Այն, որ հունգար-ադրբեջանական գործարքը ծանր հարված էր Հայաստանի արժանապատվությանն ու պետական հեղինակությանը, վեր է կասկածից: Անկասկած է նաև, որ այդ հարվածն այնպիսին էր, որ Հայաստանին հնարավորություն էր ընձեռում արժանի պատասխան տալ թե՛ քաղաքական, թե՛ բարոյական, թե՛ իրավական հարթության վրա: Սակայն փոխարենը Հայաստանը ձեռնամուխ եղավ քայլերի, որոնցից մեկը կարծես թե արդեն հարված է ինքն իրեն:
Մտածված, թե ոչ` Հայաստանում սկսվեց հակաեվրոպական քարոզ, որը ձեռք բերեց ցեղային դրսևորումներ` անթույլատրելիորեն վկայելով, որ Եվրոպայում իզուր են հույսեր փայփայում Հայաստանի եվրաինտեգրման հետ կապված, կամ Եվրոպայում իզուր են մտածում, թե Հայաստանի հետ հնարավոր է լիարժեք հարևանություն, ազատ առևտուր անել և այլն: Առավել ևս այն ժամանակահատվածում, երբ Հայաստանը ազատ առևտրի, ասոցացման համաձայնագրի և վիզային ռեժիմի դյուրացման համար բանակցություն է սկսել Եվրոպայի հետ, հակաեվրոպական հիստերիան կրկնակի ծանր հարված էր Հայաստանին, որ Հայաստանի իշխանությունը հասցրեց` չգիտես ինչ հաշվարկով կամ ում հրահանգով:
Ըստ որում, այս ամենը դեռևս շարունակվում է, թեև ոչ ամբողջ ծավալով, սակայն նկատելիորեն: Նկատելի է նաև, որ սաֆարովյան իրադարձությունները հակաեվրոպական քարոզի համար ինտենսիվորեն օգտագործում է նաև մեր ռազմավարական դաշնակիցն ու «ավագ եղբայրը»՝ Ռուսաստանի Դաշնությունը:
Պետք է նկատել, որ իրականում տեղի ունեցածի պարագայում եվրոպական դիրքորոշումները, մեղմ ասած, անբավարար էին թե՛ զուտ Հայաստանի տեսանկյունից, թե՛ նաև համաեվրոպական արժեքների և արժեհամակարգի: Բանն այն է, որ տեղի էր ունեցել այդ արժեքների ակնհայտ ոտնահարում, ընդ որում` նաև Եվրամիության անդամ երկրի իշխանության մասնակցությամբ, և Եվրոպան թերևս պետք է առավել հստակ ու կոնկրետ լիներ իր գնահատականներում և չտարվեր հերթական անգամ Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև չեզոքության մասին ինքնանպատակ թվացող խոսակցություններով:
Այս մասով, իհարկե, Եվրոպային ուղղված հարցեր կան: Բայց հարցեր, ոչ թե հակաեվրոպական քարոզ: Հայաստանը, որպես ԵԽ լիարժեք անդամ, ինչպես նաև որպես Եվրամիության հետ Արևելյան գործընկերության ծրագրի, ինչպես նաև ասոցացման բանակցությունների մեջ գտնվող պետություն, կարող էր և պետք է ուղղեր իր հարցերը Եվրոպային` այն ընտանիքին, որի լիարժեք անդամն է ձգտում դառնալ: Սակայն խնդիրը այս պարագայում այն է, որ հարցերի փոխարեն` եղավ հակաեվրոպական հիստերիա, ինչը պետության ու քաղաքականության հետ քիչ կապ ունի:
Ավելին` Եվրոպայի դիրքորոշումներում ավելի ու ավելի է զգացվում այդ աշխարհամասում տնտեսական մեծ ճգնաժամի շունչը, որը քաղաքական լուրջ զիգզագների տեղիք է տալիս: Սակայն դա Հայաստանի համար պետք է լինի ոչ թե հակաեվրոպական գինարբուքի կազմակերպման, այլ եվրոպական կյանքին, եվրոպական ընտանիքին ինտեգրման առիթ:
Առիթն այն է, որ Հայաստանը կարող է ներկայիս իրավիճակն օգտագործել հակաճգնաժամային եվրոպական դիսկուրսի մեջ ներգրավվելու համար` սաֆարովյան օրինակը ընդունելով ելակետ և դրա վրա կառուցելով եվրոպական ընտանիքի և եվրաարժեքների ապագայի վերաբերյալ իր կոնցեպտը: Հայաստանը հիանալի առիթ ուներ հանդես գալու գնահատականներով և առաջարկություններով, եվրոպական կյանքի նորոգման մասին իր պատկերացումներով, հեռանկարային դիտարկումներով և տեսլականներով, թե՛ եվրոպական էլիտաներին, թե՛ շարքային եվրոպացիներին ուղղված առաջարկներով:
Արդյոք Հայաստանում որևէ մեկը մտածե՞լ է այդ մասին, թե՞ այդ մտորումները բացարձակապես չեն տեղավորվում այն բիզնես-տրամաբանության մեջ, որով առաջնորդվում է մեր արտաքին քաղաքականության համակարգը:
Լուսանկարում՝ ՀՀ և Հունգարիայի ԱԳ նախարարները
