«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Ամերիկայի Հայ դատի գրասենյակի տնօրեն Արամ Համբարյանը:
– Պարոն Համբարյան, ինչպե՞ս եք գնահատում ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայի պաշտոնական հայտարարությունը Ռամիլ Սաֆարովի արտահանձնման մասին: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող մյուս երկրների հայտարարության հետ բաղդատմամբ, ինչպե՞ս եք գնահատում պաշտոնական Վաշինգտոնի գնահատականը կատարվածին:
– Մենք դրական ենք գնահատում այն փաստը, որ Միացյալ Նահանգների արձագանքը չսահմանափակվեց միայն Պետդեպարտամենտի հայտարարությամբ, այլև արտահայտվեց նախագահ Բարաք Օբամայի անձնական վերաբերմունքը և վրդովմունքը՝ Սաֆարովի արտահանձնման փաստի առիթով: Մենք ողջունում ենք նախագահի հայտարարությունը, որը առավել քան հստակ էր, քան միջազգային որևէ այլ առաջնորդինը։
Սակայն մենք ողջունում ենք այն միայն որպես առաջին քայլ: Մենք ակնկալում ենք, որ ԱՄՆ նախագահի խոսքերը գործի վերածվեն՝ ի թիվս հետևյալ նախաձեռնությունների՝ Ադրբեջանի հետ ռազմական կապերի խզում, Բաքվին ռազմական օգնություն տրամադրման դադարեցում, Իլհամ Ալիևի նկատմամբ ճնշումների գործադրում, որպեսզի պաշտոնական Բաքուն վերջ տա սպառնալիքների և ագրեսիայի քաղաքականությանը, հրապարակավ աջակցելով՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործում ազատության և ինքնորոշման իրավունքին, ինչպես նաև Ռամիլ Սաֆարովին մուտքի վիզայի տրամադրման բացառումը, եթե նա փորձի մեկնել Միացյալ Նահանգներ:
– Կան կարծիքներ, որ պաշտոնական Վաշինգտոնի արձագանքը ավելի շատ ներքին սպառման համար էր՝ առաջիկա նախագահական ընտրություններից առաջ:
– Մենք կապի մեջ էինք Սպիտակ տան և Պետքարտուղարության հետ, երբ տեղեկացանք Սաֆարովի ազատ արձակման մասին: Հաջորդ մի քանի ժամերի ընթացքում հազարավոր մարդիկ արձագանքեցին մեր ահազանգերին Սպիտակ տունն և Կոնգրեսին ուղղված հաղորդագրություններով: Դա տևեց մի քանի ժամ, բայց և՛ նախագահը, և՛ պետքարտուղարը հրապարակային հայտարարություններով հանդես եկան անմիջապես ուրբաթ երեկոյան:
Ակնհայտ է, որ ԱՄՆ ցանկացած նախագահի կողմից հրապարակային հայտարարություններ անելու որոշման գործընթացը ցանկացած բնագավառում պայմանավորված է քաղաքական նկատառումներով: Դա մեր ժողովրդավարական համակարգի հիմնական ուղղությունն է: Այս տեսանկյունից նախագահ Օբամայի սկզբունքային դիրքորոշումը այս սարսափելի անարդարության նկատմամբ նաև ժողովրդականություն վայելող քաղաքական գործչի դիրքորոշում էր, որն արտահայտվեց մեկնարկած մրցապայքարի այս շրջանում:
– Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչը կարող է խթան հանդիսանալ, որպեսզի «Սաֆարովի գործն» առաջ ընթանա:
– Սաֆարովի արտահանձնման փաստը լույս է սփռում Ալիևի ռեժիմի՝ այսօրվա Ադրբեջանի վրա. մի կողմից նա բացառում է Արցախի և Հայաստանի հետ խաղաղության երաշխավոր և վստահելի գործընկեր լինելու հնարավորությունը, մյուս կողմից, որը բացարձակ չի համապատասխանում կարգավորման Մադրիդյան սկզբունքներին, նա չի առաջնորդվում հիմնախնդրի լուծման՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հաստատման և անվտանգության հաստատմանը:
Դիտարկենք, թե որո՞նք են այդ սկզբունքները և ի՞նչ են ենթադրում այդ սկզբունքները․ հարցնենք յուրաքանչյուր կողմին. հայերից պահանջում են անմիջապես հայկական զորքերը դուրս բերել Աղդամից, Քարվաճառից (Ֆիզուլի, Ջաբրաիլ), Լաչինից, ինչպես նաև ադրբեջանցի փախստականներին վերադարձնել Արցախ:
Ադրբեջանցիները պահանջվում են Հայաստանից թողնել Հայաստանի և Արցախի շփման գիծը, այսինքն՝ ռազմավարական և անդառնալի զիջումներ են ներկայացվում, որոնց փոխարեն ուղղակի կտրվեն «բարի կամքի արտահայտման» խոստումներ, ու ինչ-որ անորոշ ժամանակ Լեռնային Ղարաբաղին միջանկյալ կարգավիճակ կտրամադրվի: (Այդ իսկ պատճառով որևէ պայմանագիր չի ստորագրվել մինչ այժմ: Ալիևն ասում է, որ «բարի կամքի դրսևորում» է այն, որ Արցախի կարգավիճակի հարցը պետք է որոշվի Ադրբեջանի կազմում, և պիտի քվեարկեն ադրբեջանցիները՝ միաժամանակ նշելով, թե ինքը չի կարող քննարկել այդ հարցը 100 կամ ավելի տարի: Դա պարզապես անընդունելի է):
Եթե Ադրբեջանը որոշի վերադառնալ խաղաղ բանակցություններին, ապա դրանք պետք է ընթանան Ռամիլ Սաֆարովի արտահանձնման սկանդալի և վերջերս շփման գծում հարձակումների փաստերի քննարկումից հետո, իսկ հայկական կողմը պիտի պատրաստ լինի քննարկել ԼՂՀ անկախության ճանաչման հնարավորությունը:
