«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ ՀՀԿ-ական նախկին պատգամավոր, ՀՀԿ խորհրդի նախկին անդամ Լեռնիկ Ալեքսանյանը։
– Պարոն Ալեքսանյան, անկախ Մոսկվայում Ռուսաստանի միջնորդությամբ ձեռք բերված հումանիտար հրադադարի պայմանավորվածությանը, հակառակորդը շարունակում է արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով շարունակել ռազմական գործողությունները։ Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք այս իրավիճակի վերաբերյալ։
– Մի բան ակնհայտ է արդեն, որ սա շատ ավելի հեռու գնացող պատերազմ է, քան Արցախի խնդիրն է։ Հատկապես Թուրքիայի ներգրավվածությունը խոսում է այդ մասին։ Հակառակ դեպքում Ադրբեջանն արդեն վաղուց գնացել էր հրադադարի։ Այս պատերազմի նպատակները շատ հեռուն տանող են, և լուծումը ոչ միայն Ադրբեջանից ու Հայաստանից է կախված, այլև ուժային որոշ կենտրոններից՝ հատկապես Թուրքիայից, Արևմուտքից։ Բոլոր դեպքերում, այդ ամբողջի մեջ է նաև Արցախի լուծման բանալին, որը այս պատերազմում փոքրիկ բաղադրիչ է դարձել, որովհետև Ռուսաստանն առաջ է մղում իր շահերը, Թուրքիան՝ իր շահերը, Հայաստանն էլ՝ իր շահերը։ Այս իրավիճակում ես շատ եմ վախենում, որ հանկարծ Հայաստանը չվերածվի Սիրիայի։ Չնայած նաև համոզված եմ, որ Ռուսաստանը կխառնվի ու կլուծի հարցը։ Մնում է այնպիսի իրավիճակ չստեղծվի, որը վեր լինի նաև Ռուսաստանի ուժերից։
– Դուք նման մտավախություն ունեք այն բանից հետո, երբ ադրբեջանա-թուրքական դաշինքը չհարգե՞ց Ռուսաստանի միջնորդությամբ ձեռք բերված հումանիտար հրադադարի պայմանավորվածությունը։
– Այո՛, այդ պայմանավորվածությունը չհարգվեց, բայց Ռուսաստանը կարող է նաև ուժ կիրառել, քանի որ Ադրբեջանը սկսել է ոտնձգություններ թույլ տալ Հայաստանի տարածքի նկատմամբ։
Պարզապես խնդիրն այն է, որ մենք պետք է դիմենք ՀԱՊԿ-ին, ՀԱՊԿ-ն ընթացք տա և այլն։ Բայց ես լավատես եմ ու կարծում եմ՝ առաջիկա մի քանի օրում հրադադարը կիրականացվի։ Ուժային կենտրոնների կողմից քայլեր կձեռնարկվեն, ու խնդիրները կլուծվեն։
Շատերին ձեռնտու չէ այս իրավիճակը, այդ թվում նաև Իրանին։ Այս պատերազմը չարիք է։ Մեր ամեն երիտասարդի կյանքը ոչ մի բանի հետ փոխել չի կարելի։ Հետևաբար՝ ամեն ինչ պետք է անել պատերազմը դադարեցնելու համար։ Դա մեր կառավարության որոշումը պետք է լինի։ Բացի դրանից՝ պետք է հաշվի առնել, որ մենք նաև ռեսուրսների խնդիր ունենք։ Պետք է հասկանալ, որ մեր ռեսուրսները նույնը չեն, ինչ Ադրբեջանինը, ինչ Թուրքիայինը։ Մենք չունենք այնքան ռեսուրս, որ 80-90 միլիոնանոց ժողովրդի դեմ անվերջ կռիվ տանք։
– Բնականաբար, խոսքը նաև ֆինանսական ռեսուրսների մասին է և պարզ է, որ միայն հիմնադրամի միջոցներով, մարդկանց հանգանակությամբ հնարավոր չէ խնդիր լուծել։ Ձեր կարծիքով՝ բացի հանգանակություններից, ի՞նչ ճանապարհով է հնարավոր գումարներ հայթայթել։
– Այո՛, ժողովրդի հանգանակությամբ գլոբալ առումով հնարավոր չէ հարց լուծել։ Շատ մեղմ եմ ասում, բայց մեր մեծահարուստները պետք է հասկանան, որ սահմանին կանգնած ջահել տղաները այն ինչ իրենց կյանքի գնով անում են, անում են հենց այդ մեծահարուստների հարստությունը պահելու համար։ Հետևաբար՝ ոչ թե պետք է մեկ միլիոն, 500 հազար դրամ, կամ 10 միլիոն հանգանակեն, ոչ թե պետք է իրենց ավելորդը հանգանակեն, այլ պետք է իրենց ունեցածը վաճառեն ու տան բանակին, տան պետությանը։ Նրանք դա պետք է անեն կամավոր ձևով, հատկապես որ այդ ունեցվածքի մեծ մասն անօրինական է։ Գոնե դա նրանց համար քավության միջոց կլինի։
Հայրենասիրությունը կամուֆլյաժ հագնելով ու Ղարաբաղ գնալով չի որոշվում։ Կրկնում եմ, եթե ուզում են իրենց մեղքերը քավել պատերազմից հետո, այս օրերին պետք է իրենց ունեցածը բերեն ու տան պետությանը։ Այ դա կլինի հայրենասիրություն և մեղքերը քավելու միջոց։ Կառավարության, հասարակության վերաբերմունքն էլ նրանց նկատմամբ կփոխվի, քանի որ այսօր այդ մեծահարուստների նկատմամբ ընդգծված բացասական վերաբերմունք կա։
– Ես ճի՞շտ եմ հասկանում, որ Դուք խոսում եք նաև Ձեր իշխանության ժամանակ ապօրինի հարստացածների, պետությունը թալանածների մասին։
– Բոլոր իշխանություններում էլ լինում են թալանչիներ էլ, ազնիվ մարդիկ էլ։ Այդպիսիք եղել են և՛ առաջին իշխանության ժամանակ, և՛ երկրորդ իշխանության ժամանակ, և՛ երրորդ իշխանության ժամանակ, այս չորրորդի ժամանակ էլ կլինեն, կհիշեք։ Կոմունիստների ժամանակ էլ են եղել կարգին մարդիկ, որ իշխանության մեջ են եղել, կամ եղել են թալանչիներ ու հակառակը։ Ես դա տեսել եմ իմ ամբողջ ապրած կյանքում։ Մարդկային տեսակի խնդիր է։ Կան մարդիկ, որ իշխանություն էլ լինեն, ընդդիմություն էլ լինեն, չափի զգացում ունեն, հասկանում են՝ ինչ է պետությունը։ Իսկ կան մարդիկ, որ ընդդիմություն են, բայց ավելի վատն են ու ձգտում են գալ իշխանության թալանելու համար։ Մեր իշխանության ժամանակ եղած թալանչիները հո միանգամից չծնվեցին։ Նրանք իրենց առաջին միլիոնները կուտակել են 90-ական թվականներին՝ առաջին իշխանությունների ժամանակ, ապա դա զարգացրել են երկրորդ իշխանության ժամանակ, ավելի խոշորացրել են երրորդ իշխանության ժամանակ, իսկ չորրորդ իշխանության ժամանակ մանևրում են, որ այդքան կուտակածը չկորցնեն։
– Մի խոսքով, Դուք բոլոր թալանչիներին եք կոչ անում թալանածը վերադարձնել պետությանը՝ առանց կուսակցական ու իշխանական պատկանելիության։
-Այո՛, բոլոր թալանչիներին՝ լինեն նրանք իշխանություն, թե ընդդիմություն, լինեն նախկին, թե ներկա, լինեն Հայաստանի, թե դրսի թալանչիներ։ Բոլոր թալանչիներին, որոնց համար փողը կուլտ է դարձել, սթափվեն ու իրավիճակը ճիշտ գնահատելով բերեն ու իրենց ունեցածը տան պետությանը։ Փողից բացի, մի քիչ էլ պետք է պետությանը, իշխանություններին վստահեն։ Թալանչիներին էլ չես կարող մեղադրել։ Պետք է մեղադրել կարգ ու կանոն ստեղծողներին, այդ գաղափարախոսությունը սերմանողներին, որ սկսած 90-ականներից փողը համարում էին առաջնային, ոչ թե միջոց, այլ նպատակ։ Նրանց ասել են՝ թալանեք, նրանք էլ թալանել են։ Ամեն դեպքում ես դեռ հավատում եմ, որ էդ թալանչիների մեջ մի քիչ հայրենասիրություն, մարդկություն կա ու այդքանից հետո կբերեն ու այդ թալանածը կդնեն իր ճիշտ տեղում՝ պետության բյուջե, որ պետությունը նորից զարգանա, ու իրենք հնարավորություն ունենան էլի թալանելու (ծիծաղում է Ս. Հ․)։
