«Ես պարոն Ռայսիին պատմել եմ Սոչիում կայացած եռակողմ հանդիպման մասին և համաձայն եմ Իրանի նախագահի տեսակետների հետ տարածաշրջանում կայուն խաղաղության և անվտանգության հաստատման վերաբերյալ», Իրանի մայրաքաղաք Թեհրանում այդ երկրի նախագահ Իբարհիմ Ռայիսիի հետ հանդիպումից հետո հայտարարել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Նրա Իրան կատարելիք այցի մասին հայտնի է դարձել իրանական մեդիայից, այն էլ Սոչիում եռակողմ հանդիպմանը զուգահեռ: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի այցը Իրան անմիջապես հաջորդում է Սոչի այցին ու եռակողմ բանակցությանը:
Գործնականում, գրեթե չկա կասկած, որ իրանյան այցի առանցքում Սոչին է, սակայն սա էլ իր հերթին վկայում է, որ Սոչիում տեղի ունեցածը լոկ հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման բանակցային գործընթացի հերթական դրվագ չէ, այլ շատ ավելի լայն քաղաքական հարցերի շրջանակ կամ փաթեթ ներառող ընթացքի մաս, որի շարունակությունը փաստացի տեղի է ունենում Թեհրանում, սակայն ոչ միայն Թեհրանում:
Անհրաժեշտ է նկատել, որ նոյեմբերի 1-ին տեղի է ունեցել թե Իրանի արտգործնախարարի հեռախոսազրույցը Թուրքիայի նախարարի հետ, թե ՌԴ ու Թուրքիայի արտգործնախարարների հեռախոսազրույցը: Եվ,դրանից բացի էլ, կայացել է Պուտին-Էրդողան հեռախոսազրույց: Այդպիսով, այդ խտությունը հուշում է, որ քննարկումների խորությունն ու շրջանակը իսկապես մեծ է և այդ համատեքստում հատկապես ուշադրության է արժանի այն, որ թե Սոչիից առաջ՝ Ադրբեջանի արտգործնախարարի հետ հեռախոսազրույցում արտգործնախարար Աբդոլահիանի մակարդակով, թե Սոչիի հանդիպումից անմիջապես հետո նախագահ Ռայիսի մակարդակով՝ արդեն Հայաստանի վարչապետի հետ հանդիպմանը, Թեհրանը շեշտում է «ռեգիոնալ հարցերում օտար տերությունների դերակատարման» խնդրահարույց լինելը: Այստեղ թերևս Իրանի հայտարարություններում պետք է դիտարկել ոչ թե հավաքական Արևմուտքը, այլ Միացյալ Նահանգները, քանի որ «օտար պետություններից» Ֆրանսիայի հետ օրինակ Թեհրանը պահում է շփումներ թե արտգործնախարարների, թե անգամ նախագահների մակարդակով:
Բոլոր դեպքերում, Հայաստանի վարչապետի հայտարարությունը, թե համաձայն է կայուն խաղաղության և անվտանգության հաստատման վերաբերյալ Իրանի տեսակետներին, նշանակու՞մ է, որ նա համաձայն է նաև այդ տեսակետների «առանցք դիտարկվող «օտար տերությունների» ներգրավվածության մերժմանը և նշանակու՞մ է դա, որ Երևանը որոշակիորեն կպասիվացնի իր ներգրավվածությունն ամերիկյան աշխուժությանը: Նվազագույնը, Փաշինյանի հայտարարությունը թերևս երաշխիք է Իրանին, որ Հայաստանը Արևմուտքի հետ աշխատում է իր անվտանգության խնդիրների համատեքստում, ամենևին չդնելով Կովկասում աշխարհաքաղաքական բալանսի փոփոխության խնդիր: Միևնույն ժամանակ , տալով Թեհրանին այդ երաշխիքը, Երևանը բնականաբար իր հերթին սպասում է ռեգիոնալ անվտանգության և կայունության պատասխան համոզիչ երաշխիք: Ընդ որում, դա բոլորովին չի նշանակում, թե Մոսկվա-Թեհրան տանդեմը ու Թեհրանը Հայաստանին տալիս են անվտանգության և կայունության հուսալի և համոզիչ երաշխիք, ինչը ամենևին չի նշանակում, որ այդ երաշխիքը պետք է լինի միայն Ալիևին կրակել «արգելելու» տեսքով:
Հայաստանին անվտանգության կայուն և հուսալի երաշխիք տրամադրելու հանգամանքը աներկբայորեն պետք է ներառի նաև Հայաստանի ինքնուրույն կարողությունների վերականգնմանն ու համալրմանը չխոչընդոտելու և նաև հնարավորինս աջակցելու հանձնառությունը, քանի որ անվտանգությունն ու կայունությունը Հայաստանի համար նախ պետք է կառուցվի իր կարողության, հետո նոր միայն գործընկերների կամ դաշնակիցների երաշխավոր խոսքի վրա: Եթե ներկայիս գործընթացում չկա այդ ամենը, ապա Հայաստանին չի մնում այլ բան, քան փնտրել դա այլ ուղղություններով, մասնավորապես արևմտյան: Բայց, այստեղ է նաև, որ իրավիճակը հնարավորինս հանգամանալից և խորը դիտարկելու համաևր առաջանում է արևմտյան ուղղության «կառուցվածքային» բաղդատման անհրաժեշտություն: Որովհետև, բոլոր դեպքերում, Հայաստանը չստանալով այն, ինչ նվազագույն անհրաժեշտն է, այդուհանդերձ այլ ուղղությամբ որևէ լուծման որոնում չպետք է իրականացնի Իրանի և Ռուսաստանի «դեմ» հայտնվելու ռիսկով:
