահովել համընդհանուր  հասարակական  անվտանգությունը:

Այս ամենը կարող է և պետք է ապահովի իշխանությունը և պետությունը: Հայաստանում իշխանություն կա, սակայն բացակայում է պետությունը:

 

Հեղինակը Մամուլի ազգային ակումբի նախագահն է։

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում