«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է ԵՊԲՀ դասախոս, համաճարակաբան Մերի Տեր–Ստեփանյանը։
– Covid-19-ի դեմ պատվաստվելու համար արդեն իսկ հերթագրվել է մոտ 600 քաղաքացի։ Ինչ խորհուրդ եք տալիս` պատվաստվել Sputnik V-ո՞վ, թե՞ AstraZeneca-ով։ Նշվում է, որ Sputnik V ավելի անվնաս է, թրոմբ չի առաջացնում և այլն։
– Այս պահին մեր բնակչությունն ընտրության հնարավորություն չունի, մենք ունենք հստակ սահմանազատում, մինչև 54 տարեկան ռիսկային խմբերը պատվաստվում են Sputnik V-ով, 55-ից բարձրը՝ AstraZeneca-ով։ Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ AstraZeneca-ի շատ խիստ հազվադեպ հանդիպող բարդությունը գրանցվել է մինչև այս տարիքային խմբում, և խուսափելու համար նույնիսկ այդ շատ փոքր հավանականություն ունեցող բարդություններից, դասական պատվաստումները նախատեսվում են հետպատվաստումային անբարեհաջող դեպքերի առումով շատ ավելի քիչ ռիսկային խմբում սկսել։ Sputnik V-ի այս փոքր դեղաչափը նախատեսված է ավելի երիտասարդ տարիքի ռիսկի խմբերի համար, այսինքն՝ խրոնիկ հիվանդների, բուժանձնակազմի երկարատև խնամքի կենտրոնների համար։ Կարծում եմ՝ այս տարբերակով սկսենք, իսկ հետո արդեն պատվաստանյութերի ավելի լայն հասանելիություն ունենալու պայմաններում կքննարկենք, թե հետագայում ինչպես կիրականացվի գործընթացը։
– Պատվաստանյութերի նկատմամբ կա որոշակի զգուշավորություն։ Նշվում է, որ պատվաստանյութի արդյունավետության մասին կարելի է խոսել մի քանի տարի հետո։
– Այս պատվաստանյութերը չեն ստեղծվել զրոյից, դրանք ստեղծվել են տարիներ ի վեր փորձարկված հիմքի վրա, ընդամենը փոխվել է պատվաստանյութի անտիգենային կառուցվածքը, հակածինը։ Այսինքն՝ սրա պատմությունը բավականին երկար է, և այնպես չէ, որ վերցրին և միանգամից պատվաստանյութ ստեղծեցին։ Ուղղակի մենք տարբերակ չունենք երկար սպասելու, և այդ նպատակով գործընթացն արագացվեց։ Եվ այնպես չէ, որ սա անտեսված պատվաստանյութ է, փորձարկումները անցել են առաջին, երկրորդ և երրորդ փուլերը և նոր ստացել թույլտվություն կիրառման համար։
– Եթե չպատվաստվեն մարդիկ, վիրուսը կանխարգելել հնարավոր չէ՞։
– Այո, հնարավոր չի լինելու, և եթե չպատվաստվենք, շարունակելու ենք ապրել Covid-ի հետ, հիվանդանանք և ունենանք շատ մեծ թվով մահեր։ Պատվաստումը այս իրավիճակից ելքն է։ Մենք մի տարի ապրեցինք և տեսանք, որ, կարծես թե, շունչ էինք քաշում, մի ալիքը վերջացավ, մեկ էլ ունենում ենք հաջորդ բռնկումը։ Այնպես որ, մենք անընդհատ կշարունակենք հիվանդանոցային ծանրաբեռնվածությունը և մահերը, եթե պատվաստումային ընդգրկվածություն չունենանք։
– Վերջին շրջանում նկատելի է մահվան դեպքերի աճ։ Ասում էին, որ վիրուսը մուտացիայի է ենթարկվում, և քաղաքացիներն ավելի հեշտ են հաղթահարում։
– Մենք ունենք գերծանրաբեռնվածության գործոնը նույնպես։ Մահճակալային ֆոնդի ծանրաբեռնվածության, բժշկության հասանելիության խնդիր, մարդիկ երբեմն մտածում են, որ թեթև կանցնի, բայց այս հիվանդությունը զարհուրելի հիվանդություն է, այն միանգամից կարող է կտրուկ վատացում տալ, և անգամ այդ պարագայում հիվանդանոցային օգնության հասանելիություն չկարողանանք ապահովել։ Դրա համար մահացությունը բարձր է, և տեսնում եք անգամ՝ ոչ մեծ տարիքային խմբում են մահեր գրանցվում, ինչն այս պարագայում ավելի ցավալի է։
– Մասնագետները ինչպե՞ս պետք է համոզեն քաղաքացիներին գնալ պատվաստվելու, սեփական օրինակո՞վ։
– Սեփական օրինակից ճիշտը չկա, սեփական հարազատի օրինակից ճիշտը չկա։ Եթե դու հորդորում ես, որ դա պետք է արվի, ուրեմն ինքդ առաջինը քեզ վրա և քո հարազատի վրա դա պետք է ցույց տաս, որ մարդկանց մոտ վստահություն առաջանա։ Գիտեք, սա նաև երկարատև բացատրական աշխատանք է պահանջում, այնպես չէ, որ ստիպողաբար պետք է դա արվի։ Ամեն դեպքում, պատվաստումը կամավոր գործընթաց է, մարդն ինքը պետք է որոշի՝ պատվաստվել, թե ոչ։ Իսկ մեր գործը ձեզ հետ միասին ճիշտ իրազեկելն է, որ մարդիկ ուղղակի թեր և դեմ կողմերը ճիշտ հաշվարկեն և գնան պատվաստման։ Բավականին քրտնաջան աշխատանք է պահանջում ապացուցողական բժշկության հիմքի վրա բերել փաստարկներ, որ մարդիկ հասկանան՝ դրա վտանգը հարյուրհազարավոր անգամ ավելի քիչ է, քան հիվանդության հետևանքով առաջացած բարդությունների հավանականությունը։
– Եթե պատվաստումները համատարած չլինեն, դեռ շա՞տ մահեր կարձանագրվեն Covid-ից։
– Այո, բայց պատվաստումների բում այս պահին մենք չենք էլ կարող ունենալ, այն քանակը, որը մեզ այս պահին հասանելի է, մենք այս պահին հիվանդացության անկում չենք կարող ակնկալել, ուղղակի կարող ենք հույս ունենալ, որ կկանխենք մի քանի ծանր դեպք և ևս մի քանի մահ, ինչն այս պարագայում պակաս կարևոր չէ։