Իրանի իսլամական խորհրդարանում Սանանդաջ, Դիվանդարե և Քամյարան քրդաբնակ քաղաքների պատգամավոր, Իրան-Հայաստան խորհրդարանական բարեկամության հանձնաժողովի նախագահ, դոկտոր Սեյեդ Մահդի Ֆարշադանը ՀՀ ԱԺ գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, Հայաստան-Իրան բարեկամական խմբի ղեկավար Մխիթար Հայրապետյանի հետ հեռախոսազրույցի ընթացքում կարևորել է Իրան-Հայաստան բազմակողմանի համագործակցության հետագա զարգացման և ընդլայնման անհրաժեշտությունը։
Նա, արժևորելով Հայաստանի և Իրանի միջև առկա բազմաբնույթ համագործակցությունը և քաղաքական օրակարգի խթանումը, հայտնել է, որ ծրագրում է առաջիկայում պատվիրակությամբ այց կատարել Հայաստան՝ առավել հանգամանալից քննարկելու համագործակցության խորացման հեռանկարները:
Այս առնչությամբ իրանահայ լրագրող և քաղաքական մեկնաբան Սահակ Շահմուրադյանն «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց, որ Ֆարշադանը Իրանի խորհրդարանի այն պատգամավորներից է, որ ակտիվորեն մասնակցում է երկրի տնտեսական զարգացման և ֆինանսական ու առևտրական նախագծերի ներկայացման և քննարկման նիստերին, հետևում է, որ օրինագծերը կառավարությունն իրագործի: Նա նաև ակտիվորեն հետևում է Իրանի տնտեսական իրավիճակի բարելավման և սոցիալական խոցելի խավերի և փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության աշխատանքներին:
«Ֆարշադանը համոզված է, որ ԱՄՆ-ի կողմից Իրանի դեմ սահմանված պատժամիջոցների իրավիճակում, երբ Իրանը գտնվում է ամենախիստ տնտեսական պատժամիջոցների տակ, Ռուսաստանի և ԵԱՏՄ անդամ երկրների մեծ շուկան կարող է օգտագործվել որպես իրանական արտադրված ապրանքների արտահանման հիմնական նպատակային շուկաներից մեկը: Հետևաբար նկատի առնելով Հայաստանի կարևոր դերը ԵԱՏՄ-ում և այն, որ արցախյան պատերազմից հետո տարածաշրջանում տեղի ունեցած աշխարհաքաղաքական փոփոխությունները ու կովկասյան տարածաշրջանում ճանապարհների ապաշրջափակման ծրագրերը կարող են երկարատև ժամանակահատվածում հանգել ի վնաս Իրանի տնտեսական և քաղաքական շահերի, որտեղ արդեն մեծ դերակատարություն են ստանում Թուրքիան և Արևմուտքի ու Իսրայելի բարեկամ Ադրբեջանը, ուստի Իրանը, զգալով մոտալուտ վտանգը, փորձում է ստեղծված իրավիճակում հնարավորինս արագ իր ներկայությունը ամրագրել պատերազմից հետո տուժած Հայաստանի շուկայում և իր արտադրած ապրանքների արտահանման ճանապարհներից մեկը Հայաստանի վրայով բաց պահել դեպի Ռուսաստան, Վրաստան և ԵԱՏՄ անդամ երկրների շուկաներ»,-ասաց Շահմուրադյանը:
Նրա խոսքով՝ չնայած Իրանը նույն ձև է վարվում Ադրբեջանի հետ և փորձում է իր տնտեսական հարաբերությունները խորացնել այդ երկրի հետ, որպեսզի կարողանա հակակշռել Թուրքիայի տնտեսական, քաղաքական և ռազմական ազդեցությանը կովկասյան տարածաշրջանում, սակայն Հայաստանի հետ Իրանի տնտեսական հարաբերությունների ամրագրումը կարող է օգնել Իրանի ազդեցության և դերակատարության խորացմանը ԵԱՏՄ-ում, ինչին անդամակցելու համար նույնքան շահագրգրված է Իրանի գործընկեր և աշխարհաքաղաքական մրցակից Թուրքիան. «Հետևաբար Իրանը այժմ փորձում է բոլոր ուղղություններով իր տնտեսաքաղաքական ներկայությունը հաստատել հարևան երկրներում, իսկ կովկասյան տարածաշրջանի ուղղությամբ Իրանի համար կարևոր է իր հարաբերությունները խորացնել Ռուսաստանի և Հայաստանի հետ, որին պետք է նաև նույնքան կարևորության տան Հայաստանի իշխանությունները և գործարար ու առևտրաքաղաքական շրջանակները»:
Քաղաքական մեկնաբանի խոսքով՝ ավելի վաղ իրանցի պատգամավոր, դոկտոր Ֆարշադանը, Իրանի և Ռուսաստան միջև առևտրի, տարանցման և տրանսպորտի զարգացումը համարելով երկու երկրների միջև համագործակցության ընդլայնման կարևոր ենթակառուցվածքներից մեկը, ասել էր. «Տրանսպորտի զարգացումը և Հյուսիս-հարավ միջանցքի ավարտը, առևտրային նավատորմի և համակցված տրանսպորտի ամրապնդումը, այդ թվում՝ ճանապարհային-երկաթուղային-ծովային տրանսպորտը, կարող է նպաստել երկու հարևան երկրների միջև առևտրի զարգացմանը»:
Իրանի իսլամական խորհրդարանի նախագահ Ղալիբաֆը Ռուսաստան կատարած իր այցի շրջանակում հայտարարել էր. «ԵԱՏՄ-ին Իրանի անդամակցության շուրջ բանակցությունները սկսվել են, և մշտական անդամակցության նախապատրաստական աշխատանքները կմեկնարկեն առաջիկա շաբաթների ընթացքում»:
Իրանի իսլամական խորհրդարանի նախագահ Մոհամմադ Բաղեր Ղալիբաֆն անդրադառնալով Ռուսաստան կատարած իր այցի ձեռքբերումներին և այցի ընթացքում քննարկված տնտեսական հարցերին՝ ասել է. «Հայաստանը ԵԱՏՄ անդամ է, որը տարածաշրջանի երկրներին կապել է իրար հետ և ձևավորել ազատ առևտրի գոտի»:
«Հետևաբար այս առումով պետք է կարևորել Մխիթար Հայրապետյանի հեռախոսազրույցը Սեյեդ Մահդի Ֆարշադանի հետ։ Այս տեսակետից նաև պետք է կարևորել իրանցի պատգամավորի այն հայտարարությունը, ըստ որի՝ ծրագրում է առաջիկայում պատվիրակությամբ այց կատարել Հայաստան՝ առավել հանգամանալից քննարկելու համագործակցության խորացման հեռանկարները։
Ստեղծված իրավիճակում Հայաստանը պետք է լուրջ մոտեցում ունենա Իրանի հետ առևտրատնտեսական. ֆինանսական, համատեղ ներդրումների, գիտելիքահեն տնտեսության և այլ ոլորտների զարգացման ու պլանավորման և, ամենակարևորը, տնտեսական ու առևտրական և տրանսպորտային ու էներգակիրների խողովակագծերի տարանցման նախագծերի գործադրմանը: Դա ոչ միայն կօգնի երկու երկրների տնտեսական բարգավաճմանը, այլև ավելին՝ կնպաստի, որ Իրանը դուրս գա տնտեսական շրջափակումներից, ինչն անչափ կարևոր խնդիր է Իրանի համար: Թեհրանը իր բարեկամական երկիր Հայաստանից ակնկալում է այդ ուղղությամբ օգնել Իրանին, ինչի դիմաց Իրանը կարող է Հայաստանի անվտանգությունը մասամբ ապահովել թուրք-ադրբեջանական արդեն ձևավորված ռազմաքաղաքական դաշինքի վտանգից»,-հայտարարեց Սահակ Շահմուրադյանը:
Նա նաև հավելեց, որ նախքան Իրանի խորհրդարանի պատգամավորների պաշտոնական այցը Հայաստան, փետրվարի 16-ին Հայաստան է ժամանել Իրանի գիտելիքահեն 40 ընկերությունների ներկայացուցիչներից բաղկացած պատվիրակությունը՝ շուկայի ընդլայնման նպատակով: «Այս կապակցությամբ Իրանի նախագահի գիտական հարցերով վարչության գիտելիքահեն տնտեսության տարածման շտաբի քարտուղար Փարվիզ Քարամին ասել է. «Պատվիրակության կազմում են տեքստիլի, գյուղատնտեսության և մեքենաների, շինարարության, պետրոքիմիայի, կոսմետիկայի, օրգանական սննդի և թվայնացման ոլորտների գիտահեն և ստեղծարար ընկերությունների ներկայացուցիչներ, որոնք հանդիպուոմներ են ունենալու հայկական ընկերությունների ներկայացուցիչների հետ»:
Քարամին նշել է. «Հայաստանի շուկան գիտահեն և ստեղծագործ ընկերությունների մեծ տարողություն ունի, և այդ երկրի հետ առևտրական փոխանակումները կարող են նպաստել երկկողմ հարաբերությունների ընդլայնմանը»:
Կարծում եմ, որ այս պատվիրակության այցը կարելի է նախերգանքը համարել հետպատերազմյան շրջանում Իրան-Հայաստան երկկողմ համագործակցության հետագա զարգացմանն ու ընդլայնմանն ուղղված քայլերի, ինչը կխթանի համագործակցության խորացման և առավել ամրապնդման հեռանկարները։ Այս առումով առաջիկայում Իրանի խորհրդարանական պատվիրակության այցը Հայաստան և կայանալիք համաձայնագրերը անկասկած միջպետական հարթակում առավել կամրագրեն երկու երկրների տնտեսական, մշակութային, առևտրական, տեխնոլոգիական, էներգետիկ, տրանսպորտային կապերի վրա հիմնված հարաբերությունների բարձր մակարդակը»,- ասաց նա:
