«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՄԻԵԴ–ում հայ գերիների շահերը պաշտպանող փաստաբան Սիրանուշ Սահակյանը
Տիկին Սահակյան, ձեր տեղեկություններով 44-օրյա պատերազմում անհետ կորածների թիվը որքան է կազմում, և որքանո՞վ է դա տարբերվում պաշտոնական վիճակագրությունից:
Անհետ կորածների թիվը շատ ավելի մեծ է, քան ներկայացվում է: Եթե հետևենք քննչական մարմինների հաղորդագրություններին, դրանք ևս վկայում են, որ այդ թիվը 200-ին մոտ է: Առանձին տեղեկություններ հավաքագրել է և վարում է նաև Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեն: Մեթոդաբանությունների մեջ տարբերություններ կան, բայց այդ թիվը ավելի մոտ է 200-ին, այլ ոչ թե 70-ին: Մենք շուրջ 41 անհետ կորածի վերաբերյալ դատական գործ ունենք, որ վարում ենք, բայց դրանից զատ ունենք ապացուցված գերեվարման դեպքեր, որոնք պաշտոնականացված չեն Ադրբեջանի կողմից: Դրանց թիվը 80 է: Գերիները ևս առնվազն պետք է ՊՆ-ի տեսանկյունից ընկալվեին որպես անհետ կորածներ: Որովհետև նրանց դիակները հայտնաբերված չեն, ԴՆԹ համընկնումներ չկան, և կան ապացույցներ, որ վերջին պահին նրանք եղել են գերեվարված և ադրբեջանական զորքերի հսկողության ներքո: Առնվազն մեր ձեռքի տակ եղած թվերով 120-ը գերազանցում է:
Այսինքն պաշտոնական թվերը խնդրահարույց են նաև այն առումով, որ սահմանափակ թվով ընտանիքների է այդ աջակցությունը հասնում:
Այո, և ես վստահ եմ, որ նաև վիճակագրություն վարելու տարբերություններ կան և միգուցե նաև հասկացություններն են տարբեր կերպ ընկալվում և մեկնաբանվում: Մենք ելնում ենք միջազգային մարդու իրավունքների համընդհանուր տարածված սահմանումներից և գերեվարման պարագայում նկատի ենք ունենում այն անձանց, որոնք զենքը վայր դրած, ողջ հայտնվել են հակառակորդի ֆիզիկական հսկողության տակ: Իսկ անհետ կորածների պարագայում այն անձինք, որոնք մնացել են վերահսկվող տարածքներում, սակայն մարտական գործողություններում զոհված կամ գերեվարված լինելու վերաբերյալ մենք չունենք անմիջական տեղեկություններ: Բայց ապացուցված է, որ վերջին տեսանելի զարգացումների շրջանակներում մնացել են հակառակորդի հսկողության ներքո, և մինչև օրս հայտնաբերված չեն նրանց դիերը, չկան ԴՆԹ համընկնումներ:
Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում պետության կողմից սահմանված աջակցության չափը՝ 300 հազարական դրամ աջակցություն յուրաքանչյուր ընտանիքին 15 ամիս ժամկետով:
Նախ, այդ ժամկետայնությունն ինձ համար հասկանալի չէ, թե ինչու 15 ամիս: Ես չունեմ որևէ ողջամիտ պատճառաբանություն, թե ինչու դա երկու տարի չէ կամ օրինակ, մեկ տարի: Այդ քաղաքականությունը չեմ կարծում, որ հիմնավոր է և փաստերի կամ ապացույցների վրա է հիմնված: Այստեղ ավելի շատ պատահական լուծումներ են տալիս: Ինչ վերաբերում է 300 հազարին, սա նորից կապված է պետության սոցիալական զարգացվածության և առաջնահերթությունների հետ: Իհարկե, ցանկալի կլիներ, որ դա անհամեմատ ավելի շատ լիներ, բայց գոնե դրական է, որ այդ սոցիալական աջակցությունը տրամադրվում է: Ժամկետի առումով, կարծում եմ՝ դա պատահականություն է և որևէ հիմնավորվածություն չունի:
Ունե՞նք արդյոք նորություն գերիների հետ կապված: Կարծեք թե այս հարցը փակուղի է մտել: Եթե որոշ ժամանակ առաջ գոնե 1-2-ը վերադառնում էին, հիմա ոչ մի միջնորդություն չկա:
Կարծում եմ՝ քաղաքական հարթության մեջ բոլոր դերակատարներն աջակցում են հայ-ադրբեջանական և հայ-թուրքական երկխոսությանը և չեն շտապում միջամտել, այդ թվում մարդասիրական խնդիրներով՝ ակնկալիք ունենալով, որ մեծ քաղաքական պայմանավորվածությունների շրջանակներում ածանցվող էֆեկտով լուծում կստանան նաև մարդասիրական խնդիրները: Ավելին, այդ խնդիրների լուծումը ավելի կլեգիտիմացնի հայ-թուրքական և հայ-ադրբեջանական շփումները և կբարձրացնի հասարակության շրջանում վստահությունը: Դրա համար, քանի դեռ քաղաքական միջազգային բնույթ կրող հարցերում չեն արձանագրվել տեղաշարժեր, իսկ քննարկումներն ընթանում են և ոչ դանդաղ, դեռևս մենք դրական տեղաշարժ չենք ունենա: Ինչ վերաբերում է իրավական գործընթացին, այն իր բնականոն ուղիով, ընթացակարգերով առաջ են շարժվում: Ընդհանուր գծերով կարող եմ ասել, որ այս պահին Ադրբեջանի մոտեցումը մերժողական է: Այսինքն, երբ մենք ստանում ենք Ադրբեջանի կառավարության պատասխանը չհաստատված գերեվարված անձանց առնչությամբ, նրանք մերժում են, հերքում են Ադրբեջանում գտնվելու հանգամանքները: Ավելին, փորձում են դատարանում պրոակտիվ լինել և հասնել կիրառված անհապաղ միջոցների վերացմանը: Այդ առումով հաջողություններ չունեն, բայց բոլոր դեպքերում մերժողական է նրանց մոտեցումը: