Thursday, 28 03 2024
Եվրանեսթում մենք կողմ ենք քվեարկել մեր ընդդիմադիրների առաջարկին, իրենք մերին`ոչ.շատ բան չփոխվեց
Բաքվի վարքագիծն անընդունելի է. Բաքոյանը՝ ԼՂ-ի նախկին ղեկավարներից հարցազրույցներ վերցնելու մասին
Իսրայելը հայտնել է Լիբանանից հրթիռների արձակման մասին
17:00
Live. «Առաջին լրատվական» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոն
Վրաստանը մտադիր է երկու տարվա ընթացքում 3,7 մլրդ լարի ծախսել կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի համար
ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու հարց Հայաստանը չի քննարկում. ՔՊ պատգամավոր
Օր առաջ հայտարարել ռուսական ռազմակայանը ՀՀ-ից հանելու մասին. Հայկ Միրզոյան
Անհապաղ դո՛ւրս գալ ՀԱՊԿ-ից և ԵԱՏՄ-ից. Ժողովրդավարական հասարակական-քաղաքական ուժերի հայտարարությունը
«Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են». Ռուբինյան
«Եվրամիությունը հիասթափեցրել է Վրաստանին». Պապուաշվիլի
Մենք Հայաստանին օգնելու պարտականություն ունենք ագրեսորի դեմ պայքարում․ Անն-Լորանս Պետելի հարցազրույցը
Բաքուն «ջրային ագրեսիա» է նախապատրաստում
Ղրղզստանը հայտնել է ՌԴ-ում ահաբեկչություններին մասնակցելու համար երկրի քաղաքացիներին հավաքագրելու փորձերի մասին
Բրյուսելյան սեղանին երաշխիքների փաստաթուղթ կլինի. Բաքվի նկրտումները չեն հաջողվելու
16:07
ՌԴ արտաքին հետախուզության ղեկավարն այցելել է Հյուսիսային Կորեա
Ոսկեպարում սադրիչներ են վխտում. ռուսների ձեռքի գործն է
Գյումրիում հանրային սննդի օբյեկտը կվերսկսի իր գործունեությունը
Այն ինչ ստացանք Արցախում, ստանալու ենք նաև ՀՀ-ում՝ եթե այս տեմպերով շարունակենք. Ստյոպա Սաֆարյան
Մնանք ՌԴ-ի հետ, կմնանք Ռուսաստան-Թուրքիա-Ադրբեջան եռանկյունում, որտեղ խնդիրները կլուծվեն մեր հաշվին
Ավարտվել է Հրազդան քաղաքի 64–ամյա բնակչի սպանության դեպքի առթիվ նախաձեռնված քրեական վարույթի նախաքննությունը
Ո’չ Կոնսերվատորիան, ո’չ «Գոյ» թատրոնը չեն ընդունում ձեր որոշումը. պատգամավորը՝ ԿԳՄՍ նախարարին
Կրթությանը հատկացվող բյուջեն 38%-ով ավելացել է՝ 2023-ի համեմատ. ԿԳՄՍ նախարարի հաշվետվությունը՝ ԱԺ-ում
15:30
Արտասահմանյան ընկերությունների վնասները ՌԴ-ի շուկայից հեռանալու պատճառով գերազանցել են 107 մլրդ դոլարը. Reuters
15:20
«Ռուսաստանը մեկ ամսից ավել գիտեր ահաբեկչության նախապատրաստման մասին». Բուդանով
Ադրբեջանի ՄԻՊ-ը Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած հայերին
Վաշինգտոնի արձագանքը Բաքվի շանտաժին
14:50
Գազայի հիվանդանոցների ⅔-ը չեն գործում. ՄԱԿ
«Մանրամասներ»․ Դավիթ Ստեփանյանի հետ
Ապրիլի 5-ը թույլ չի տա իրագործել ՀՀ-ն կազմաքանդելու ռուս-թուրք-ադրբեջանական համաձայնությունը
14:30
ԱՄՆ-ն պատժամիջոցներ է սահմանել մի շարք ընկերությունների նկատմամբ՝ Հյուսիսային Կորեայի հետ կապերի համար

ՀՀ արտաքին քաղաքականության սկզբունքները 10 տարուց ավել խեղաթյուրվել են

«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՀՀ նախկին արտգործնախարար Վահան Փափազյանը

– Պարոն Փափազյան, այսօր անկախ Հայաստանը քսան տարեկան է դառնում, ինչպե՞ս կգնահատեք այս քսան տարիների ընթացքում վարված արտաքին քաղաքականությունը, որո՞նք են եղել մեր արտաքին քաղաքականության ուղենիշերը և որքանո՞վ է հնարավոր եղել դրանք իրականացնել:

– Հնարավոր չէ քսան տարվա արտաքին քաղաքականությանը ամբողջական գնահատական տալ, քանզի այն բաժանված է մի քանի շրջանի: Պետության վարած արտաքին քաղաքականության ժառանգականությունը իրականում չի պահպանվել. ինչ-ինչ գաղափարական և նաև մերկանտի հաշվարկներից ելնելով` արտաքին քաղաքականության մեջ տեղի է ունեցել փոփոխություն 1998թ. իշխանափոխությունից հետո, ինչն էլ բերել է այսօրվա իրավիճակին: Առաջին շրջանում` 90-ական թվականներին, արտաքին քաղաքականությունը որոշակի խնդիրներ էր փորձում լուծել, սակայն դրանից հետո այն ենթարկվել է փոփոխության` մասնավորապես 1998թ. հետո ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին քաղաքականությունը լուրջ փոփոխություններ կրեց: 1998թ. հետո հայդատականությունը դարձավ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության դրույթներից մեկը, ինչն էլ հանգեցրեց նրան, որ արտաքին քաղաքականությունը շեղվեց իր բնական հունից:

– Իսկ ո՞րն էր մեր արտաքին քաղաքականության բնական հունը:

– Արտաքին քաղաքականությունը պիտի լինի շատ հստակ և պետք է ծառայի շատ կոնկրետ նպատակների: Արտաքին քաղաքականության միջոցով պետությունը պետք է ապահովի իր ազգային անվտանգությունը, պետք է ամրապնդի իր անկախությունն ու ինքնիշխանությունը, նպաստի երկրի տնտեսական վիճակի բարելավմանը: Ահա սրանք են արտաքին քաղաքականության հիմնական նպատակները, իսկ երբ դու գաղափարական հարց ես առաջ բերում, իսկ հայդատականությունը գաղափարախոսություն է, ոչ թե կոնկրետ գործողություն, ապա դրանով արտաքին քաղաքականությունը վերածվում է զավեշտի:

– Այսինքն` 1998-ից հետո անկախության առաջին տարիներին դրված ուղենիշերը խախտվեցի՞ն:

– Անկախության առաջին տարիները ղարաբաղյան պատերազմի տարիներն են, և բնական է, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունն իր առջև հիմնականում խնդիր ուներ ռազմական գործողություններին դիվանագիտական թիկունք ապահովելու: Զինադադարի հաստատումից հետո իրավիճակը փոքր-ինչ փոխվեց: Բացի այդ, Հայաստանը` որպես նորանկախ պետություն, 90-ականների առաջին կեսին իր առջև խնդիր ուներ ինտեգրվելու միջազգային հանրությանը` որպես լիարժեք անդամ, և դա, իմ կարծիքով, հաջողությամբ իրականացվել է: Եվ, իհարկե, այդ տարիների ամենամեծ հաջողություններից մեկն էլ այն էր, որ Ղարաբաղը հայկական դիվանագիտության ջանքերով դարձավ բանակցային գործընթացի լիարժեք կողմ: Սակայն այնուհետև հայտնվեց բանակցային շրջանակից դուրս, ինչը 1998թ. հետո հայկական դիվանագիտության կողմից թույլ տրված ամենամեծ սխալն էր: Այսօր բանակցային գործընթացը շեղված է իր կարևորագույն ուղուց` առանց ԼՂՀ-ի մասնակցության անհնարին է պատկերացնել դիվանագիտական որևէ հանգուցալուծում, քանզի եթե խոսքը վերաբերում է Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքին, ապա Ղարաբաղն ինքը դուրս է մղված բանակցություններից, ինչն անընդունելի է և կարելի է համարել հայկական դիվանագիտության պարտությունը:
Արտաքին քաղաքականությունը, բացի մի շարք կարևոր նպատակներից, նաև նպատակ ունի հասնել այն բանին, որ երկիրը միջազգային ասպարեզում բարձր վարկ ունենա: 90-ականների առաջին կեսին Հայաստանը Հարավային Կովկասի ամենաբարձր վարկ ունեցող պետությունն էր, իսկ 1998-ից հետո, երբ հայդատականությունը դարձավ մեր արտաքին քաղաքականության սկզբունքներից մեկը, Հայաստանի իշխանավորները կարծես թե մոռացան, թե կոնկրետ ինչ անելիքներ ունեն, իսկ հայդատականությունն ավելի շատ ծառայում է թե՛ ներքաղաքական ինչ-ինչ հարցերում, թե՛ սփյուռքի հետ հարաբերություններում որոշակի միավորներ վաստակելուն, բայց դա կոնկրետ գործ չէ: Սակայն վերջին երկու-երեք տարում ես նկատում եմ վեհերոտ փորձեր վերադառնալու իրատեսական արտաքին քաղաքականությանը, բայց այս ընթացքում այնքան բան է կորստյան մատնվել, որ այդ վերադարձը շատ դժվար է լինելու, որովհետև այն ժառանգությունը, որ ինքը ստացել է նախկինից, շատ ծանր է: Բացի այդ, մենք ունենք շատ լուրջ խնդիր` կապված արտաքին քաղաքականությունն իրականացնողների որակի հետ: Այս խնդիրը վերաբերում է նաև պետական կառավարման բոլոր ոլորտներին:

– Պարոն Փափազյան, կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ այսօր` անկախության քսանամյակին, մենք չենք կարող քաղել այն պտուղները, որոնք ակնկալվում էր անկախության հռչակման առաջին օրերին:

– Իհարկե, ոչ: Ճիշտ է, դրված խնդիրների մի մասն իրականացավ, ինչպես օրինակ` ինտեգրումը միջազգային հանրությանը, Հայաստանի` որպես անկախ պետական միավորի կայացումը, Հայաստանի հեղինակությունը անկախության առաջին կեսին անհամեմատ բարձր էր, քան այսօր, ինչը միայն արտաքին քաղաքականության բացթողումը չէ, այլ առաջին հերթին ներքաղաքական բացթողում է: Իրականում դիվանագետների մեղքն այս հարցում քիչ է, և պատճառը պետական կառավարման մեջ է: Իհարկե, դիվանագետը ինչ-որ մի ժամանակ կարող է իր զրուցակցին խաբել, իր պետությունը ներկայացնել ավելի լավը, քան այն կա, բայց դա որոշակի ժամանակ հետո այլևս չի գործում, և մարդիկ սկսում են շատ լավ հասկանալ, թե ինչ իրավիճակ է քո երկրի և հասարակության ներսում:

– Պարոն Փափազյան, իսկ ի՞նչ պետք է արվի, որպեսզի վերադարձ կատարվի արտաքին քաղաքականության իրական ուղենիշերին:

– Պետք է մեր տունը կարգի բերենք` առաջին հերթին մեր ներքին խնդիրները պետք է կարգավորել և դրանից հետո արտաքին քաղաքականություն վարելը կդառնա ավելի հեշտ: Արտաքին քաղաքականությունը ընդամենը գործիք է երկրի ներքին պահանջները բավարարելու համար, իսկ դրանք հնարավոր է իրականացնել, եթե երկիրը ներքուստ կազմակերպված, օրինական, ժողովրդավարական հաստատությունների առկայությամբ երկիր է: Հակառակ պարագայում հույս դնել, թե դիվանագետներն անընդհատ խաբելու են կամ համոզելու են օտարերկրացի իրենց գործընկերներին, անտրամաբանական է:

– Դուք նշեցիք, որ արտաքին քաղաքականության նպատակներից մեկն էլ պետք է լինի երկրի անկախությունն ու ինքնիշխանությունը ամրապնդելը: Այդ հանգամանքը հաշվի առնելով` ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն փաստին, որ անկախության 20-ամյակին նվիրված զորահանդեսին մասնակցելու են նաև ռուսական զորամիավորումները:

– Այստեղ նորից մենք գալիս հանգում ենք նրան, որ տեղի է ունեցել եղած սկզբունքների ու մոտեցումների խեղաթյուրում, և դա արդեն 10 տարուց ավելի է: Հասկանալի է, որ Ռուսաստանը Հայաստանի ամենակարևոր գործընկերն է անվտանգության տեսանկյունից, դա շատ պարզ և հասկանալի է բոլորին, բայց դա չի նշանակում, որ ռուսական զինվորական ներկայությունը պետք է արտացոլված լինի նաև անկախության 20-ամյակին նվիրված զորահանդեսի ժամանակ:

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում