Թերևս ժամանակն է, որ ապրիլի 24-ին Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի ոգեկոչման արարողություններին զուգահեռ, հայությունը փորձի անկեղծ, բաց, թափանցիկ կերպով քննարկել այն իրավիճակը, որ այսօր ստեղծված է աշխարհում հայերի ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի շուրջ: Բանն այն է, որ աշխարհում իրավիճակը փոխվել է և փոխվում է բավական դինամիկ ընթացքով, իսկ ցեղասպանության ճանաչման հետապնդման ուղղությամբ հայության ջանքը շարունակում է մնալ անփոփոխ թե ձևի, թե բովանդակության, թե նաև պարզապես ազգային ինքնագիտակցոության առումով: Ահա թե ինչու պերճախոսության, պաթոսի և ողբերգականության ելևէջներից բացի, անհրաժեշտ է իրավիճակի սթափ վերլուծություն, գնահատում, եզրահանգում: Իսկ դրա համար հարկավոր է, որ դուրս գա այն մտայնությունը, թե ցեղասպանության ճանաչման գործընթացնը ասենք սփյուռքի գործն է, կամ Հայաստանի իշխանության գործն է, կամ Դաշնակցության գործն է, կամ մյուսի գործը չէ: Դա բոլորիս գործն է: Եվ ահա թե ինչու:
Օսմանյան Թուրքիայում հայերի ցեղասպանությունը ուզենք, թե ոչ, իր ազդեցությունն է թողնելու հայոց պետականության հետագա ընթացքի վրա, քանի որ այն համաշխարհային մասշտաբով առանցքային քաղաքական հարց է: Հետևաբար, ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցը պետական հարց է, անկախ նրանից մենք դա ներառում ենք պետական հրապարակային քաղաքականության օրակարգ, թե չենք ներառում: Դա մարտավարական խնդիր է: Իսկ ռազմավարական առումով այն չի կարող դուրս մնալ մեր պետության ուշադրությունից, քանի որ ուղղակիորեն առնչություն ունի մեր պետական ընթացքի հետ: Այդ առնչությունը կարող է ուժգնանալ, թուլանալ, ունենալ տարբեր դրսևորումներ, բայց այն անխուսափելի է: Իսկ եթե հարցը պետական է, ընդ որում ռազմավարական նշանակության, ուրեմն դրա հետապնդման որակը և արդյունավետությունը մեծապես պայմանավորված են այն բանից, թե ինչպիսի որակ և արդյունավետություն ունի մեր պետությունը: Ահա թե ինչու ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցը մեր բոլորիս հարցն է. այն պարզ պատճառով, որ մեր պետական բոլոր հարցերը մեր բոլորիս հարցերն են, ու մեր պետությունն է մեր բոլորիս հարցը, մեր պետության որակն ու արդյունավետությունն են մեր բոլորիս հարցը` Հայաստանի, Սփյուռքի, Դաշնակցության, իշխանության, ընդդիմության, աջերի, ձախերի, ցենտրիստների, աֆերիստների, միամիտների, բոլորի:
Ով հարցը դնում է այլ կերպ, նա դեմ է գնում պետական շահին: Մենք բոլորս աշխարհին պետք է ճանաչել տանք Հայաստանը, և դրանով մենք ճանաչել տված կլինենք նաև ցեղասպանությունը, այսինքն դրա ճանաչումը ընդամենը տեխնիկայի հարց կդառնա: Քանի դեռ աշխարհը չի ճանաչել Հայաստանը, հայերի ցեղասպանության ճանաչում չի կարող տեղի ունենալ, կամ եթե անգամ տեղի էլ ունենա, դա արդեն կլինի ուրիշների պետության ռազմավարական շահը, բայց ոչ մերը: Մենք պիտի խուսափենք մեր պետական հարցը միջազգային շահարկման առարկա դարձնելուց: Մենք ինքներս պետք է ստանձնենք այդ հարցի ղեկը և վարենք այն: Իսկ դա մենք կարող ենք միայն այն դեպքում, երբ ունենանք անհրաժեշտ պետական կշիռ, երբ համաշխարհային նժարի վրա մեր պետությունը կունենան իր քաշը: Այդ քաշն ունենալու համար Հայաստանը պետք է ունենա ներքին ազատության, արդարության, իրավունքի և օրինականության հիմնարար բազա, միջավայր, որտեղ կծնվեն ոչ միայն ազգային-ազատագրական, այլ առաջին հերթին համամարդկային նշանակության արժեքներ ու գաղափարներ: Այդ պետությունն ու նրա խնդիրները աշխարհի համար կդառնան կարևոր, այդ պետությանն ու նրա խնդիրներին օգնելը գերտերությունների համար կդառնա շահեկան: Այդ պետության ջրաղացին ջուր լցնելը կբխի այլ պետությունների շահից:
