«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Արցախի խորհրդարանի արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախկին նախագահ Վահրամ Աթանեսյանը։
–Հավաքական անվտանգության պայմանագրի 30-ամյակի կապակցությամբ Մոսկվայում ելույթով է հանդես եկել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, որտեղ մի շարք քննադատություններ հնչեցին կազմակերպության գործունեության, ոչ պատշաճ արձագանքի եւ անգամ Ադրբեջանին զենք վաճառելու հետ կապված։ Այս կտրուկ ելույթն ինչո՞վ է պայմանավորված եւ ի՞նչ հետանքներ են հնարավոր։ Հնարավո՞ր է ՀՀ վարչապետն արեւմուտքից ինչ–որ երաշխիքներ է ստացել։
-ՀԱՊԿ-ում, որքան հասկանում եմ՝ «արշալույսները խաղաղ չեն»։ Ղազախստանի նախագահը մի քանի օր առաջ է եղել Անկարայում, ռազմական համագործակցության պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել։ Խոսվում է նույնիսկ հարվածային ԱԹՍ-երի համատեղ արտադրության մասին։ Ավելի վաղ Թուրքիայում էր Ղրղըզստանի նախագահը։ Ոչ ոք օրակարգից չի հանել «Թուրանի բանակի» նախագիծը։ Ադրբեջանում արդեն պետական-քաղաքական գործիչների մակարդակով են դատապարտում Ուկրաինայում Ռուսաստանի գործողությունները։ Նիկոլ Փաշինյանի պոստ-ֆակտում քննադատությունը պետք է այս համատեքստում դիտարկել։ Այստեղ Արեւմուտքի խնդիր չկա։ Ամեն ինչ պետք է իր գինն ունենա։ Հայաստանն ունի անվտանգային լուրջ մարտահրավերներ։ Եվ եթե ՀԱՊԿ-ը երաշխավոր չէ կամ ոչ ամբողջական երաշխավոր է, ապա մենք նույնպես կարող ենք դիվերսիֆիկացնել անվտանգային միջավայր ապահովելու ռեսուրսները։ Ես այսպես եմ հասկանում իրավիճակը, որին Մոսկվան պետք է մոտենա կատարյալ ըմբռնումով։
–Փաշինյան–Պուտին առանձնազրույցի ժամանակ ՌԴ ղեկավարն ասել է, որ մեջբերում եմ, «Ակտիվորեն շարունակում ենք աշխատել ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման ուղղությամբ եռակողմ ձևաչափով` Ադրբեջանի գործընկերների հետ միասին»։ Եռակողմ ձևաչափի մասին արձանագրումն ի՞նչ է վկայում, Մոսկվան դուրս է թողնում արևմուտքին պրոցեսից ու նախաձեռնողականությունն ամբողջությամբ իր ձե՞ռքն է վերցնում։
-Եռակողմ պայմանավորվածություններին հղում արեց նաեւ Նիկոլ Փաշինյանը։ Իրականությունը դա է, որ ընդունում է նաեւ Արեւմուտքը։ Մոտեցումների տարբերություն կարող է լինել նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի դրույթների մեկնաբանության մեջ։ Ռուսաստանը, որքան հասկացվեց «ղարաբաղյան խնդրի կարգավորում» ձեւակերպումից, չի համարում, որ ԼՂ թեման «փակված է»՝ ինչպես Իլհամ Ալիեւն է պնդում։ Եթե եռակողմ քննարկումներն ընթանան Պուտինի նախանշած բովանդակությամբ, ապա մենք հնարավորություն ենք ունենում ամբողջացնել Լեռնային Ղարաբաղը, վերահաստատել նրա սուբյեկտությունը, ստանալ անվտանգության եւ հայ բնակչության իրավունքների երաշխիքներ։ Անկեղծ ասած, ես չեմ պատկերացնում, որ ԼՂ կարգավիճակի հարցում վերջնական պայմանավորվածություն հնարավոր է։ Օպտիմալ կլիներ, եթե կողմերը գային «անցումային շրջանի» կամ «միջանկյալ կարգավիճակի» շուրջ համաձայնության։ Նկատի ունենալով ռուսական խաղաղապահ զորախմբի ներկայությունը, կարծում եմ, որ «միջանկյալ կարգավորումը» կհամապատասխաներ նաեւ Ռուսաստանի շահերին։ Իհարկե, Արեւմուտքը կցանկանար առնվազն հավասարակշռել Ռուսաստանի դերակատարությունը, բայց մենք, անկեղծ ասեմ՝ նման գայթակղության չպետք է տրվենք։
–Բելառուսի նախագահը խոսում էր արևմտյան պատժամիջոցներին միասին դիմակայելու մասին։ Արդյոք մինչ այժմ պահպանած չեզոքությունը հնարավոր կլինի շարունակել նաև արդեն ուղիղ հայտարարություններից հետո։
-Բելառուսի նախագահն ինքը մինչեւ բոլորովին վերջերս Արեւմուտքի առեւտրատնտեսական կարեւոր գործընկերն էր, այսօր էլ չի դադարեցրել համագործակցությունը այն ոլորտներում, որտեղ պատժամիջոցային ռեժիմ չի գործում։ Բացի այդ, համոզված եմ՝ Ռուսաստանը շահագրգռված չէ Ուկրաինայում ՀԱՊԿ-ի ուժերի ուղղակի ներգրավմամբ։ Դա իմիջային կորուստ կլիներ։ Լուկաշենկոն պարզապես եւս մեկ անգամ ուզում է ներկայանալ որպես Պուտինի միակ վստահելի գործընկեր, բարեկամ կամ եղբայր՝ չգիտեմ։ Բայց նա այլ ելք չունի։ Դա իր անձնական ընտրությունն է, որով կարող է կաշկանդված լինել նաեւ Տաջիկստանի նախագահը, որ իշխանություն պահելու եւ տրանզիտ ապահովելու խնդիր ունի։ Մյուսները, այդ թվում եւ Հայաստանը, նման բարդույթ չունեն, ուստի որոշումներ կայացնելիս առաջնորդվելու են ազգային-պետական շահի գերակայությամբ։
