Ամերիկացի գիտնականները համախմբային ուսումնասիրություն են անցկացրել հետքովիդային համախտանիշով հիվանդների շրջանում: Նրանց մեծ մասի մոտ առկա է եղել շնչառական և հոգեկան հիվանդության ախտանշաններ, բայց «երկարատև կորոնավիրուսի» ամենատարածված նշաններն են եղել դեպրեսիան, տագնապը, տրամադրության խանգարումները և հոգնածությունը: Հետազոտությունը հրապարակված է Mayo Clinic Proceedings- ում:
Post-COVID սինդրոմը, որը հայտնի է նաև որպես «երկար COVID» կամ PCS (Post-COVID-19 սինդրոմ), ախտանշանների համալիր է, որոնք պահպանվում են COVID-19 հիվանդների մոտ երկար ժամանակ՝ երկու-երեք ամիս, և երբեմն էլ՝ ավելին:
Մեյոյի կլինիկայի հետազոտողները հրապարակել են իրենց խմբի դիտարկման արդյունքները առաջին խմբի հիվանդների վրա, որոնք մասնակցել են COVID-19-ից հետո վերականգնողական ծրագրին (CARP), որը ստեղծվել է PCS ունեցող հիվանդներին գնահատելու և բուժելու համար: Ընդհանուր առմամբ, 2020 թվականի հունիսի 1-ից դեկտեմբերի 31-ն ընկած ժամանակահատվածում հեղինակները հետազոտել են 100 մարդու՝ 68 կնոջ և 32 տղամարդու: Հիվանդների միջին տարիքը 45 տարեկան է եղել, և նրանց վիճակը գնահատվել է վարակվելուց հետո 93 օր անց:
Հիվանդների ամենատարածված ախտանշանը հոգնածությունն է եղել, 80 տոկոսը հայտնել է անսովոր քրոնիկ հոգնածություն, 59 տոկոսը՝ շնչառական ախտանշանների ու նույնքան մարդ էլ նյարդաբանական գանգատներ է ունեցել: Հիվանդների ավելի քան մեկ երրորդը հայտնել է տարրական առօրյա գործունեություն իրականացնելիս ճանաչողական դժվարությունների մասին, և միայն յուրաքանչյուր երրորդն է հաստատել, որ հիվանդությունից հետո կարողացել է ամբողջությամբ վերադառնալ լիարժեք աշխատանքային գործունեության:
«Ուսումնասիրության մասնակիցների մեծամասնությունը նախքան COVID-19- ը չեն ունեցել ուղեկցող հիվանդություններ, և նրանցից շատերի մոտ հիվանդությունն այնքան ծանր ընթացք չի ունեցել, որպեսզի հոսպիտալացման կարիք լիներ», -ասել է հոդվածի առաջին հեղինակ, Մեյո կլինիկայի բժշկական տնօրեն և CARP ծրագրի ղեկավար դոկտոր Գրեգ Վանիչկաչորնան:
«Ուսումնասիրության ժամանակ հիվանդների մեծամասնությունը, չնայած ախտանշաններին, ունեցել են նորմալ անալիզներ, և սա այն խնդիրներից մեկն է, որը կապված է PCS ախտորոշման և դրա հետագա արդյունավետ բուժման հետ:
Հեղինակները կարծում են, որ հետքովիդային համախտանիշն անկախ հիվանդություն է, որը պահանջում է առանձին բուժում, առանց որի հիվանդները երկար ժամանակ չեն կարողանա վերադառնալ աշխատանքի և բնականոն կյանքի: Մեյո կլինիկան մշակել է հատուկ վերականգնողական ծրագիր COVID-19- ից հետո վերականգնման համար և սկսել է օգնություն տրամադրել PCS ունեցող հիվանդներին 2020 թվականի հունիսից:
«Հիվանդների մեծ մասը, որոնց հետ մենք աշխատել ենք, ֆիզիոթերապիայի, աշխատանքային կամ ուղեղի վերականգնողական թերապիայի կարիք են ունեցել՝ ճանաչողական խանգարումները վերացնելու համար: Շատերը հոգնածություն են զգացել, և կեսից ավելին նաև հաղորդել են մտածողության հետ կապված խնդիրների մասին, որոնք հայտնի են որպես «ուղեղային մառախուղ», – ասել է բժիշկ Վանիչկաչորնը՝ նշելով, որ շատերը չեն կարողացել նորմալ աշխատանքային առօրյայի վերադառնալ ծայրահեղ դեպքում մի քանի ամիս:
Հեղինակների կարծիքով՝ սուր կորոնավիրուսային վարակից ապաքինված և «երկար COVID» – ի երկարատև ախտանշաններով հիվանդները չպետք է սպասեն, մինչ «ամեն ինչ ինքնըստինքյան կվերանա», և բժիշկները պետք է պատրաստ լինեն ընդունելու այդպիսի հիվանդների և տրամադրելու նրանց առաջինը հոգեբանական աջակցություն:
