Նեղացածի կեցվածք ընդունելը և ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովը բոյկոտելը Հայաստանին դիվանագիտական որևէ շահ չի բերելու: Հայաստանի արտաքին քաղաքականություն իրականացնողները նախ պետք է անեին հնարավորը, որպեսզի ղարաբաղյան հարցում հայկական կողմի համար անընդունելի ձևակերպումը տեղ չունենար, բայց եթե անգամ անզոր են եղել, ապա Սերժ Սարգսյանը չպետք է հրաժարվեր, այլ մեկներ Պորտուգալիայի մայրաքաղաք և օգտագործեր այդ բարձր ամբիոնը` բարձրացնելու Հայաստանին հուզող հարցերը, ինչպես արեցին մեր երկու հարևանները:
Գագաթնաժողովի Հռչակագրի նախագծում հարավկովկասյան հակամարտությունների լուծման համար առաջարկվել է ընդհանրական ձևակերպում, այն է` տարածքային ամբողջականության հարգում, և դրա կողքին չի հիշատակվել ազգերի ինքնորոշման իրավունքը. «Հարավային Կովկասում և Մոլդովայում պահպանվող երկարատև տարածաշրջանային հակամարտությունները շարունակում են ՆԱՏՕ-ի համար մեծ մտահոգությունների խնդիր մնալ: Մենք հավատարիմ ենք մնում մեր աջակցությանը Հայաստանի, Ադրբեջանի, Վրաստանի և Մոլդովայի տարածքային ամբողջականությանը, անկախությանը և ինքնիշխանությանը ու նաև շարունակելու ենք աջակցել ջանքերին այս տարածաշրջանային հակամարտությունների խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ՝ հաշվի առնելով այս սկզբունքները»։
Նման կամ դրան մոտ՝ Հայաստանի ու ԼՂ-ի համար անընդունելի ձևակերպումներ նախկինում էլ են տեղ գտել ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովի փաստաթղթերում: Ահա այդ իրողությունը հաշվի առնելով էլ` պետք էր փորձել գոնե մեղմացնել փաստաթղթի բովանդակությունն այն մասով, որը վերաբերում էր հակամարտություններին: Փոխարենը, ավելի քան երկու տարի Հայաստանի արտաքին քաղաքականություն իրականացնողները թմբկահարում էին և ամենամեծ ձեռքբերում համարում ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում միջազգային հանրության կողմից պարբերաբար հնչեցվող այն տեսակետը, որ լուծման ճանապարհին հավասարապես կարևորվում են Հելսինկիի եզրափակիչ ակտի բոլոր երեք սկզբունքները` տարածքային ամբողջականության պահպանում, ազգերի ինքնորոշման հարգում և ուժի կամ ուժի սպառնալիքի բացառում:
ՆԱՏՕ-ն Իսլամական կոնֆերանս կազմակերպությունը չէ և ոչ էլ ՎՈՒԱՄ-ը, որ նրանց կողմից ղարաբաղյան հարցով ընդունված որոշումներին Հայաստանի իշխանությունները անտարբերությամբ մոտենային: ՆԱՏՕ-ի կարևորագույն անդամ երկու պետություններ՝ Միացյալ Նահանգներն ու Ֆրանսիան, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի եռանախագահությունն են ներկայացնում: Մյուս եռանախագահող երկիրը` Ռուսաստանը, նախագահի մակարդակով ներկա էր Լիսաբոնի գագաթնաժողովին: Հայ դիվանագետները` Սերժ Սարգսյանի գլխավորությամբ, պիտի հենց Լիսաբոնում դռներ ծեծեին ու անքուն գիշերներ անցկացնեին: Ու եթե բոյկոտը վերջին փամփուշտն էր, ապա դա պիտի արձակվեր հենց Լիսաբոնում, այլ ոչ թե Երևանում:
Դիվանագիտության հարցում պետությունները կարող են հայտնվել ծանր իրավիճակներում: Բայց քանի դեռ ընդունված փաստաթղթերը գետնի վրա չեն իրականացվում, վիճակն անհուսալի չէ: ՆԱՏՕ-ի փաստաթղթով ոչ մեկը Լեռնային Ղարաբաղին չի տիրանալու: Սակայն ժամանակն է, որ Հայաստանը ընդունի թույլ տված սխալները և փորձի գտնելու լուծումներ, այլ ոչ թե ամեն մի ձախողում թաքցնելու նպատակով գործի դնի ներքին քարոզչությունը:
ՆԱՏՕ-ն եվրատլանտյան կարևորագույն և հզորագույն ռազմաքաղաքական կազմակերպություն է, որն առաջին անգամ չէ ղարաբաղյան հակամարտությունը շոշափող և Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի համար նման մակարդակով անընդունելի փաստաթուղթ ընդունում: Այդպիսի փաստաթղթի ընդունումը կարող է ուղենշային դառնալ եվրատլանտյան այլ կառույցների, այդ թվում ԵԱՀԿ-ի համար, որի հովանու ներքո գործող Մինսկի խմբի շրջանակներում է ընթանում ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորումը:
ԵԱՀԿ Աստանայի գագաթնաժողովին մեկ շաբաթ ժամանակ է մնացել: Վտանգ կա, որ Լիսաբոնում ընդունված փաստաթղթի նման անընդունելի մեկ այլ փաստաթուղթ ընդունվի արդեն ԵԱՀԿ պետությունների ղեկավարների մակարդակով: Անշուշտ, Հայաստանն այդ դեպքում կարող է օգտագործել վետոյի իր իրավունքը: Բայց պետք է փորձել ամեն ինչ անել, որ բանը վետոյին չհասնի: Ամեն մի վետո ունի իր գինը: Երբեք ուշ չէ, եթե, անշուշտ, կա վտանգի գիտակցություն, պատասխանատվության զգացում և սխալներն ընդունելու համարձակություն:
