«Բարդ գիտելիքներ» ՕՈՒՆ-ի վերաբերյալ
2010թ. հունվար-սեպտեմբերին Հայաստանի տնտեսության իրական հատվածում օտարերկրյա ներդրումների հոսքերի ծավալը (առանց պետական կառավարման և բանկային համակարգով ստացվածի) կազմել է 472.2 մլն դոլար, որը 2009թ. նույն ժամանակաշրջանի համեմատ նվազել է 9.5%-ով: Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների (ՕՈՒՆ) ծավալը կազմել է 348.7 մլն դոլար և նվազել 9.3%-ով:
Այս մասին ասվում է ԱՎԾ նախօրեին հրապարակած զեկույցում: Ընդ որում, օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ծավալը 2008թ. նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել էր 35.4 %-ով: Այսինքն` եթե 2008թ. առաջին երեք եռամսյակների ընթացքում օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ծավալը կազմել է մոտ 600 մլն դոլար, ապա 2009-ի առաջին երեք եռամսյակներում այն կազմել է մոտ 380 մլն դոլար, իսկ 2010թ.` 349 մլն դոլար:
Եվ թեև օտարերկրյա ներդրումները Հայաստանում գնալով նվազում են, սակայն օտարերկրյա ներդրումներ ներգրավելու վերաբերյալ համաժողովների ու սեմինարների թիվը գնալով աճում է: Հենց այն օրը, երբ ԱՎԾ-ն հրապարակեց այս տվյալները, էկոնոմիկայի նախարար Ներսես Երիցյանը հերթական դասախոսությունն էր կարդում Զարգացման հայկական գործակալության կազմակերպած «Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները Հայաստանում» թեմայով համաժողովի ժամանակ: Նրա խոսքերով, որոշվել է հետազոտություն իրականացնել` Հայաստանում օտարերկրյա ներդրումները խթանելու ուղղություններ գտնելու համար: «Այն ոլորտներում, որտեղ ներգրավել են օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներ, կան լուրջ հաջողություններ ինչպես աճի, այնպես էլ գիտելիքի և տեխնոլոգիաների վերափոխման, արդիականացման առումով: Սակայն մի քանի մղոն վազքուղու ճանապարհից Հայաստանն անցել է ընդամենը առաջին մղոնը, մինչդեռ հաջորդ մղոններն անցնելու համար ավելի բարդ գիտելիքներ են պահանջվում», – ասել է նախարարը: Բայց մինչև Ներսես Երիցյանը կհետազոտի ներդրումների ներգրավմանը խոչընդոտող հանգամանքներն ու «բարդ գիտելիքներ» ձեռք կբերի այս առումով` ներդրումները կենտրոնանում են և ուղղվում դեպի Վրաստան: Այս տարվա երեք եռամսյակների վերաբերյալ Վրաստանում կատարված օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների վերաբերյալ տվյալներ դեռ չկան, սակայն ինչպես 2008-ին, այնպես էլ 2009-ին Վրաստանում կատարված արտասահմանյան ուղղակի ներդրումները մոտ 1.8 անգամ գերազանցել են Հայաստանի համապատասխան ցուցանիշը:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանում կատարվող ՕՈՒՆ-ին` ըստ երկրների, ապա նշենք, որ այս առումով ամենախոշորը շարունակում է մնալ Ռուսաստանը` 148 մլն դոլար հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին: Ընդ որում, եթե ընդհանուր օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները Հայաստանում նվազել են 9.3%-ով, ապա Ռուսաստանի կողմից իրականացվածները այս ընթացքում աճել են 21.3%-ով: Այս հանգամանքը թերևս հեշտ է բացատրել. ռուսական ներդրումները պայմանավորված են Հայաստանում գործող հեռահաղորդակցության ոլորտի երկու օպերատորների, ինչպես նաև մի շարք այլ ռազմավարական նշանակության խոշոր ընկերությունների առկայությամբ: Իսկ հեռահաղորդակցության մյուս օպերատորի` «Օրանժ Արմենիայի» շնորհիվ Ֆրանսիան դարձել է Հայաստանում ներդրումներ իրականացնող երկրորդ խոշոր պետությունը (116 մլն դոլար այս տարվա հունվար-սեպտեմբերին), թեև ֆրանսիական ներդրումների ծավալը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է մոտ 20%-ով: Հայաստանում երրորդ խոշոր ներդրում իրականացնող երկրի պարագան էլ շատ հստակ է` Արգենտինա` կապված արգենտինահայ Էդուարդո Էռնեկյանին պատկանող «Զվարթնոց» օդանավակայանի հետ: Արգենտինայից ներդրումները այս տարվա հունվար-սեպտեմբերին կազմել են 26 մլն դոլար` նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ կրճատվելով ավելի քան 31%-ով: Նմանապես` պայմանավորված Հայաստանի հանքարդյունաբերության ոլորտում գործունեություն ծավալող գերմանական «Քրոնիմետ» կազմակերպության առկայությամբ` թվով չորրորդ խոշոր ներդրողը Գերմանիան է` ավելի քան 21 մլն դոլար, ինչը 2.1 անգամ գերազանցում է նախորդ տարվա համապատասխան ցուցանիշը: Սա ևս շատ հստակ բացատրություն ունի. հանքարդյունաբերական արտադրանքների գները համաշխարհային շուկայում աճում են, ոլորտն աշխուժանում է, և ներդրումները մեծանում են: Մնացած բոլոր երկրների ներդրումները ՀՀ-ում աննշան են:
Այսպիսով, ընդհանուր առմամբ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների հետ կապված ամեն ինչ շատ հստակ է` գործունեության ծավալով օտարերկրյա մոտ 10 խոշոր ընկերություններ, կախված իրենց տնտեսական կարողություններից ու համաշխարհային շուկայում ստեղծված իրավիճակից, ավելացնում կամ պակասեցնում են Հայաստանում գտնվող իրենց ընկերություններում ներդրումները` համապատասխանաբար ավելացնելով կամ պակասեցնելով Հայաստանում կատարվող ՕՈՒՆ-ի ցուցանիշը: Եվ այս ամենը ոչ մի կապ չունի Հայաստանի ներդրումային միջավայրի գրավչության կամ ոչ գրավչության հետ:
Լուսանկարը` PanArmenianPhoto-ի
