«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քրեական արդարադատության ոլորտի փորձագետ Արշակ Գասպարյանը
Պարոն Գասպարյան, կառավարության վերջին նիստում վարչապետը հայտարարեց, որ Սուրմալուի պայթյունի տեսագրությունների ուսումնասիրությունից կարելի է ենթադրել, որ ահաբեկչական գործողության տրամաբանությունը բացառված է, որովհետև ծուխ կա, փախչող մարդիկ կան, որից հետո եղել է պայթյուն: Ձեր կարծիքով, իսկապես կարելի է բացառե՞լ ահաբեկչական գործողությունների տրամաբանությունը:
Իհարկե ոչ: Ավելին, ես առաջին օրվանից ուղղակի չէի ուզում շատ խուճապ տարածել, բայց, ոչինչ տեղի չունեցավ, այն, ինչ պետք է տեղի ունենար: Դա առնվազն միջքաղաքային ճանապարհները և «Սուրմալուի» ամբողջ տարածքով ճանապարհները փակելն էր ոստիկանական, ԱԱԾ-ի, անգամ ինչ-որ դեպքում բանակային ուժերով: Որովհետև բոլոր ուժային մարմինները զանգվածային անկարգությունների, տեռորիստական ակտերի և մնացած դեպքերում ունեն տվյալ մարմնի ղեկավարի կողմից հաստատված պլան: Այդ պլանն ասում է, որ բոլորը մոբիլիզացվում են և ամեն մեկը գիտի իր տեղը: Ենթադրենք ինչ-որ պոստ է դրվում Աբովյանի տարածքում, Արարատում, Մասիսում և այլն, որպեսզի, եթե հանկարծ ահաբեկչական կամ որևէ հարձակողական գործողություններ լինեն, մարդիկ դրանք գոնե լոկալիզացնեն, այսինքն չթողնեն, որ այդ վտանգավոր մարդիկ դուրս գան կառավարելի տարածքից: Որովհետև եթե դուրս եկան, կարող են դուրս գալ նաև Հայաստանի տարածքից: Այդպիսի որևէ բան տեղի չունեցավ, ինչը զարմանալի է:
Դա նշանակում է, որ կամ դուք գիտեք՝ ինչ էր կատարվում, կամ դուք տգետ եք և չգիտեք՝ ինչ պետք է անեք, կամ գիտեք ինչ պետք է անեք, բայց չեք ուզում անել, որը ևս պետք է հասկանալ, թե ինչու: Մենք ոստիկանին գումար ենք տալիս, որը նաև մեր անվտանգության երաշխավորն է: Այո, ոստիկանը պետք է լինի կիրթ, մարդակենտրոն, նրա գործունեությունը պետք է հիմնված լինի մարդու իրավունքների վրա, նրա կողմից կիրառվող զենքերի և միջոցների կիրառումը պետք է լինի համաչափ և պետք է լինի խիստ անհրաժեշտության դեպքում, բայց դա չի նշանակում ոստիկանին սարքել սոցիալական աշխատող, դարձնել փիսո: Ոստիկանը պետք է լինի հոտառությամբ: Երբ քաղաքացիները շատ հաճախ ոստիկաններին կես կատակ, կես լուրջ շների հետ են համեմատում, դրա մեջ կա շատ կարևոր մասնագիտական ֆունկցիա: Նրանք օդից բռնում են հանցագործությունը, նրանք օդից կասկածում են հանցագործության մեջ: Եթե ոստիկանի մեջ պակասում է հանցագործություն փնտրելու կարողությունը, դա աղետ է: Հիմա ոնց կարող է ոստիկանի, ԱԱԾ աշխատակցի մտքով անգամ չանցնի, որ սա կարող էր լինել ահաբեկչություն հենց իշխանության կողմից կազմակերպված, որ շեղեն Աղավնոյի և Բերձորի գործերից, կամ ընդհակառակը՝ տեղի ունեցած լինի լրիվ ուրիշ ուժերի կողմից, որպեսզի ներկայիս իշխանությանը հանկարծ չթողնեն խառնվել Աղավնոյի և Բերձորի գործերին:
Մենք և արտաքին պաշտպանության խնդիրներ ունենք և ներքին խնդիրներ, ամեն օր մի պանություն է տեղի ունենում: ես չեմ հասկանում՝ մեր ոստիկաններն ինչով են զբաղված: Պարեկներն ինչ-որ ակտիվություն են ցույց տալիս, որը լավ է, բայց քթածակի մակարդակից մինչև պրոֆեսիոնալ գործունություն թերանում են: Երևանում շենք է տրաքում, որտեղ մի քանի տասնյակ զոհ ես տալիս, ավելի շատ վիրավորներ ու դու մտքովդ չես անցնացնո՞ւմ, որ դա կարող է լինել ահաբեկչություն: Դու պարտավոր էիր դա անցկացնել և բոլոր գործողությունները տանել այդպես: Ես մտածում էի, թե ինչ արագությամբ պետք է փակվեն Երևանի կենտրոնի փողոցները, սակայն որևէ փողոց չի փակվել: Մետրոն էլ միայն հաջորդ օրն է փակվել՝ ահազանգերից հետո: Մենք իրավունք չունենք մեզ այдպիսի «ճոխություն» թույլ տալ և լինել այդքան անխոհեմ, անլուրջ ու թքած ունենալու վերաբերմունքով: Այն էլ այսօրվա մեր վիճակում, երբ գիտենք, որ Սիրիայից, Թուրքիայից, ով ասես մեր դեմ չէր պատերազմում: Ո՞վ գիտի այդ զենքերը Հայաստանում հայտնվել են, թե ոչ, ովքեր ինչ են անում այստեղ, ովքեր ինչ ճամբարների են սպասարկում:
Պարոն Գասպարյան, վերջին շրջանում անընդհատ ահազանգեր էին ստացվում, որ ռումբեր են տեղադրված մետրոյի կայարաններից, քաղաքապետարանում, «Զվարթնոցում» և այլն: Ձեր կարծիքով, հետևողական աշխատանքի արդյունքում այդ ահազանգերի հեղինակներին արդեն պետք է բացահայտած լինեի՞ն:
Իհարկե, պետք է բացահայտած լինեին: Մենք մի ամբողջ կիբերհանցագործության վարչություն ունենք ոստիկանությունում: Ի՞նչ են նրանք անում, որ չեն կարողանում բացահայտել հեռախոսային կապից մինչև IP հասցեները: Պետք է գտնեն մարդկանց, թե ովքեր են զանգել, ինչու են զանգել, ինչո՞վ են շահագրգռված: Այս իրավիճակում մենք իրականում շատ վտանգված ենք: Հերիք չի ոտքներիս տակից հողն է գնում, մենք էլ մառախուղի մեջ ենք, կես մետր այն կողմ չենք տեսնում՝ ինչ է լինում: Այնտեղ, որտեղ պետք է շատ աչալուրջ լինենք, աչալուրջ չենք: Հայաստանը միայն մեկ անգամ է ունեցել հանցագործության կանխարգելման պետական ծրագիր և դա եղել է 2008-2012 թվականներին: Մեր երկիրը դրանից առաջ և դրանից հետո ոչ մի ռազմավարություն չի ունեցել, թե ինչպես աշխատել հանցավորության հետ, ինչպես աշխատել կրկնահանցագործության հետ: Ի՞նչ է ուզում անել պետությունը դրանց հետ, այդ հարցի պատասխանը չկա: Հետևաբար, ես կարող եմ ենթադրել, որ մենք չգիտենք՝ ինչ ենք անելու այս ամենի հետ: Ամենաահավորն այն է, որ մենք պատրաստված չենք: Սուրմալուի դեպքի օրը, այդ էմոցիոնալ վիճակում ամեն մեկն իր պարտքն էր համարում ինչ-որ ոչ շատ մտածված բաներ գրել: Ո՞նց կարող է ընդամենը մի քանի օր հետո ենթադրություն անել՝ դա ահաբեկչական ակտ էր, թե ոչ: Մինչև հիմա չգիտեք՝ պայթյունը եղել է երկրորդ հարկում, թե 5-րդ, դեռ իրար վրա եք գցում: Ի սկզբանե լրատվամիջոցներով գնաց վարկած, որ դա եղել է սալյուտների պայթյուն:
Ո՞վ ասաց, որ այդպես է եղել, ի՞նչ գիտեք՝ ինչից է եղել, այդպես երկիր եք կառավարո՞ւմ: Բոլոր ուժային կառույցները այդ օրը պետք է ոտքի կանգնած լինեին: Հույս ունեմ, որ գոնե ԱԱԾ հակահետախուզության հատվածը հիմա պետք է աշխատի: Նրանց աշխատանքը չի երևում: բայց եթե ճիշտ աշխատեին, նրանք պետք է հանձնարարեին, որ բոլորդ ձեր պլանները գործի դրեք, թե ի՞նչ պետք է անեք զանգվածային անկարգությունների դեպքում: Մենք պրոֆեսիոնալ աշխատանքի իսպառ բացակայություն ենք տեսնում: Ինչքան քիչ բան գիտեն, այնքան ավելի մեծ կարծիք ունեն իրենց մասին, թե կարող են հայտարարել, որ տեղի ունեցածն ահաբեկչություն չէ: Դուք ի՞նչ գիտեք: Դուք դրանով տեսականորեն լավ էլ ցույց եք տալիս, որ լավ էլ գիտեք, թե ինչից է եղել պայթյունը: Մենք ոչ մի մոբիլիզացիա չտեսանք: Լուսանկարներում կամավորների ենք տեսնում, որ առանց դիմակի, շորտիկով փլատակների վրա են: Պարզ է, մարդը հարազատի է կորցրել, նա չի նայում օրենքին, բայց ո՞նց կարելի է դա թույլ տալ: Բոլոր լուսանկարներում պետք է լինեին ամբողջական ԱԻՆ-ի հանդերձանքով մարդիկ: Պետք է ասեին՝ շատ ցավում ենք, բայց այս տարածքը սահմանազատված է, այս գծից ներս մարդ չտեսնենք, որովհետև դուք չգիտեք՝ ինչ է այստեղ կատարվում: Որևէ մեկը կարո՞ղ էր վստահ ասել, որ օրինակ, Կոմիտասում էլ ինչ-որ շենք չէր տրաքելու, որ չհասցնեիք որ ուղղությամբ գնալ: Ոչ ոք դա չգիտեր, բայց վարկած չունենալն արդեն ոչ պրոֆեսիոնալ աշխատանքի հետևանք է:
