«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է արաբագետ Հայկ Քոչարյանը։
– Պարոն Քոչարյան, դեկտեմբերի 17-ին Աֆղանստանի նորանշանակ դեսպանի հավատարմագրերը ընդունելիս Ալիևը հայտարարել է, որ Արցախի ազատագրված տարածքներում ամբողջովին ոչնչացված են ադրբեջանական պատմական հուշարձանները և մշակութային կոթողները, որ սրանով հայերը ոչ միայն վիրավորել են ադրբեջանցիների զգացմունքները, այլ նաև բոլոր մուսուլմանների: Ալիևը կոչ է արել բոլոր մահմեդական երկրներին զերծ մնալ Հայաստանի հետ որևէ հարաբերություններ ունենալուց, քանի որ Հայաստանը վարում է իսլամաֆոբիայի քաղաքականություն: Ինչպիսի՞ վտանգներ է պարունակում Ադրբեջանի կողմից հետզհետե առավել ակտիվացվող այս թեզը Հայաստանի համար:
– Սա պետք է դիտարկել հետպատերազմյան ընդհանուր իրավիճակի կոնտեքստում, երբ Ալիևը օգտվում է ստեղծված իրավիճակից, երբ Հայաստանի կողմից չկա արտաքին քաղաքականության հստակ ուղղություն: Դա հենց այդ համատեքստում պետք է դիտարկել: Ինչ վերաբերում է Ալիևի ասածի բովանդակությանը, ապա այն անհեթեթություն է, որովհետև Շուշիում վերջերս վերականգնվել է քաղաքի մզկիթը, բազում այլ օրինակներ կարելի է բերել Ալիևի ներկայացրած թեզերը ջարդելու համար, բայց դրա համար համապատասխան կառույցների կողմից աշխատանքներ պետք է տարվեն, նաև հասարակական սեկտորի ակտիվությունն է պետք: Իսկ Ալիևը փորձել է առավելագույնս օգտվել ստեղծված իրավիճակից և իր բոլոր խաղաքարտերն օգտագործել: Ինչ վերաբերում է մուսուլմանական երկրներին ուղղված կոչին, դա պարզապես միջազգային ձևաչափերում հերթական Հայաստանի դերը նվազեցնելու, նսեմացնելու հերթական քայլն է: Իրենք դա միշտ են արել, հիմա ավելի ակտիվ են անելու:
– Ինչպիսի՞ քայլեր պետք է ձեռնարկի Հայաստանը՝ կանխելու համար այս թեզի ամրապնդումը մահմեդական աշխարհում:
– Բոլոր երկրների հետ, որոնց հետ Հայաստանն աշխատում է, պետք է այդ նույն փաթեթը պատրաստել տարբեր լեզուներով, դնել շրջանառության մեջ, հայտարարություններով հանդես գալ: Պետք է ցույց տալ, որ Ադրբեջանի հայտարարություններն իրականությանը չեն համապատասխանում, որ մահմեդական հուշարձանները, որոնք կան Հայաստանի տարածքում, մնացել են, խնամվել են հնարավորինս: Մյուս կողմից, այնպես չի, որ պետք է ընկնել Ալիևի ծուղակների մեջ, ամեն ինչ թողնել ու զբաղվել միայն այդ հարցով: Ոչ, դա դիվանագիտական խողովակներով արվող աշխատանք է, որը պետք է իրականացնել: Պետք է փաթեթները պատրաստած ունենալ և դնել շրջանառության մեջ:
– Արդյո՞ք հայկական Սփյուռքի գաղթօջախները չպիտի ներգրավված լինեն կանխարգելիչ գործընթացներում և ինչպե՞ս:
– Այն երկրները, որտեղ իսլամը դոմինանտ կրոն է, դրանք մի քիչ այլ հասարակական քաղաքական կառուցվածք ունեն: Այսինքն՝ այն ժողովրդավարական ինստիտուտները, որոնք ընդունված են Արևմուտքում և որտեղ կարելի է ճնշումներ բանեցնել իշխանությունների վրա, այդ երկրներում չեն աշխատում: Այնտեղ կապերը ուղղակի իշխանական շրջանակների հետ են, որոնց, եթե կան գործընկերային հարաբերություններ և համապատասխան նյութերը տրամադրվում են, համապատասխանաբար հասարակության տարբեր սեկտորներում հայտնվում են համապատասխան առաջադրանքներ կամ արգելանքներ նման թեմաներ տարածելու առումով: Այսինքն՝ պետք է գործի դրվեն դիվանագիտական խողովակները, նաև անձնական կապերը այդ երկրների իշխանությունների հետ: Այդպես է միշտ եղել իսլամադավան երկրների հետ, որոնց հետ մենք հարաբերություններ ունենք: Այդ երկրներում այդպես են աշխատում: Իսկ տեղի հայկական համայնքի ղեկավարներն էլ կապող օղակ են եղել:
– Ալիևի հայտարարությունները որևէ կշիռ կունենա՞ն մուսուլմանական աշխարհի երկրների իշխանությունների վրա:
– Այստեղ կշիռը հետևյալն է. հիմքում դնել այն, որ գործընկերային հարաբերություններն անպայման կրոնով պետք է պայմանավորված լինեն, մի քիչ ճիշտ չէ: Եթե աշխատում են երկրների հետ, որոնց հետ իրենց շահերը համընկնում են, որոնք ենթադրում են որոշակի գործողություններ, բնականաբար, կտեսնենք այդ գործողությունները, նաև կտեսնենք շահերի համընկնումն ու կշիռը: Այսինքն՝ այստեղ առաջնայինը շահերն են. Ալիևի կողմից կարող է կրոնի հարցը շահարկվել, կարող է այլ հարց շահարկվել, ու դա դրվի շրջանառության մեջ:
