Մարտի 23-ին կառավարությունը «Հայկական ատոմային էլեկտրակայան» ՓԲԸ N 2 էներգաբլոկի շահագործման ժամկետը երկարացնելու (շահագործման ժամկետի երկարացում-2) նպատակով գործընթաց սկսելու մասին» որոշում ընդունեց: Ըստ որի՝ ՀԱԷԿ-ի N 2 էներգաբլոկի շահագործման նախագծային ժամկետի երկարացման ծրագրի արդյունքում վերջինիս շահագործման ժամկետը սահմանված կարգով երկարացվել է մինչև 2026 թվականը։
Ծրագրի շրջանակում ՀԱԷԿ-ում կատարվել են մեծածավալ արդիականացման և վերազինման աշխատանքներ։ Հաշվի առնելով արդեն իսկ կատրված արդիականացման աշխատանքները, ինչպես նաև մասնագիտացված կազմակերպությունների կարծիքները և նմանատիպ էներգաբլոկների շահագործման ժամկետի երկարացման միջազգային փորձը, նախատեսվում է, որ լրացուցիչ ներդրումներ/աշխատանքներ կատարելու միջոցով հնարավորություն կստեղծվի երկարացնել ՀԱԷԿ N 2 էներգաբլոկի շահագործման նախագծային ժամկետը ևս 10-ը տարով՝ մինչև 2036 թվականը։
Արդյունքում՝ հնարավորություն կստեղծվի գնահատել Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի N 2 էներգաբլոկի շահագործման նախագծային ժամկետը երկարացնելու տեխնիկական հնարավորությունները, անհրաժեշտ ֆինանսական ռեսուրսները և հնարավոր ներդրումների ազդեցությունը վերջնական սպառողի սակագնի վրա, տեղեկացնում են կառավարությունից։
Էներգետիկ փորձագետ Էդուարդ Արզումանյանն «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց. «Ատոմային բլոկը վերջին անգամ շահագորման ժամկետը երկարացնելու թույլտվություն ստացել է 2021 թվականի նոյեմբերին: Այդ թույլտվությունը 10 տարով է մինչև 2031 թվականը, պայմանով, որ 2026 թվականին պետք է կատարվեն անվտանգության, ռեակտորի ամրության նոր ստուգումներ, որից հետո միայն իրավունք կունենա շարունակելու իր աշխատանքը: Այսինքն 2031 թվականին կարող են էլի ստուգումներ անել և ևս 10 տարով երկարացնել շահագործման ժամկետը մինչև 2041 թվականը՝ 2036-ին լրացուցիչ ստուգումներ կատարելու պայմանով: Համանման ատոմային բլոկների աշխատանքը երկարացվել է օրինակ, Ռուսաստանում: Ես կարծում եմ, որ պայմանները կարող են թույլ տալ մեր ատոմակայանը շահագործել մինչև 2041 թվականը:
Հիմա 2026 թվականից մինչև 2036, թե 2031-ից մինչև 2041 թվական է երկարացվելու, ժամանակը ցույց կտա: 2026-ին այդ բոլոր ճշտումները կլինեն: Այսինքն մեր ատոմակայանը նվազագույնը մինչև 2036 թվականը, բայց իմ կարծիքով, մինչև 2041 թվականը անվտանգ և հուսալիության բոլոր պայմանները բավարարելով աշխատել»:
Ինչ վերաբերում է նոր ատոմային բլոկ կառուցելուն, Էդուարդ Արզումանյանն ասաց. «Նոր ատոմային բլոկի կառուցումը գործողի ժամկետները երկարացնելու հետ ոչ մի կապ չունի, մանավանդ, որ հիմա իրենք ուզում են, որ նոր ատոմային բլոկը լինի 2-3 անգամ ավելի մեծ հզորության: Դա սխալ է, դա միջազգային ատոմային անվտանգության պայմանների խախտում է: Ես այդ մասին արդեն մեկ տարի է՝ ասում եմ ամեն տեղ: Վարչապետի 2-3 անգամ նամակ եմ գրել, որ սխալ ուղղությամբ եք գնում, չի կարելի դա թույլ տալ: Մենք 1200 մեգավատտ հզորության ատոմային բլոկ իրավունք չունենք Հայաստանում կառուցելու»:
Նա բերեց Թուրքիայի օրինակը՝ նշելով. «Տեսեք, Թուրքիայում կառուցում են 4 ատոմային բլոկ, այս տարի մեկը կգործարկվի, 2026-ին բոլոր 4 բլոկները կգործեն, որոնցից յուրաքանչյուրի հզորությունը 1200 մեգավատտ է: Այդ բոլորը եթե 2026-ին աշխատեն, դրանք Թուրքիայի էներգոհամակարգում կունենա ընդամենը 12 տոկոս բաժին: Այսինքն՝ ամեն մեկը կլինի 3 տոկոս: Իսկ մենք ուզում ենք Հայաստանում կառուցել ատոմային բլոկ, որը կունենա 90-95 կամ 100 տոկոս բաժին: Դա անվտանգության խախտում է: Մեկ ատոմային բլոկը էներգետիկ համակարգում պետք է ունենա ոչ ավել, քան 45 տոկոս մասնաբաժին:
Այսինքն՝ եթե մեր էներգոհամակարգը 1200 մեգավատ պիկային հզորություն ունի, ապա այդտեղ նոր ատոմային մեկ բլոկը պետք է լինի ամենաշատը 500 մեգավատտ հզորություն, այսինքն՝ 45 տոկոս: Գործող ատոմային բլոկի հզորությունը 441 է: Այ էսպիսի հիմարություններով ուզում են Հայաստանը դարձնել երկրորդ Չեռնոբիլ»:
Ինչ վերաբերում է Արագածոտնի մարզում «Այգ 1» արևային կայանի կառուցմանը, փորձագետն ասաց. «Հայաստանը արև ունի և պետք է այն օգտագործի, բայց արևը ունի այնպիսի հատկություն, որ առավոտյան դուրս է գալիս, ցերեկը հասնում է իր ամենաբարձր կետին, իսկ երեկոյան 7-ին էլ արև չկա: Այսինքն, որ մենք մեծ արևային կայան ենք կառուցում, դա շատ լավ է, բայց 200 մեգավատտ հզորության արևային կայանն էներգոհամակարգում կստեղծի անհարմարություն, քանի որ առավոտյան կաշխատի կայանը, իսկ երեկոյան չի կարող աշխատել: Այդպիսի դեպքերում միջազգային պրակտիկայում գտնում են, որ պետք է կառուցվեն արևային կուտակիչ կայաններ: Այսինքն՝ 200 մեգավատից 100 տալիս են համակարգին, իսկ մյուս 100-ը կուտակում են կուտակիչ կայաններում: Այդ կուտակված էներգիան երեկոյան, երբ արդեն արև չկա, մտնում է էներգետիկ ցանց և ստացվում է, որ 200 մեգավատտանոց արևային կայանը ցերեկը 100 մեգավատտ տալիս է համակարգին, իսկ երեկոյան և գիշերը տալիս է մնացած 100 մեգավատտը:
Մենք դեռ տարիներ առաջ վարչապետին գրել ենք, որ առանց կուտակիչ կայանների չի կարելի նման մեծ արևային կայան կառուցել: Մեկ շաբաթ առաջ հայտարարվեց, որ «Այգ 1» արևային կայանի կողքին կառուցվելու է նաև կուտակիչ կայան: Սա ուրախալի է»:
