«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է ՄԱՀՀԻ ասոցացված փորձագետ, իրանագետ Էմմա Բեգիջանյանը
-Իրանի ճանապարհների և քաղաքային զարգացման փոխնախարար Հեյրուլահ Խադեմին հայտարարել է, որ Իրանը պատրաստ է մասնակցել Հայաստանի տարածքով դեպի Վրաստան նոր տարանցիկ ճանապարհի կառուցմանը: Նա նշել է, որ «խոսքը նոր միջանցքի մասին է, բացի այն ճանապարհից, որն այլընտրանքային է Գորիս-Կապան մայրուղու համար և որի շուրջ կողմերը նույնպես համաձայնության են եկել»: Կարո՞ղ ենք ասել, որ այս հայտարարությունն աննախադեպ է:
-Նոր ճանապարհը, որ պետք է թունելներ, կամուրջներ կառուցեն, բավականին ծախսատար նախագծի է: Եթե իսկապես համաձայնության են եկել, դա շատ կարևոր է, իրոք այլընտրանք է, քանի որ Հայաստանի կենտրոնով է գնում: Հայաստան է գալիս նաև Հնդկաստանի ԱԳ նախարարը, Հնդկաստանն էլ է դրանով շահագրգիռ: Գուցեև դա հեռանկարում համատեղ Պարսից ծոց-Սև ծով ճանապարհն է լինելու: Դա կլինի շատ կարևոր մայրուղի Եվրոպան մինչև Հնդկաստան ու Չինաստան կապելու առումով: Վերլուծաբանները գրում են, որ այդ ճանապարհը կարելի է ամբողջությամբ Իրանը կառուցի, բայց պայմանով, որ տնօրինությունը տրվի Իրանին, ինչպես Կապույտ մզկիթն է, որն ավելի անվտանգ կլինի, ռիսկերը քիչ կլինեն դրա վրա հարձակվելու:
-Կարո՞ղ ենք ասել, որ այդ նախագծի կյանքի կոչվելու հավանականությունը մեծ է:
-Եթե մինչև հիմա իրանցիները «Հյուսիս-Հարավ» ծրագրին այդքան լուրջ չէին, մոտենում, այս ծրագրին շատ լուրջ են մոտենում: Եթե այդ թունելները կառուցվեն, բացառված չի, որ էդպիսի գնացքի ճանապարհ բացվի: Եթե հիշում եք, այդպիսի ճանապարհ կար, բայց ցավոք բավարար ջանք չգործադրեցին, որ ներդրող գտնեն և Իրանի երկաթուղին Հայաստանի միջոցով միացնեն Վրաստանին: Այդ ծրագիրը ստորագրվեց ու մնաց: Հիմա Իրանն ամեն ինչ անում է, որ այդ «միջանցք» կոչեցյալը կյանքի չկոչվի: Այս պարագայում հիմնականում մենք են որոշողը, որովհետև Իրանը ցույց է տալիս, որ ամեն ինչի պատրաստ է, որ դա չլինի: Եթե Աստված մի արասցե, այդ ուղղությամբ որևէ բան լինի, ուրեմն մենք ենք թույլ տվել, հատկապես, որ դա հարված չէ ռուսական շահերին: Այնպես որ, Ռուսաստանը դրան իմ կարծիքով, համաձայն է: Այստեղ ամեն ինչ մեր ձեռքում է, գուցե թուրքերին այնքան տեղի տանք, որ ինչ-որ բան թույլ տանք: Օրինակ, մենք իրենց օդային միջանցքը տվեցինք, բայց կարող էինք ռազմագերիներին ազատ արձակելու դիմաց բացեինք օդային միջանցքը: Իհարկե, Ադրբեջանը կարող էր չհհամաձայնել և գնալ Իրանի օդային միջանցքով, որովհետև Իրանը միայն ռազմական օդանավերի համար էր փակել իր օդային տարածքը: Բայց բոլոր դեպքերում, մենք մեզ շատ թույլ ու հանդուրժողական ենք պահում թուրքերի նկատմամբ:
-Վերջին շրջանում շատ է խոսվում «3+3» ձևաչափի մասին: Այստեղ ինչպիսի՞ վտանգներ կարող են լինել Հայաստանի համար:
-Եթե հիշում եք, պատերազմից անմիջապես հետո Իրանի այն ժամանակվա ԱԳ նախարար Զարիֆը տարածաշրջան այց կատարեց բոլոր այդ 6 երկրները՝ Ադրբեջան, Հայաստան, Վրաստան, Ռուաստան, Թուրքիան: Վրաստանում Զարիֆը ոչ թե «3+3»-ի մասին խոսեց, այլ Սև ծով-Պարսից ծոց միջանցքի մասին: Այն ժամանակ թուրքերը «3+3» ասելով այլ բան նկատի ունեին, իրանցիները՝ այլ բան: Դա մնաց թղթի վրա, որովհետև Իրանի ու Թուրքիայի տեսակետները շատ տարբեր էին: Թուրքիան նկատի ուներ Ադրբեջան-Ռուսաստան-Թուրքիա եռյակը և երկրորդ եռյակը՝ Իրան-Հայաստան-Վրաստան: Իսկ Իրանը նկատի ուներ Իրան-Ռուսաստան-Թուրքիան եռյակը և Հայաստան-Վրաստան-Ադրբեջան եռյակը: Պարզապես հիմա շատերն ասում են, որ սա կարող է դառնալ Մինսկի խմբի փոխարինող ձևաչափ, բայց եթե չցանկանան Մինսկի խմբի բոլոր համանախագահները, դա տեղի չի ունենա: Իմ կարծիքով այս ձևաչափը նորից չի կայանալու, հատկապես եթե Վրաստանն արդեն մերժել է:
