Փաստ է, որ 88-ի Ղարաբաղյան շարժմամբ հայ ժողովուրդն իր ավանդն է ունեցել կոմունիստական ամբողջատիրության բանտից ժողովուրդների ազատագրման ընդհանուր գործում: Ուստի Սառը պատերազմում հաղթողները, համաշխարհային և տարածաշրջանային հավակնություններից զատ, բարոյական պարտավորություն ունեն հայ ժողովրդի ու նրա առաջնորդների հանդեպ: Նրանք նաև բարոյական ճնշումից ազատվելու համար են ձգտում մեծ քաղաքականությունն ազատել Ղարաբաղի խնդրից:
Հույսն առ այն, որ ԼՂՀ-ն ճանաչվելու է անկախ կամ միավորվելու է Հայաստանի հետ` վաղ թե ուշ իրականանալու է թե՛ քաղաքական-պետական գործիչների հմտության, թե՛ ժողովրդի հաստատակամության, թե՛ կայացած բանակի շնորհիվ, թե՛ նվաճված դիրքերի մի մասը զիջելու գնով, թե՛ այն պարզ պատճառով, որ աշխարհն ուզում է ինչ-որ կերպ իր երախտագիտությունը հայտնել մեզ` առաջին գծում կանգնածներիս: Այստեղից է բխում արևմտյան անուրանալի աջակցությունը, որը ցուցաբերվում է հայ ժողովրդին և նրա առաջնորդներին 1991-ից ցայսօր:
Ղարաբաղը Հայաստանին միավորելու ռեալ խոչընդոտ է ռուսական զորքերի ներկայությունը: Այսպիսի ռազմական դասավորության պայմաններում Ղարաբաղը Հայաստանին միավորելուց ամրանալու է ոչ թե Հայաստանը, այլ ընդամենը ռուսական ազդեցության գոտին: Տրամաբանական է, որ այդ հեռանկարը Արևմուտքին այսօր չի բավարարում, և այժմ նա չի շտապում կարգավորել հիմնախնդիրը:
Այդ պատճառով վերստեղծվում է ԼՂ հարցով ԵԽԽՎ ենթահանձնաժողովը, որի հիմնական գործը լինելու է որոշակի ժամկետով ձգձգել Ղարաբաղի հարցի կարգավորումը: Եվ անսպասելի չէ, որ բոլոր երկրները կողմ են քվեարկում ԵԽԽՎ ենթահանձնաժողով ստեղծելու նախաձեռնությանը, բացի հայկական պատվիրակներից, որովհետև այս իրավիճակում միայն Հայաստանին ձեռնտու չէ արհեստական ձգձգումը:
Ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների ու ազատությունների վատթար վիճակը, կառավարմանը ներգրավված խրտվիլակների ճչացող տգիտությունը և իհարկե, օտարալեզու դպրոցներ բացելու ստորությունը Ղարաբաղի հարցի կարգավորման կոնկրետ խոչընդոտներ են: Թվարկածները փաստում են մեկ բան. իշխանությունը զավթված է օտարի կողմից և նշանակված է դրածո վարչախումբ:
Ինչպես հայկական, այնպես էլ ամեն տեսակ դրածո վարչախմբերն ունեն ցածր վարկանիշ, գործում են տգետներից կազմված կոռումպացված համակարգում և իշխանությունը պահելու համար կեղծում ընտրությունները: Այդ պատճառով անցած տարի պարտադրվեց իրականացնել էլիտայի համար ռուսական դպրոցներ բացելու ազգադավ ծրագիրը, որպեսզի հայկական շահերին խորթ տգետներով և ռուսական ազդեցության գործակալներով վարչախումբը համալրելու համար ավելորդ ժամանակ չծախսվի:
Քաղաքական ու քաղաքացիական ազատությունների սահմանափակումների պայմաններում շատ դժվար է միջազգային հեղինակավոր ատյանում հայանպաստ լուրջ որոշում ընդունելը. և պարզապես անհնարին է աշխարհաքաղաքական նշանակության վերաձևումներ կատարել և միջազգային իրավունքի ուժով ու պայմանագրերով ամրագրել Ղարաբաղի հայկական լինելը: Այս իրավիճակում ժողովրդին բացճակատ են անում 9 քաղբանտարկյալները: Նրանց սոսկ առկայությունն արդեն իսկ տպավորություն է ստեղծում, թե ժողովուրդն անհաշտ պայքար է մղում Անկախության և Ժողովրդավարության համար:
Պարզ է, որ Ղարաբաղի և իշխանության հարցերը լուծվելու են զուգահեռաբար՝ քայլերի հետևյալ հաջորդականությամբ: Առաջին հերթին քաղաքական օրակարգ է մտնելու ռուսական զորքերը տուն ուղարկելու հարցը: Այդպիսով գրեթե չեզոքացվելու են արտաքին ճնշումներն ու ռուսական հատուկ ծառայությունների ուղղակի միջամտությունները իշխանության ձևավորման գործընթացում:
Գաղութատիրոջն աշխատանքից ազատելուց հետո հնարավորություն է ստեղծվելու ձեռնամուխ լինել ժողովրդավարական հաստատությունների շինարարությանը, համակարգային բարեփոխումներին, համընդհանուր բարեկեցությանն ուղղված միջոցառումներին (ինչպես 1952թ. Եգիպտոսում): Ժողովրդավարություն հաստատելով, ազգային հարստությունների շահագործումը ժողովրդի բարեկեցությանն ուղղելով` բարձրանալու է իշխանության որակն ու վարկը, և նորմալանալու են դրածո վարչախմբերի փչացրած հարաբերությունները ԱՄՆ-ի, Եվրոպայի, Ռուսաստանի հետ:
Ստեղծվելու է բարենպաստ միջավայր հավասար, փոխշահավետ համագործակցության և Սառը պատերազմի ավարտից մնացած պարտքերից ազատվելու համար: Հակառակ դեպքում այսօրվա տեմպերով ժողովրդական ակտիվությունը հակաընկճախտային հանրահավաքներում պարպելով, ազգային հարստությունները մսխելով ու ռուսներին ծախծխելով, արտագաղթելով ու ռուսական դպրոցներում հայերենն ուրանալով կվերանան ժողովուրդն էլ, նրանից ծնված առաջնորդն էլ: Եվ հարցերն ինքնին կփակվեն` ստացողի անհայտ բացակայության պատճառով: