«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է նախկին վարչապետ, «Հանրապետություն» կուսակցության քաղխորհրդի նախագահ Արամ Սարգսյանը:
– Սահմանադրական բարեփոխումները նախապատրաստող հանձնաժողովը հրապարակել է Սահմանադրության նախագիծը: Չնայած Ձեր ղեկավարած կուսակցության մի քանի անդամներ արտահայտել են իրենց կարծիքը նախագծի վերաբերյալ, սակայն հետաքրքիր կլիներ տեղեկանալ, թե ինչպիսին է Ձեր կարծիքը ներկայացված նախագծի վերաբերյալ:
– Իմ կարծիքը չի տարբերվում կուսակցության ընդհանրական տեսակետից. մենք դեմ ենք այդ փոփոխություններին և ակտիվորեն քարոզելու ենք, որպեսզի հասարակությունը, ՀՀ քաղաքացիները ևս դեմ քվեարկեն ներկայացված նախագծին: Երբ հասարակությունը չունի վստահություն ընտրական պրոցեսների նկատմամբ, բերել և հանրաքվեի դնել պետության ճակատագրի համար բախտորոշ նման փաստաթուղթ՝ ես ճիշտ չեմ համարում: Հայաստանի թիվ մեկ խնդիրը եղել և շարունակում է մնալ անվստահությունը ընտրական գործընթացի նկատմամբ, և տվյալ դեպքում կարևոր չէ, թե ինչ է կեղծվում՝ նախագահական կամ խորհրդարանական ընտրություններ, թե սահմանադրական հանրաքվե: Չեմ ցանկանում կենտրոնանալ նախագծի առանձին դետալների և հոդվածների վրա, հարցին մոտենալ իրավական հարթությունից. մենք ասել և ասում ենք՝ քանի դեռ չկա հանրության վստահությունը վայելող ընտրական համակարգ, ցանկացած սահմանադրություն լինելու է մեռելածին, քանի որ հանրությունը չի համարելու, որ այն ընդունվել է իր քվեի ուժով և միշտ օտարված է մնալու այդ փաստաթղթից: Մեր կուսակցությունը դեմ էր նաև 2005թ. սահմանադրական հանրաքվեին, և այն ժամանակ էլ էինք նույնը ասում՝ ժողովրդի վստահությունը չվայելող իշխանությունը, որը կեղծում է ընտրություններ, չի կարող նախաձեռնել սահմանադրական փոփոխություններ, որոնք անընդունելի են լինելու հասարակության համար:
– Նոր նախագծի հիմնական նպատակը կառավարման համակարգի փոփոխությունն է. Ձեր կարծիքով՝ նախագահական համակարգից անցումը խորհրդարանականին ինչ-որ բան կարո՞ղ է փոխել ՀՀ կյանքում:
– Բոլորի համար էլ տեսանելի է, որ երկրին փոփոխություններ են պետք, և այդ փոփոխությունների անհրաժեշտությունը վաղուց հասունացել է: Իշխանությունն առաջարկում է այդ փոփոխությունը իրականացնել սահմանադրական փոփոխությունների միջոցով, սակայն մեր խորին համոզմամբ՝ դրանք ոչ մի էական արդյունքի չեն հանգեցնելու և հասարակությանը ոչինչ չեն տալու: Մյուս կողմից՝ եթե ՀՀ-ն Եվրասիական տնտեսական միություն կոչվող կառույցի անդամ է, ինչ տարբերություն՝ այստեղ կառավարման ինչ համակարգ է՝ նախագահական, խորհրդարանական, թե ընդհանրապես բացարձակ միապետություն է: Միևնույն է՝ իշխանությունը երկրում նշանակվելու է Մոսկվայից, երկրում ծաղկելու է կոռուպցիան, չի լինելու ընտրական համակարգ և ժողովրդավարություն, չի լինելու ազատ և մրցակցային տնտեսություն: Եվ այն ուժերը, որոնք դեմ են սահմանադրական փոփոխություններին, բայց կողմ են ՀՀ-ի ԵՏՄ-ին անդամակցությանը, պետք է ասեն, թե ինչպես են տեսնում ՀՀ զարգացումը այդ կառույցի շրջանակներում:
– Եթե ասում եք, որ Սահմանադրության փոփոխությունը կամ կառավարման համակարգի փոփոխությունը ոչինչ չի փոխելու ՀՀ կյանքում, այդ դեպքում ինչո՞ւ եք «ոչ» ասում նախագծին և ինչո՞ւ եք պատրաստվում ներգրավվել «ոչ»-ի քարոզարշավի մեջ:
– «Հանրապետություն» կուսակցությունը ընդդիմություն է Սերժ Սարգսյանի իշխանությանը, և մենք այդ տրամաբանությունից ելնելով դեմ ենք իշխանության կողմից իրականացվող քաղաքական բոլոր միջոցառումներին, այդ թվում՝ սահմանադրական հանրաքվեին: Այս նախագիծը ներկայացրել է Սերժ Սարգսյանի նշանակած հանձնաժողովը, այս նախագծի անցկացման պատասխանատուն Սերժ Սարգսյանն է, և «ոչ» ասելով նրա ներկայացրած Սահմանադրության նախագծին՝ մենք «ոչ» ենք ասում նաև նրա իշխանությանը: Իսկ եթե կարողանում ենք «ոչ» ասել Սերժ Սարգսյանին և նրա թիմին, նկատի ունեմ՝ տապալում ենք սահմանադրական հանրաքվեն, ապա թուլացնում ենք իշխանությանը և առնվազն մեծացնում ենք այդ իշխանության պարտությունը 2017թ. խորհրդարանական ընտրություններում, եթե անգամ համարենք, որ սահմանադրական հանրաքվեից հետո չի ձևավորվի հանուն իշխանափոխության ուղղված մի շարժում, որը կփորձի զարգացնել հաջողությունը, և իշխանության հարցը լուծել մինչև խորհրդարանական ընտրություններ:
– Դուք հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ սահմանադրական հանրաքվեից հետո կարող է սկսվել մի շարժում, որի նպատակը կլինի իշխանափոխությունը: Իսկ ինչո՞ւ չհամախմբվել մինչև հանրաքվեն և «ոչ»-ի քարոզչությունը չիրականացնել համատեղ:
– Քանի դեռ Հայաստանում չկա արդար ընտրություն, քանի դեռ հասարակությունը չի վստահում ընտրության արդյունքներին և իշխանությունը զրկված է լեգիտիմությունից, ցանկացած համապետական ընտրություն թե հանրաքվե վերածվում է իշխանության անվստահության հանրաքվեի: Հասարակությունը «ոչ» է ասելու այս նախագծին ոչ թե նրա համար, որ անհամաձայնություն է ունենալու նրա առանձին դրույթների հետ, այլ որովհետև նա դրա մեջ տեսնելու է իրենից հավելյալ փող պոկելու, իր կյանքը վատթարացնելու, իսկ իշխանության համար հարստանալու և իր իշխանությունը հավերժացնելու հնարավորություն: Եվ եթե քաղաքական կուսակցությունը չի փորձում օգտվել ժողովրդի ընդվզման այդ ալիքից, նա առնվազն քաղաքական փորձի պակաս ունի: Ինչ վերաբերում է համախմբվելուն, ես դրան դեմ եմ, որովհետև որքան կուսակցություններ կան, որոնք դեմ են այս փոփոխություններին, թող իրենք առանձին-առանձին գնան մարզեր, քաղաքներ և գյուղեր, թող ակտիվ հակաքարոզչություն իրականացվի, և հասարակությունը այդ դեպքում ավելի համոզված կլինի «ոչ»-ի մեջ: Այստեղ նախագահի թեկնածուի հարց չի կամ խորհրդարանական ընտրություններից առաջ նախընտրական դաշինք ձևավորելու հարց չի, որ ասենք, թե առանձին-առանձին մասնակցության դեպքում ընդդիմության ձայները փոշիանում են, դրա համար ճիշտը միավորվելն է: Մենք բոլորս էլ քարոզելու ենք «ոչ» սահմանադրական փոփոխություններին, և որքան շատ այդ «ոչ»-ը հնչի, այնքան ավելի հասարակությունը դրան կհավատա:
Ինչ վերաբերում է հարցի մյուս մասին, թե հնարավոր է, որ Սահմանադրության նախագծին «ոչ» ասելը վերաճի իշխանությանը «ոչ» ասելուն, ապա ասեմ, որ ՀՀ ներկայիս ներքաղաքական, տնտեսական, սոցիալական պայմաններում ոչինչ բացառված չէ: Ինչ վերաբերում է հանրաքվեից հետո հնարավոր համագործակցությանը, ապա մենք պատրաստ ենք համագործակցության, բայց միայն երկու նախապայմանով: Մենք կհամագործակցենք այն ուժերի հետ, որոնք կապ չեն ունեցել Մարտի 1-ի սպանդի հետ, այդ սպանդի արդյունքում հաստատված իշխանությանը մաս չեն կազմել կամ չեն խրախուսել նման կերպ իշխանությունը պահելը, և չենք համագործակցի այն ուժերի հետ, որոնք չեն մերժում ՀՀ անդամակցությունը ԵՏՄ-ին, ՀՀ ապագան տեսնում են այդ միության կազմում: Մնացած բոլոր քաղաքական ուժերի հետ համագործակցությունը մենք համարում են հնարավոր և անհրաժեշտ:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի