«Առաջին լրատվականը» զրուցել ՀՀ ԳԱ պատմության ինստիտուտի տնօրեն Աշոտ Մելքոնյանի հետ։
-Կարծես թե Ադրբեջանը ցանկանում է Հայաստանով առնվազն 2 ճանապարհ։ Ի՞նչ ճանապարհների մասին է խոսքը։ Դուք խուսափելու համար այդ վտանգներից Ազգային ժողովում առաջարկել էիք այլընտրանքային ծրագիր՝ասելով եթե պիտի ճանապարհները ապաշրջափակվեն, հայկական կողմը համառորեն պետք է առաջարկի հետեւյալ ծրագիրը. Նորակերտ գյուղից կամուրջ կառուցել Կարաբեքիր բնակավայրը շրջանցելով և հասնել Քուղ բնակավայրը, որը իրանական մաքսատունն է: Այս ծրագիրը ի՞նչ նշանակություն կարող է ունենալ և այս պայմաններում հնարավո՞ր է իրագործել այն։
-Այս ծրագիրն այնքանով է իրատեսական, որն ուղղված է թուրքերի ու ադրբեջանցիների դեմ, կարող է հակակշռել ու զսպել նրանց։ Այս ծրագիրը հնարավորություն է տալու սակարկում կատարել բանակցությունների ընթացքում։ Եթե Ադրբեջանը չի համաձայնում երկրորդ ճանապարհը մեզ տրամադրել, ապա մենք էլ այդպիսի այլընտրանքով կարող ենք սակարկել։ Խնդիրն այստեղ այն է, որ որ իրենք ունեն երկու այդքան հորջորջված «միջանցքի» պահանջ, իսկ մենք մեր սեփական այլընտրանքային օրակարգը չունենք՝ անկախ նրանից, որ այդ միջանցքը իրենք հասկանում են՝ առանց մեր ինքնիշանության ճանապարհ, իսկ մենք՝ հակառակը։ Իմ համոզմամբ՝ այդ ճանապարհներից մեկը Սև լիճ-Անգեղակոթով Նախիջևան երկաթգիծն է, մյուսը՝ Մեղրիով ճանապարհը, որը ցույց է տալիս իրենց գործողությունները, բացի այդ՝ արդեն Նախիջևանի կողմից Բիչանակի լեռնանցքի մոտ հենակետ են դրել։ Մի ճանապարհն էլ ցանկանում են ստանալ Խնձորեսկով։ Այս ծրագրի նշանակությունը բացատրելու համար՝ բավական է ասեմ, որ դա կյանքի ճանապարհ է ինձ համար։ Մենք առաջարկում ենք Իրանից մեզ բաժանող Սուրմալու գավառի նեղ աղեղի վրայով կամուրջ կառուցել և Արարատի մարզի Նորակերտ բնակավայրից կամուրջով դուրս գալ դեպի Իրան։ Սա է, ըստ ինձ, նրանց հայակործան ծրագրի դեմ ելքային լուրջ նախագիծը, քանի որ նրանք չեն հրաժարվելու իրենց պանթյուրքիստական նպատակներից։ 1920-ից ի վեր,երբ Նժդեհի ղեկավարած ինքնապաշտպանության շնորհիվ չկարողացան, Խորհրդային ողջ պատմության ընթացքում Ադրբեջանն ու Թուրքիան ձգտել են տիրանալ Զանգեզուրով միջանցքի՝ ո´չ 30-ականներին,ո´չ 70-80-ականներին, ո´չ էլ 90-ականներին, որովհետև դա նրանց համար պանթյուրքիստական ճանապարհ է, որով կտրելու են Սյունիքը Հայաստանից և հետագայում կործանելու են մեր պետությունը։ Դե իսկ 2020-ի նոյեմբերի հաղթանակից հետո լկտիացան և ռազմական և դիվանագիտական ճնշումներով են փորձում հասնել՝ Թուրքիայից նվեր ստացած Նախիջևանի հետ կապվելու։
-Այդ պարագայում խնդիրներ չի՞ առաջանա «Հյուսիս-Հարավ» ծրագրի իրագործման հետ։
-Իհարկե, նշածս ճանապարհը շրջանցում է Հյուսիս-Հարավը, բայց կարող ենք և պետք է զուգահեռ կառուցենք, քանի որ այն ներկայումս ավելի կարևոր, կենսական նշանակություն ունի։ Բանն այն է, որ եթե Հյուսիս-Հարավը ավելի երկարատև նախագիծ է, քանի որ չորս լեռնաշղթա պետք է կտրի, ապա Իրանի հետ ճանապարհը մեզ հրատապ է անհրաժշտ։ Իզուր չեմ ասում՝ «նոր կյանքի» ճանապարհ կարող է դառնալ այս կամուրջի կառուցումը։ Դիմացը ձմեռ է, և ամենայն հավնականությամբ անընդհատ ճանապարհի անցանելիության խնդրին ենք բախվելու,իսկ մեծ բեռնատարները շատ հնարավոր ՝չկարողանան անցնել։ Հետևաբար,Աստված մի´ արասցե, եթե փակվի ճանապարհները, Հայաստանը փաստացի կարող է հայտնվել աքցանի մեջ։
-Պատմության ինստիտուտը որևէ ծրագիր ունի՞ դիմագրավելու Ադրբեջանական զեղծարար քաղաքականության դեմ,ինչպես օրինակ՝ վիկիպեդիայով կեղծ քարտեզների տարածումը, որտեղ ներառված են նաև հայկական տարածքները։ Բացի այդ՝ սկսել են ակտիվորեն հայկական բնակավայրերի անուները ադրբեջաներենով ներկայացնել, օրինակ՝Սևանը,Սյունիքը և այլն։ Ինչո՞ւ ատիվ չենք այս հարցերում, ինչո՞ւ ենք զիջում Ադրբեջանին քարոզչական պայքարում ևս։
-Զիջելու խնդիր չկա։ Մենք մեր քարոզչությունը տանում ենք՝ թե համացանցային հարթակներում, թե մեր հարցազրույցների, տեսաֆիլմերի միջոցով ներկայացնելով ճշմարիտ պատմությունը։ Այդ կեղծ անվանումները կապված են 19-րդ դարում թուրքական ցեղերի մեր տարածքներում հայտնվելու ժամանակ։ Իսկ մինչև այդ ինչ անվանումներ են ունեցել։ Միանշանակ՝ հայկական, ինչի մասին բազմիցս խոսել ենք,արծարծել ենք մեր հարցազրույցներում։
