«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Իրանում բնակվող փաստաբան Ժոզեֆ Ամիրյանը։
– Պարոն Ամիրյան, Իրանում ՀՀ դեսպանը և ԻԻՀ մաքսային ծառայության ղեկավարը քննարկել են Մեղրիի մաքսակետի վերակառուցման ծրագրի ընթացքը։ Քննարկվել են այդ ուղղությամբ անհրաժեշտ համաձայնեցումների հարցերը։ Ինչպե՞ս եք գնահատում։
– Ողջունելի է հանդիպումը, սակայն Իրան-Հայաստան առևտրատնտեսական հարաբերություններում դա աշխատանքային բնական գործընթաց է: Հուսանք, որ հետպատերազմական ժամանակահատվածում դա կհանդիսանա նոր սկիզբ վերաշնչավորելու երկկողմ հարաբերությունները:
ՀՀ դեսպանը վերջին տարիներին բազմաթիվ հանդիպումներ է ունեցել իրանական տարբեր նախարարությունների և գործարար շրջանակների հետ, սակայն արձանագրված արդյունքները այնքան էլ ակնառու չեն:
– Հայաստանն ու Իրանը հարաբերությունների ինչպիսի՞ նոր նշաձող պետք է սահմանեն պատերազմից հետո։
– Կարծում եմ՝ դա հիմնովին կախված է իրանական կողմից: Պատերազմը շատ բան ապացուցեց, որի ամբողջական վերլուծությունը այս զրույցի սահմաններում հնարավոր չէ սահմանել: Հետպատերազմական վերլուծության եզրակացությունն ու Իրանի շրջափակումներից հանգրվանային դուրս գալը, հավատում եմ, նոր էջի սկիզբ կդառնան երկու պետությունների պատմական հարաբերություններում:
Ժամանակն է երկու կողմերն էլ դուրս գան խոսքերի սահմաններից և ավելի ռազմավարական հորիզոնների վրա խարսխեն միջպետական հարաբերությունները:
– Իրանի արտաքին գործերի նախարար Մուհամադ Ջավադ Զարիֆը պատասխանել է Բաքվում Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի հնչեցրած խոսքերին: Էրդողանը Բաքվում բանաստեղծություն է արտասանել, որում, մատնանշելով Իրանի Ատրպատականի ժողովրդին, ասել է, թե այնտեղ ապրողներին բռնի ուժով բաժանեցին մեզանից։ Զարիֆն ասել է, որ Էրդողանը տեղեկացված չէր, որ նրա ասածը Արաքսից հյուսիս ընկած տարածքներին է վերաբերում, որոնք բռնի ուժով բաժանվել են իրանական հայրենիքից։ Իրան-Թուրքիա հարաբերություններում լարվածությո՞ւն է նկատվում։ Ճիշտ պահը չէ՞ հայ-իրանական հարաբերությունների խորացման համար։
– Նախ կուզենայի ընդգծել, որ Բաքվի շքերթի ընթացքում Իրանի ժողովրդի ազգային արժանապատվությունը վիրավորող բանաստեղծությունը հասավ իր նպատակին՝ սրելով թուրք-իրանական հակասությունները, ինչի դեմ Իրանում բողոքի ալիքը, ես կասեի՝ իրանական կիրթ հակազդեցությունը, այնքան էլ համաչափ չէր: Թուրքերը այդ գրականությամբ խելքի եկողները չեն:
Իսկ ինչ վերաբերում է հայ-իրանական հարաբերությունների խորացման հարցին, ես հավատացած եմ, որ դրա համար այսուհետ պետք չէ այլևս սպասել առիթների: Առանց ցանկատեսությունների և երազանքների գիրկը ընկնելու պետք է հետադարձ վերարժևորել անցնող դանդաղկոտությունը, պետք է երկուստեք ծրագրավորված շարժվել դեպի առաջ:
– Կարծում եք՝ Իրանն ափսոսո՞ւմ է պատերազմի ողջ ընթացքում ցուցաբերած իներտության և Հայաստանին աջակցություն չցուցաբերելու համար։
– Նախանշանները այդպիսին են, բայց մենք այդ ափսոսանքը պիտի շոշափենք քաղաքական դաշտում, հաջորդող գործնական քայլերում:
Ես չեմ կասկածում, որ հարցերը այդ ուղղությամբ են ընթանալու, սակայն վստահ չեմ, որ դա ընթանալու է մեր հարևանությամբ ընթացող զարգացումներից չուշացած՝ Իրան-Հայաստան ռազմավարական և անվտանգության պահանջները բավարարելով: Նման հարցերում հապաղումը կարող է լինել ճակատագրական:
