«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է բեմադրող, ռեժիսոր Սուրեն Շահվերդյանը:
– Սուրեն, կարծես վաղուց ներկայացումներ չեք բեմադրում: Ի՞նչն է պատճառը: Ինչո՞ւ չկան նոր ներկայացումներ:
– Արդեն վաղուց ինձ հնարավորություն չեն տալիս բեմադրել նոր ներկայացումներ:
-Ո՞վ թույլ չի տալիս և ի՞նչ պատճառաբանությամբ:
– Երևի ամեն ինչ սկսում է իմ ազգանունից: Մշակույթի նախարարն իմ ազգանունը պարզապես չի ընդունում: Երևի ամեն ինչ սկսել է հայրիկից և ժառանգաբար փոխանցվել է ինձ: Փաստորեն, նրանք խնդիր ունեն նոր ասելիքի, նոր մոտեցման հետ: Փաստորեն, նաև դա է ջղայնացնում միջակություններին: Վերջերս թատերական արվեստի հետ կապ ունեցող մի մարդ, որն, ի դեպ, Հայաստանից չէ, որովհետև իմ գործերին ավելի շատ ծանոթ են արտասահմանում, պատասխանատու մարմիններին հարցրել էր, թե ինչու ձեր երկրում Սուրեն Շահվերդյանը չի բեմադրում ներկայացումներ, պատասխանել էին` «Նա բեմադրում է տարօրինակ, շեղված գործեր, որոնք Հայաստանին պետք չեն»:
– Ո՞ր ներկայացումը նկատի ունեին: Գուցե «Լիբիդո՞ն»:
– Այդ ներկայացման մեջ արդիական խնդիրներ կան բարձրացված: Բայց իմ «շեղված» ներկայացումները մասնակցել են շատ թատերական միջազգային փառատոների ու, որպես կանոն, մրցանակով են վերադարձել: Միգուցե, խնդիրն այն է, որ չի կարելի ներկայացումներում խոսել արդի հարցերից` ինչ այսօր կա քաղաքում, հասարակության մեջ, այլ պետք է մնալ հին ու կարծրացած թեմաների, կաղապարների մեջ, գուցե պետք է «հանգիստ» թողնել առկա խնդիրները: Ինձ` որպես թատերասերի, չի հետաքրքրում այն թատրոնը, որի ռեպերտուարներում չկան ժամանակի խնդիրների ու հարցերի, իրականության մասին ներկայացումներ, որովհետև այդ թատրոնը մնացել է մեզանից 100 տարի հետ ընկած ժամանակներում: Եթե այսօրվա թատրոնը չի խոսում արտագաղթի, տնտեսական ու սոցիալական խորը ճգնաժամի, ամենատարբեր երևույթների դեգրադացումների, «Հարսնաքարի» մասին, ուրեմն այդ թատրոնն անիմաստ օղակ է: Ավելին՝ 4 օր առաջ Սունդուկյանի անվան թատրոնի դիմաց դրվել էր իմ «Աղախիններ» ներկայացման գովազդային պաստառը: Տեղադրումից 5 ժամ հետո հրատապ որոշում է կայացվում, որ այլևս այդ չափի պաստառներ չպետք է լինեն Սունդուկյանի թատրոնի դիմաց, և առանց ինձ զգուշացնելու հանում են այդ պաստառը: Թատրոնի գլխավոր ռեժիսորը զարմացած հարցնում է` «Քեզ չէին զգուշացրել, որ հանում ենք»: Ու ես նրան հարցնում եմ, թե ինչպես նա` Դոստոևսկի բեմադրած ռեժիսորը, կարող էր ներկայացումից 4 օր առաջ հանել պաստառը: Չէ՞ որ այդ ներկայացումը ես իմ ուժերով եմ բեմադրել, չէ՞ որ ես վարձակալում եմ թատրոնի դահլիճը, ինչպես կարելի է այդպես վարվել:
– Ձեր խոսքի մեջ նշեցիք, որ թատրոնը պետք է անդրադառնա «Հարսնաքարին»: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում հայտնի ոճրագործությունից հետո ձևավորված ու ակտիվացած քաղաքացիական հասարակությանը:
– Ես այնքան եմ ուրախանում, երբ հասարակությունը փողոց է դուրս գալիս` լուծելու իր խնդիրները: Ասեմ ավելին` ինձ համար ընդունելի է, երբ բողոքավոր զանգվածը սկսում է մեքենաներ հրկիզել: Սա ամբողջ աշխարհում ընդունված մեթոդ է զայրույթն ու բողոքն արտահայտելու համար: Իմ կարծիքով՝ ամենաառողջ հասարակությունն է ունակ չհամաձայնել, ասել իր «ոչ»-ը: Այդ ժամանակ ես հասկանում եմ, որ քաղաքում մարդիկ դեռ կան, դեռ շնչում են, դեռ մտածում ու զգում են: Ցավոք, «Հարսնաքարում» մոմավառություն անցկացնելու օրերին ես Հայաստանում չեմ եղել, այլապես շատ ակտիվ կմասնակցեի շարժմանը: Ասեմ ավելին՝ հասարակությունը պետք է փողոց դուրս գար նաև ձմռանը, երբ թոշակառուները, անապահով խավը չէին կարողանում վճարել կոմունալ վարձավճարները, երբ անամոթաբար անջատում էին մարդկանց լույսն ու գազը: Ես այդ ժամանակ էլ, պատրաստ էի դուրս գալ փողոց ու բողոքել:
– Սուրեն, կա՞ քաղաքացիական մի ուժ, որին հավատում եք, որի հետ հույսեր եք կապում:
– Ճիշտն ասած` ոչ: Այսօր չկա այնպիսի մի քաղաքական ուժ, որի հետ ես հույսեր եմ կապում: Ճիշտն ասած` մեծ մասամբ Հայաստանում չեմ լինում, քաղաքականությունից էլ առանձնապես չեմ հասկանում: Բայց մի բան հստակ գիտեմ` եթե կա խնդիր, պետք է փողոց դուրս գալ և ինքնուրույն լուծել սեփական հարցերը: Ես կանգնած եմ բոլոր այն մարդկանց կողքին, ովքեր խնդիր են բարձրացրել և պայքարում են խնդրի լուծման համար: Ինձ համար ընդհանրապես կարևոր չեն նրա քաղաքական հայացքները: Ես յուրաքանչյուր պայքարող մարդու կողքին եմ:
– Հիմա կոնկրետ պայքարում են Ռուբեն Հայրապետյանի դեմ` բոյկոտ են հայտարարել նրա բիզնեսին: Ի՞նչ եք կարծում, պե՞տք է, որ քաղաքացիական հասարակությունը նույն պահանջները ներկայացնի երկրի բոլոր օլիգարխներին:
– Ես կարծում եմ, որ պետք է պայքարել վիճակի, երևույթի դեմ: Ի վերջո, ռուբենհայրապետյանները շատ են մեր երկրում, ցավոք: Եվ չեմ ուզի, որ քաղաքացիական շարժումը մեկ-երկու քավության նոխազ գտնի, պատժի ու հանգստանա: Պետք է գնալ մինչև վերջ: Կանգ առնել չի կարելի: Ասեմ ավելին` այս հարցում պետք է շատ ավելի կոպիտ մեթոդներ ձեռնարկել ու` բոլոր օլիգարխների դեմ:
– Քանի որ գործի բնույթով հաճախ եք լինում շոու բիզնեսի երգիչ-երգչուհիների տներում, պտտվում նրանց տան անկյուններով, նրանց խոհանոցն անգամ լավ գիտեք, ի՞նչ եք կարծում, ինչո՞ւ նրանցից ոչ ոք չարձագանքեց «Հարսնաքարում» պատահածին, ոչ մի դատապարտող խոսք չուղղեց, ոչ ոք չմիացավ «Հարսնաքարում» կազմակերպված մոմավառությանը:
– Նրանք, ովքեր երգում են այդ հաստատություններում, բնականաբար, չպետք է արձագանքեին, որովհետև հենց ռեստորանատերերի ու ռեստորանների համար են ստեղծագործում, ապրում ու կոչումներ ստանում: Ինչու պիտի արձագանքեն:
– Սուրեն, Դուք միացաք հանուն Վանո Սիրադեղյանի` Հայաստան վերադառնալու և իր հայրենիքում առանց քաղաքական հալածանքների ապրելու իրավունքի ստորագրահավաքին: Ինչո՞ւ եք ուզում, որ Վանո Սիրադեղյանը վերադառնա:
– Այո՛, ես առաջիններից էի, որ միացա ստորագրահավաքին: Դա իմ պարտքն է: Նախևառաջ` ես նրան համարում եմ շատ լուրջ արվեստագետ, երկրորդը` ես շատ լավ եմ հիշում այն տարիները, երբ Վանո Սիրադեղյանի շնորհիվ իմ քաղաքում հանգստություն էր: Իմ քաղաքում մթնոլորտ էր փոխվել: Որովհետև մի շրջան կար, երբ մարդիկ վախենում էին փողոց դուրս գալ` կգողանային իրեն էլ, իր կոշիկներն էլ: Վանոյի շնորհիվ քաղաքում վերացան կրակոցները, օրենք հաստատվեց: Իսկ այդ արդյունքներին հասնելը էդ ժամանակներում հերոսություն էր, որովհետև դեռ երբեք այդպիսի «բեսպրեդել» քաղաքում չի եղել: Ես քաղաքական տեսանկյունից չեմ կարող լուրջ փաստարկներ բերել, բայց վստահաբար կարող եմ նշել, որ Վանո Սիրադեղյանը ինձ համար լուրջ գրող է, հետաքրքիր մարդ է` շատ արտառոց ու քամուն հակառակ գնացող: Ներքին սիմպատիա ունեմ այդ կերպարի նկատմամբ: Նրա կերպարը մտովի քննարկում եմ որպես ռեժիսոր` չափազանց հետաքրքիր պերսոնաժ է:
– Սուրեն, երևի նկատել եք, թե Facebook-ում ինչ բուռն դիմադրության է հանդիպում Վանո Սիրադեղյան անունն անգամ: Ի՞նչ եք կարծում, ինչո՞ւ է այսպիսի մթնոլորտ ձևավորվել Վանո Սիրադեղյան անվան շուրջ:
– Որովհետև քանի տարիներ շարունակ այդպես են մատուցել Վանո Սիրադեղյանին: Բայց ես ասում եմ` նրանք, ովքեր տրվել են հակափիառի սադրանքին, թող ուղղակի մի քանի տող կարդան Վանոյից: Երբ մարդը այդքան խորը, այդքան ապրված ասելիք ունի, նա իրավունք ունի ապրել, լինել, ստեղծագործել իր հայրենիքում:
