«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է Ստամբուլում լույս տեսնող «Ակոս» հայկական շաբաթաթերթի հայերեն բաժնի խմբագիր Բագրատ Էստուկյանը
Թուրքիայի նախագահի մամուլի քարտուղար Իբրահիմ Քալընը Չիկագոյում թուրքերի հետ հանդիպմանը հայտարարել է, որ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը նվազեցնելու է ԱՄՆ-ում հայ համայնքի էներգիան և այլևս պահանջատիրական նկրտումներ Հայաստանը չի ունենա: Նաև նշել է, որ ԱՄՆ-ում հայկական լոբբին հակաթուրքական տրամադրություններն իր ինքնության մի մասն է դարձրել:
Հավանական է, որ այս գործընթացի արդյունքում ԱՄՆ-ում հայ համայնքի էներգիան նվազի, որովհետև այդ էներգիայի մեջ կարևոր գործոն է թրքատյացությունը, հակաթուրքական քարոզչությունը, հետևաբար, երբ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունները համեմատաբար բարելավվեն, մեղմանան, իրենց էներգիան կպակասի: Թե որքանով է այդ էներգիան հայանպաստ, չեմ վիճի, բայց այն չհանգեցրեց զարգացած, բարգավաճ Հայաստանի: ԱՄՆ-ի հայ համայնքի այդ էներգիան մեծ նպաստ չի ունեցել այդ ուղղությամբ: Մեզ համար դա է կարևոր: Եթե որևէ երկիր բարելավում է իր հարաբերությունները հարևան երկրի հետ, դա լավ զարգացում է: Այդ երկրների, լինի Թուրքիան, լինի Ադրբեջանը, հարաբերությունների բարելավումը, դիվանագիտական կապերի հաստատումը առաջընթաց է, բայց այդ առաջընթացը Ամերիկայում գործող որոշ շրջանակների համար այնքան էլ ձեռնտու չէ, որովհետև իրենց էներգիան պետք է սպառվի:
Քալընը նաև հայտարարել է, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը դեպի ծով ելք չունեցող, տնտեսապես թույլ ու Ռուսաստանի հոգածության տակ գտնվող Հայաստանին մեծ ներդրում է բերելու ինչպես քաղաքական, այնպես էլ տնտեսական իմաստով: Սա ինչպե՞ս եք գնահատում:
Այո, ճիշտ է և դրա համար է, որ վերջին 30 տարիների ընթացքում բոլոր իշխանությունները միշտ ցանկացել են բաց սահմաններ ունենալ, որպեսզի կապվեն ամբողջ աշխարհի հետ: Հետևաբար, եթե այդ ուղղությամբ այսօր որոշակի առաջընթաց կա, սա քաջալերելի ընթացք է: Պետք է քաջալերել այդ ընթացքը, ոչ թե խոչընդոտել:
Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման համատեքստում արդեն երկու կողմերից բանագնացներ են նշանակվել: Ձեր կարծիքով, որքանո՞վ է հնարավոր, որ այս գործընթացը արդյունքներ տա:
Այստեղ կարևորն այն է, թե այդ հարաբերություններւ կարգավորումն ինչ սկզբունքներով են ընթանում: Մինչև այսօր Թուրքիան նման բոլոր քայլերի մեջ միշտ Հայաստանի համար անընդունելի նախապայմաններ է առաջ քաշել: Այսօր էլ Թուրքիան այդ նպատակն է հետապնդում, խոսքն այս դեպքում «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին է: Եթե այդ տեսակ պահանջներին, պարտադրանքներին ընթացք տանք, մենք այս գործընթացից կորուստներով դուրս կգանք, ոչ թե շահած: Դրա համար Հայաստանը պետք է իր դիրքը պահի առանց նախապայմանների բանակցությունների առումով: Հայաստանն այդ բանակցություններում պետք է չեզոք մնա, քանի որ Հայաստանի դեմ շրջափակում կատարող երկիրը Թուրքիան է, այլ ոչ թե հայաստանն է շրջափակել Թուրքիային: Հայաստանը միայն արցախյան վերջին պատերազմի ընթացքում թուրքական ապրանքների ներկրումն արգելեց, իսկ թուրքական կողմն ու Ադրբեջանը արդեն 30 տարի Հայաստանի դեմ շրջափակում են կատարել: Հիմա իրենց խնդիրն է այդ շրջափակումը վերացնելը, և Հայաստանը այդ ուղղությամբ քայլերի պետք է սպասի:
2022-ին ձեր կարծիքով բեկում կլինի՞ հայ-թուրքական հարաբերություններում:
Անշուշտ պետք է համբերատարությամբ սպասենք այդ երկու բանագնացների հանդիպումներին, տեսնենք, թե դրանք ինչ ընթացք կստանան, ինչպիսի լեզվով են խոսելու իրար հետ: Արդյոք Թուրքիայի պարտադրանքներն ու նախապայմանները պետք է շարունակվեն: Դա պետք է նախ տեսնենք:
