Հոկտեմբերի 2-ին Ժնևում տեղի է ունենալու Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների հերթական հանդիպումը: Հանդիպման պայմանավորվածությունը ձեռք է բերվել, ըստ երևույթին, ԱՄՆ միջնորդությամբ, թեև մինչև սեպտեմբերի վերջ արտգործնախարարների հանդիպում կազմակերպելու պայմանավորվածության մասին հայտարարվեց նաև սեպտեմբերի 1-ին Բրյուսելում տեղի ունեցած Միշել-Փաշինյան-Ալիև հանդիպումից հետո: Դրանից հետո, սակայն, իրադարձությունները զարգացան փաստացի պատերազմական սցենարով և սեպտեմբերի 13-14-ին Ադրբեջանը գրոհեց Հայաստանի սահմանը՝ թիրախավորելով ոչ միայն զինուժի դիրքերը, այլ նաև սահմանամերձ բնակավայրերը, քաղաքացիական ենթակառուցվածքները, ինչի հետևանքով եղան նաև քաղաքացիական զոհեր: Իրադրության այդ լարվածությունից հետո Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև դիվանագիտական հաղորդակցության միջնորդական ակտիվ դեր ստանձնեց Միացյալ Նահանգները: Սեպտեմբերի 27-ին Նահանգներում տեղի ունեցավ Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղարի և Ադրբեջանի նախագահի օգնականի հերթական հանդիպումը: Մինչ այդ նրանք երկու անգամ հանդիպել էին Բրյուսելում:
Վաշինգտոնում հանդիպումը տեղի ունեցավ ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության հարցերի խորհրդական Ջեյք Սալիվանի նախաձեռնությամբ և հովանու ներքո: Միևնույն ժամանակ, այդ հանդիպումից գրեթե մի քանի ժամ անց հայ-ադրբեջանական սահմանին եղավ հերթական սրացումը: Ըստ Հայաստանի վարչապետի՝ ադրբեջանական զինուժը կրակ էր բացել Հայաստանի սահմանային դիրքերում ամրաշինական աշխատանք կատարող զինծառայողների վրա: Ադրբեջանի այդ ագրեսիվ գործողության հետևանքով հայկական կողմից զոհվեց երեք զինծառայող: Հատկանշական է այն, որ չնայած Բաքվին ուղղված հրադադարի պահպանման կոչերին, այդ կոչերը պարբերաբար հնչեցնող որևէ երկիր հստակ և հասցեական չդատապարտեց սեպտեմբերի 28-ի հրադադարի խախտումը, այն դեպքում, երբ դա հանգեցրել էր մարդկային զոհերի: Փոխարենը շարունակվեցին հայտարարություններն այն մասին, որ կողմերը պետք է նստեն սեղանի շուրջ և հարցերը լուծեն բանակցությամբ: Եվ ահա հոկտեմբերի 2-ին կողմերը արտգործնախարարների մակարդակով նստելու են սեղանի շուրջ: Հարցն այն է, թե ինչ են քննարկելու՝ առարկայական առումով, և սեղանից հեռանալուց հետո, բացի աթոռների ձայնից, հնչելո՞ւ են դարձյալ հրանոթների և արկերի ձայներ, թե՞ այդ հանդիպումը ամրացնելու է խաղաղությունը: Այդ հարցի պատասխանը կախված է սեղանին եղած բովանդակությունից, միևնույն ժամանակ, իհարկե, նրանից, թե այդ բովանդակության նկատմամբ ինչ վերաբերմունք է ունենալու Ռուսաստանը, որի ԱԳՆ խոսնակ Զախարովան նախօրեի ճեպազրույցի ընթացքում նկատելիորեն արտահայտեց արևմտյան նախաձեռնությունների հանդեպ ՌԴ դժգոհությունն ու վերստին հիշեցրեց, որ իրավիճակի կարգավորումը հնարավոր է հայտնի եռակողմ փաստաթղթերի շրջանակում: Ի դեպ, այդ առնչությամբ Մարիա Զախարովան արեց նաև հատկանշական արտահայտություն, որը թերևս աննախադեպ է:
Ըստ նրա՝ այդ եռակողմ փաստաթղթերը ոչ թե պարզապես միջնորդի և հակամարտող կողմերի միջև փաստաթղթեր են, այլ փաստաթղթեր, որոնք ստորագրվել են «հակամարտության երկար պատմության մասնակից կողմերի միջև»: Սա ըստ էության հայտարարություն է այն մասին, որ Ռուսաստանն իրեն դիրքավորում է ոչ թե միջնորդ, այլ կողմ: Եվ ինչ խոսք, Մոսկվայի այդ դիրքավորումը տրամաբանության, համատեքստի առումով նորություն կամ անակնկալ չէ, նորություն է, որ այդ մասին խոսվում է բարձրաձայն՝ կարծես թե առաջին անգամ: Եվ հասկանալի է, որ այդ առումով Մոսկվան նկատի չունի Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ հավասար կողմ լինելու մասին: Մոսկվայի մոտեցման տողատակում թերևս կովկասյան ընդգրկումն է, այլ կերպ ասած՝ Ռուսաստանը իրեն դիտում է «միակ» կողմ, իսկ «հակառակ» կողմ ընկալում նրանց, ովքեր Կովկասի նկատմամբ ունեն դիրքային հավակնություններ: Եվ այս իրավիճակն է, որ բավականին ռիսկային է այն իմաստով, որ Ռուսաստանը փաստացի բարձրացնում է իր կովկասյան խաղադրույքը, որքան էլ տպավորություն է, որ խրված լինելով ուկրաինական պատերազմի ճահճում՝ չունի Կովկասի ժամանակ ու հնարավորություն: Եվ այդ իրավիճակում, մասնավորապես Հայաստանի համար կա գերխնդիր, այ թվում և Արևմուտքի հետ և արևմտյան նախաձեռնությունների շրջանակում աշխատանքում: Այդ գերխնդիրն է՝ թույլ չտալ, որ Կովկասում այդ իրողությունները Ռուսաստանի համար առաջացնեն վա-բանկ տրամաբանությամբ գործողությունների անհրաժեշտոություն, կամ սուր անհրաժեշտություն, ինչպես Ուկրաինայում: Մենք իսկապես չունեն Ուկրաինայի վերածելու հայրենիք:
