«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Նոր Հայաստան» հանրային փրկության քաղխորհրդի անդամ Պետրոս Մակեյանը:
– Պարոն Մակեյան, հայտարարություն էիք տարածել մարտի 1-ին հանրահավաք անցկացնելու վերաբերյալ, մի քանի պահանջներ էին նշվում: Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ ակնկալիքներ կան, որ այս հանրահավաքով հնարավոր կլինի հասնել այդ պահանջների բավարարմանը: Այսքան տարի անց Մարտի 1-ի գործը ոչ մի փուլով առաջ չի շարժվել և ոչ մեկը պատասխանատվության չի ենթարկվել:
– Նախ՝ որոշակի ուղղում, որովհետև մենք հաղորդագրություն տարածեցինք՝ ուղղված քաղաքական ուժերին, քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներին, մեր օրակարգը ներկայացրինք, իսկ ինչ վերաբերում է հանրահավաքին, մենք դեռ մոտ 20 օր առաջ ենք հայտարարել այդ մասին: Մարտի 1-ը շատ բարենպաստ օր է հասարակությանը մոբիլիզացնելու համար, այդ իսկ պատճառով մենք փորձելու ենք ժողովրդին դիմել և բերել հրապարակ, փորձել լուծել այն խնդիրները, որոնք դեռևս դեկտեմբերից «Նոր Հայաստան»-ը ներկայացրել էր, այն, ինչ որ չհաջողվեց դեկտեմբերին: Օրակարգի նախագիծը քննարկում ենք այն ուժերի հետ, որոնք շահագրգիռ են՝ Մարտի 1-ի հետ կապված, և որոնց հասարակությունը դեռևս ընկալում է որպես ընդդիմադիր ուժեր: Կարծում եմ՝ մինչև շաբաթվա վերջ բանակցությունները հանգուցալուծում կստանան: Ինչու մարտի 1. որովհետև դա մեր ազգի այն սև էջն է, որը վարչախումբը բերեց մեր ժողովրդի գլխին. 10 հոգու սպանեցին, և դեռևս որևէ մեկը որևէ կերպ պատասխանատվության չի ենթարկվել, երբ դեռ 2008-ի մարտի 2-ին ամեն ինչ հայտնի էր՝ ով էր հրահանգավորել, ով էր կազմակերպիչը, ով էր շահագրգռված ու շահեց, որ ուժերն էին: Այդ իսկ պատճառով մեր հասցեատերը նաև միջազգային հանրությունն է, որ առ այսօր որևէ արձագանք չկա:
Չգիտենք՝ ինչով է պայմանավորված, որ միջազգային հանրությունը այլ երկրներում խնդիրները շատ հստակ դնում է, պատժամիջոցներ է նշանակում նման պաշտոնատար անձանց նկատմամբ, իսկ Հայաստանի վարչախմբի բոլոր տեսակի անմարդկային, հակաժողովրդական քայլերին կարծես բարեհաճ են վերաբերվում, և դեկտեմբերի 6-ը ևս փաստեց, որ իրենք որևէ ձևով չեն փոխվել, հանրաքվեով փորձեցին խուսափել նախագահական ընտրությունների հնարավոր զարգացումներից, որովհետև յուրաքանչյուր նախագահական ընտրություն բերել է իր հետ հետընտրական զարգացումներ, և վախենալով, որ հնարավոր է այս անգամ չկարողանան վերահսկել, գնացին Սահմանադրությունը փոխելու, ժողովրդին ուղիղ, հիմնական ընտրության իրավունքից զրկելու ճանապարհով՝ անցնելով միակուսակցական, կոմունիստական, բոլշևիկյան համակարգին: Սա է իրականությունը:
Մյուս հարցը, որ ներկայացրել ենք մեր գործընկերներին, քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելու վերաբերյալ է: Այսօր քաղբանտարկյալների թիվը շուրջ երկու տասնյակ է. Գևորգ Սաֆարյանին հունվարի 1-ին ձերբակալեցին՝ հենց թիրախային, նպատակային, ձերբակալված է նաև Վոլոդյա Ավետիսյանը, Շանթ Հարությունյանն իր ընկերների հետ, Հայկ Կյուրեղյանը, և այս ցուցակը կարող է ընդլայնվել նաև վերջին հանցախմբի հետ կապված. հանգուցային դեմքերին կարծես բաց են թողել, քաղաքական դեմքերին, ազատամարտիկներին՝ ոչ:
– Այսինքն՝ նրանց ևս քաղբանտարկյալ եք համարում:
– Հնարավոր է, այսօր վաղ է ասել, բայց իրենց բնորոշմամբ հանգուցային դեմքերին (ըստ իրենց տարածած լուրերի, որովհետև այդ լուրերն իրենք են տարածում իրենց ցանցային համակարգի միջոցով) եթե բաց են թողնում՝ ի դեմս վարդապետի և նրա աշխատակցուհու, ապա մյուսներին հավաքելն անհասկանալի է: Դա կյանքը ցույց կտա:
Մյուս հարցը, որ ներկայացրել ենք, վերաբերում է նրան, որ քրեակատարողական հիմնարկները գերբեռնված են: Մարդիկ այնտեղ խոշտանգվում են, 4 տեղանոց մեկ խցում 8-10 մարդ է, դա խոշտանգում է, այլ բան չես կարող ասել: Վաղաժամկետ ազատումը չի գործում, մեխանիզմը կա, բայց չի գործում, որովհետև ով փող ունի մինչև դատարան մտնելը կամ դատարանից է դուրս գալիս, կամ էլ գնում է քրեակատարողական հիմնարկ և շատ արագ դուրս է գալիս, իսկ ովքեր հնարավորություն չունեն, նրանք պատանդ են, իսկ նրանց ընտանիքները՝ կրկնակի: Դա բիզնես ոլորտ է դարձել այս վարչախմբի համար, ես ներսից գիտեմ այդ համակարգը: Այդ իսկ պատճառով մենք պահանջում ենք անհապաղ, համաներման միջոցով բեռնաթափել քրեակատարողական հիմնարկները:
Եվ ամենաարդիականը, որի մասին բազմիցս հանրահավաքներին ասել ենք, այն է, որ մեզ նման փոքր, աղքատիկ բյուջեով երկրում ունենալ ոստիկանության զորքեր, դա շռայլություն է՝ այն դեպքում, երբ մեր սահմանը վտանգված է, մենք սահմանն ամրացնելու փոխարեն ներքին զորքեր ենք պահում, որը դարձել է լծակ, գործիք, որն օգտագործվում է քաղաքական գործընթացների ժամանակ՝ ընտրությունների, հետընտրական զարգացումների և ակտիվ քաղաքական գործընթացների ընթացքում: Մենք առաջարկում ենք կեսից ավելին, ներքին զորքերի շուրջ 10 հազար միավոր տեղափոխել սահման՝ պայմանագրային հիմունքներով: Այսինքն՝ այն մարդկային, ֆինանսական ռեսուրսները, որ այսօր պահում են ժողովրդին հսկելու, ճնշելու համար, տեղափոխեն սահման: Եվ այն զոհերը, որ շաբաթը մեկ լինում են, վստահ ենք, որ կպակասեն:
– Պարոն Մակեյան, Դուք նշեցիք, որ դեռևս 20 օր առաջ իրազեկել էիք, որ հանրահավաք եք անցկացնելու, Ձեր կուսակցությունը ՀԱԿ դաշինքի անդամ էր, և գիտեք, որ 2008-ից սկսած՝ ամեն տարի մարտի 1-ին ՀԱԿ-ը հանրահավաք է անցկացնում: Արդյո՞ք այս ուժի հետ ունեք պայմանավորվածություն մեկ միասնական օրակարգով, մեկ միասնական հավաք անցկացնելու, որպեսզի, ի վերջո, ժողովուրդն էլ, որ ուզում է, ձգտում է հասնել Մարտի 1-ի բացահայտմանը, չապակողմնորոշվի, թե որ ժամին գնա հանրահավաք և որ ուժի կողքին կանգնի այդ օրը:
– Այո, մենք եղել ենք ՀԱԿ անդամ, և մենք էլ, այսպես ասած, Մարտի 1-ի տուժածներն ենք, և «Նոր Հայաստան»-ի զգալի մասը Մարտի 1-ի մասնակից են եղել, այն ժամանակ, երբ բոլորը մի տեղում էին, ՀԱԿ դաշինքի մեջ էին, հասցեատերը, բնականաբար, դարձել էր ՀԱԿ համաժողովրդական շարժումը: Բայց երբ ՀԱԿ-ը լուծարվեց, ձևավորվեց ՀՀՇ-ն: Հիմա ինչքան իրավունք ունի ՀՀՇ-ն, նույնքան իրավունք ունի «Ժողովրդավարական հայրենիք»-ը, նույնքան Հիմնադիր խորհրդարանը, «Հանրապետություն» կուսակցությունը և դաշինքի մաս կազմող մյուս կուսակցությունները: Բնականաբար, հաշվի առնելով, որ մեր խնդիրը՝ ժողովրդի մոբիլիզացումը, մնաց չլուծված, մենք առաջինը, որպես ժողովրդի մոբիլիզացման օր, հայտարարել ենք այդ օրը, հիմա բանակցություններ են գնում, որ բոլորս՝ բոլոր շահագրգիռ ուժերը համախմբվենք և հանրահավաք անցկացնենք մարտի 1-ին՝ նույն ժամին, որպեսզի նաև հասարակությանը թյուրիմացության մեջ չգցենք:
– Իշխող կուսակցությունը անարդյունք և անպտուղ է որակում հանրահավաքը և կարծես որևէ մտավախություն էլ չունի, որ ձեր ներկայացրած պահանջները կբավարարվեն: Ինչպե՞ս եք գնահատում սա: Ի վերջո, եթե տարիների ընթացքում այդ պահանջները չեն կատարվել մարտիմեկյան հանրահավաքներով, ինչո՞ւ եք կարծում, որ հենց այս հանրահավաքով և հենց այս պահանջներով կկարողանաք հասնել արդյունքի:
– Չեմ ուզում Վահրամ Բաղդասարյանի խոսքը մեկնաբանել, որովհետև ես իր հետ 4 տարի եղել եմ պատգամավոր ու այսպիսի որակներ չեմ նկատել, հիմա իր որակները զարմացնում են ինձ: Դրա մասին ինքը թող մտածի, ինչ որ ասում եմ: Իշխանությունները եթե չեն վախենում, ինչո՞ւ են քաղբանտարկյալներ պահում, ինչո՞ւ Գևորգ Սաֆարյանին մի տոնածառ հրապարակ տանելու համար ոստիկանության միջոցով տարան փակեցին: Դրանից ավել վախի զգացողությո՞ւն: Շանթ Հարությունյանն ի՞նչ արեց, որ ընկերներով 7-8 տարի դատում են, Հայկ Կյուրեղյանը, Վոլոդյա Ավետիսյանը… Այս ամբողջը վախի զգացողություն է, իրենք իրենց ստվերից էլ են վախենում:
Հիմա տարբերությունը ո՞րն է, ցավոք, պետք է արձանագրենք, որ նախկինում Մարտի 1-ը, որպես հիշողության օր ենք նշել, հիմա մենք ուզում ենք փոխել՝ հիշողությանը գումարած նաև պայքարի օր, որովհետև մեր հայրենիքի մայրաքաղաքում զոհվել են ազատության համար պայքարող քաղաքացիներ, ու որևէ մեկը պատասխանատվության չի ենթարկվել: Մենք դիմելու ենք մեր հասարակությանը՝ մարտի մեկին եկեք զոհվածների հիշատակի համար… Տարբերությունը դա է, մեծ տարբերություն չկա: Այս քաղաքական միավորը բազմիցս արդեն ասել է, որ մենք պատրաստ ենք գնալ հանգուցալուծման, երկրում հաստատել սահմանադրական կարգը, եթե հասարակությունը գա հրապարակ ու մեզ աջակցի: Այդ դեպքում վահրամբաղդասարյանները, գալուստսահակյանները թող մտածեն, թե որտեղ են հայտնվելու:
– Ինչո՞ւ հասարակությունը այս ընթացքում այդպես էլ չմիավորվեց և չհամախմբվեց ձեր շուրջը: Իհարկե եղան մարդաշատ հանրահավաքներ, բայց այս ժամանակահատվածը, որ դուք Ազատության հրապարակում էիք և մարզային հանդիպումներ էիք ունենում, չի կարելի որակել բազմամարդ, և հանրությունն էլ կարծես նաև ընդդիմադիր ուժերի և ձեր նախաձեռնության նկատմամբ չունի մեծ վստահություն:
– Տարբեր պատճառներ կան, պատճառները շատ են, որոնցից մեկն այն է, որ մեր հանրությունը պարբերաբար հիասթափվել է, և վերջին հիասթափությունը եղավ 2015թ. փետրվարին, դրանից առաջ 2013, 2008… Բնականաբար, այդ հոգեվիճակն ազդել է մեր հասարակության վրա: Երկրորդ՝ հասարակությունը միշտ փորձում է տեսնել ընդդիմության լիարժեք համախմբում: Այն ուժերին, որոնց հասարակությունը ընկալում է որպես ընդդիմություն, ուզում է տեսնել հրապարակում: Դրա համար մենք փորձում ենք նախապես այդ ուժերի հետ բանակցել որ մարտի 1-ին գան, համատեղ անցկացնենք հանրահավաքը, և ժողովուրդը տեսնի:
– Այդ ուժեր ասելով՝ ո՞ւմ նկատի ունեք, որովհետև շատ չեն այն ուժերը, որոնք Մարտի 1-ի պատասխանատու են համարում երկրորդ նախագահին և Սերժ Սարգսյանին: Այսօր անգամ խորհրդարանում ընդդիմադիր հռչակված ուժերում միանշանակ կարծիք չկա այս հարցի շուրջ: Դուք ո՞ր ուժերի հետ եք պատրաստվում համագործակցել:
– Իսկ ո՞վքեր են պատասխանատու Մարտի 1-ի համար. գործող նախագահը և հաջորդ նախագահի թեկնածուն, որը դառնում է նախագահ:
– Դա Դուք եք այդպես համարում, բայց ոչ բոլոր քաղաքական ուժերն են, որ այդ կարծիքն ունեն և դրա շուրջ կհամախմբվեն:
– Այն բոլոր քաղաքական ուժերը, որոնք աջակցեցին Մարտի 1-ին, բնական է, որ այդ կարծիքը չեն ունենա. «Օրինաց երկիր»-ը, Դաշնակցությունը և ԲՀԿ-ն՝ 2008-ի «կոալիցիան» եթե չլիներ, ո՛չ Ռ. Քոչարյանը, ո՛չ Ս. Սարգսյանը չէին գնա այս արկածախնդրությանը, այսինքն՝ հավասարապես, միգուցե մի քիչ էլ ավել նրանք պատասխանատու են Մարտի 1-ի համար, բնական է, որ պետք է բացատրություն տան այնպես, ինչպես իրենց է ձեռնտու: Այն ուժերը, որոնք մասնակցել և տուժել են Մարտի 1-ին՝ ՀԱԿ դաշինքի համաժողովրդական շարժման 18 քաղաքական միավորները և դրանից հետո ձևավորված նոր միավորները, որոնք, այսպես ասած, դեռևս Բաղրամյան 26 չեն այցելել, մենք բնականաբար այդ ուժերի հետ բանակցելու ենք:
– Բայց այդ ուժերն էլ ոչ վաղ անցյալում բանակցում էին, և կարելի է ասել՝ դաշինքի մեջ էին այն ուժերի հետ, որոնք, Ձեր նշելով, 2008-ին կոալիցիա կազմելով՝ հավասարաչափ պատասխանատու են Մարտի 1-ի համար:
– Մենք ասում ենք՝ նրանք, որոնք հանրաքվեի հետ կապված Բաղրամյան 26-ի ընդունելությանը մասնակցել են, մենք նրանց հետ որևէ քննարկելու խնդիր չունենք:
– Պարոն Մակեյան, ի՞նչ եք կարծում, ձեր հանրահավաքային փուլը, որ մարտի 1-ից սկսվելու է և շարունակական է լինելու, ի՞նչ ժամկետների մասին կարող է խոսքը լիել, որովհետև հասարակությունը նաև հոգնել է անընդհատ ամսաթվեր լսելուց և հիասթափվել է ամեն անգամ. ապրիլի 24-ն էր նշվում վերջնաժամկետ, հետո դեկտեմբերի 6-ը, հիմա ի՞նչ ժամկետների մասին կարող ենք խոսել: Արդյո՞ք դուք էլ եք գործընթացը տանում հերթական ընտրությունների:
– Նրանք, ովքեր խոսում են 2017-ի մասին, նրանք խոսում են այն սցենարի մասին, որը ցանկալի է վարչախմբին: Մենք այսօր ասում ենք, մարտի 1-ն այն օրն է, որը հնարավորություն է տալիս հասարակությանը գա հրապարակ: Մենք ասել ենք՝ դեկտեմբերի 1-ին ժողովուրդը եթե գա, մինչև 6-ը մենք 5 օրվա ընթացքում կկարողանանք հանգուցալուծում գտնել, եթե աճողական գնար մասնակցությունը:
– Այսինքն դա՞ էր պատճառը. ժողովուրդը չեկավ, չստացվեց:
– Իհարկե, եթե հասարակությունը մասնակցեր, գոնե մինիմալ կրիտիկական մասսան լիներ, մենք, բնականաբար, մեր խնդիրները լուծած կլինեինք: Հասարակության անհրաժեշտ աջակցությունը չի եղել, թե ինչ պատճառով՝ մեր պատճառով, հասարակության հոգեվիճակի, թե ընդդիմության ոչ լիարժեք համախմբման պատճառով, այդ մասին չենք խոսում: Այդ օրը հայտարարողը ի՞նչ մեղք ունի: Հիմա ասում ենք՝ մարտի 1-ին եթե անհրաժեշտ քանակով ժողովուրդը եկավ, հանրահավաքի ընթացքում, բնականաբար, ժողովրդի հետ կքննարկենք, կներկայացնենք մեր մոտեցումները, և եթե հասարակության արձագանքը եղավ համարժեք մեր մաքսիմում ծրագրին… մենք մաքսիմում ծրագիր ունենք՝ գնալ իշխանափոխության: Մենք ինչու այդ հարցը չենք դրել մեր օրակարգում. որովհետև այդ հարցը կարող է մի մասին հեռու պահել: Մենք չափաբաժինը փոքրացրել ենք ներկայացված հարցերով: Իսկ եթե հասարակությունը գա ու հարթակում կանգնած ուժերից պահանջի վարչախմբից ազատվել, մենք պարտավոր ենք այդ պահանջը կատարել:
– Եվ ի՞նչ մեթոդներով: Ես հիշում եմ, որ նախագահական ընտրություններից հետո էլ, երբ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը պաշտոնական տվյալներով երկրորդն էր, հասարակությունն Ազատության հրապարակում պահանջեց գնալ վերջնաժամկետի, վերջնական քայլերի, բայց, փաստորեն, Րաֆֆի Հովհաննիսյանը օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով հասարակությանը թողնելով Բաղրամյան պողոտայում, ոստիկանապետի հետ գնաց աղոթելու: Հիմա հասարակությունը գա ի՞նչ պահանջի, և ի՞նչ գործողությունների կգնաք դուք:
– Րաֆֆի Հովհաննիսյանը կգնար կտրուկ քայլերի, եթե լիներ անհրաժեշտ քանակի ժողովուրդ:
– Այսինքն՝ այն ժամանակ է՞լ չկար:
– Ես եղել եմ հրապարակում, այնտեղ 8-10 հազար մարդ կար: 8-10 հազար մարդկանցով գնալ, երբ որ ներքին զորքերը ունի 10 հազար ոստիկանություն, անհավասարակշիռ պայմանում դա արկածախնդրություն կլինի:
– Այդ դեպքում որքա՞ն է ժողովրդի այն մինիմալ քանակը, որ ակնկալում եք:
– Թվերով պետք չէ, հրապարակը լցվում է այնպես, ինչպես 2008-ին, ես ականատես եմ եղել մինչև փետրվարի 25-ը, ինձ վերցրել են, և 26-ից հետո ավելի շատ են եղել, եթե այդ քանակի ժողովուրդ լինի, դրա 80 տոկոս ժողովուրդն էլ բավարար է խնդիրը լուծելու համար:
