«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Սասնա ծռեր» համահայկական կուսակցության քարտուղարության անդամ Վարուժան Ավետիսյանը:
– Վերջին շրջանում ամենաշատը «Սասնա ծռերի» կողմից են քաղաքական հայտարարություններ տարածվում, նախկին իշխանության կողմից վտանգներ եք նկարագրում, մի՞թե այդ հարցը փակված չէ:
– Այդ հարցը փակված չէ այնքան ժամանակ, քանի դեռ այս կիսագաղութային համակարգն առկա է իր բազմաբաղադրիչ մնացորդներով. հատկապես իրավապահ և դատական համակարգերում ամբողջությամբ նախկինի տիրապետությունն է: Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանը կայացած, անկախ պետություն չէ, այլ Ռուսաստանի ուղեծրում ներառված կիսագաղութային վիճակում է, մենք դեռ անկախ պետություն ստեղծելու կենսական կարիքն ունենք, 2018թ. սկսված գործընթացը նպաստավոր իրավիճակ է ստեղծել, բայց այդ ուղղությամբ դեռ ռեալ քայլեր չեն արվում…
– Ի՞նչն է խանգարում այս իշխանություններին ավելի «լիաթոք շնչել»:
– Քաղաքական կամքը: Իմ համոզմամբ՝ չկա պատկերացում Հայաստանի ապագայի մասին, պետք է լինի ռազմավարություն, ծրագիր և դա իրականացնելու ունակ կառավարչական համակազմ, երկուսն էլ չկան… Խոսքս Ռուսաստանի հետ կապերը խզելու մասին չէ, այլ արժանապատիվ հարաբերություններ հաստատելու… Պետական կառավարման, մշակութային, սոցիալ-տնտեսական և արտաքին հարաբերությունների համակարգերը պետք է փոփոխությունների ենթարկվեն, ապագաղութացվեն և ազգային նպատակադրումների մեջ լինեն… Անհրաժեշտ է հենվել ազգային մասնագիտական ռեսուրսի վրա, բայց, ցավոք, մնում ենք սահմանադրաիրավական կեղծ կապանքների մեջ, որոնք թույլ չեն տալիս արտերկրաբնակ մեր հայրենակիցներին մասնակցել ՀՀ ընտրություններին…
– Պատկերավոր ասած՝ մեկը եթե փորձում է վազել, մեկը փեշից է քաշում, մյուսը թևից, փորձում են խանգարել՝ ակցիաներ, կեղծ օրակարգեր, պաշտոնաթողություններ… Դո՞ւք էլ այդպես եք պատկերացնում, և դա բնակա՞ն է այս փուլում:
– Ոչ, պետք է այդպես չլիներ: Գործող իշխանությանը պատկերացնենք մի մարդու տեսքով և դերով, որը մտել է մի մեծ, թափթփված անգար, որտեղ լույսն անջատված է, լամպը այրված է, ինքը ծանոթ չէ այդ տարածքին, փորձում է վազվզել, և յուրաքանչյուր քայլափոխի ինչ-որ բան ոտքի տակ է ընկնում, նա ընկնում է և վնասվածքներ ստանում: Այս վիճակն է: Պետք է լույսը վառել, այսինքն՝ լյուստրացիա անել, ազատվել ոտքի տակ թափված ամեն ինչից: Լյուստրացիա ճանաչելու իմաստով լինում է, տեսնում ենք՝ ով ով է, բայց դրանից հետո իրավաքաղաքական հետևանքներ պետք է լինեն, որոնք չեն լինում: Լյուստրացվածները չեն կարող քաղաքական բևեռ ձևավորել, մինչդեռ ձևավորում են, նրանք ցմահ պետք է զրկվեն պետական պաշտոններ զբաղեցնելու և հանրային գործունեության իրավունքից: Նախորդ հանցավոր ռեժիմների իրավաքաղաքական գնահատականը տալու փոխարեն, գործող իշխանությունը դարձավ նրանց իրավահաջորդը և հետզհետե հոմոգենացվում է այդ համակարգի մեջ, շուտով համակարգը կմարսի բոլորին, եթե այսպես շարունակվի, իսկ ով էլ չմարսվի՝ դուրս կմղվի… Կիսագաղութային, կեղեքիչ ապազգային համակարգի տրամաբանությունից դուրս չեն գալիս:
– Ինչպե՞ս, այսօր քնել, վաղն արթնանալ՝ ինչի՞ց սկսել:
– Պետք է իրավաքաղաքական գնահատական տրվի նախորդ ամբողջ ընթացքին:
– Տեղի ունեցած փոփոխությունն ինքնին այդպիսի գնահատական չէ՞:
– Ո՛չ: Եթե մենք այդպես վարվենք, դա կլինի միայն որակական բնույթի գնահատական՝ նախկինում վատ է եղել, հիմա պետք է լավ լինի: Ի՞նչ են արել, կատարել են ծանրագույն հանցագործություններ, պարբերաբար յուրացրել են իշխանությունը, ստեղծել են հանցավոր համագործակցություն, դրա միջոցով զավթել են պետությունը, պետությունը դարձրել են հանցագործությունների գործիք և տասնամյակներ շարունակ իրականացրել են այնպիսի գործունեություն, որն ունեցել է ցեղասպանական հետևանքներ, ստեղծվել են այնպիսի պայմաններ, որ մարդիկ ստպված լքել են իրենց հայրենիքը: Եվ հիմա այդ վիճակը չի փոխվում…
Նախկինում ռեժիմը հիմնված էր բռնության և ստի վրա, հիմա բռնության բաղադրիչը հանված է, թեպետ գիտենք, որ իրավապահ համակարգում շարունակվում են սպրդումները, բայց տոտալ իմաստով բռնությունը հանված է, այսինքն՝ վերևից բռնություն կիրառելու հրահանգ չի տրվում: Բայց մնացած առումներով համակարգն իր բնույթը պահել է, որոշ ճշմարտության, արդարության բաղադրիչ է մտել ներս, բայց ռեժիմն ամբողջությամբ չի փոխվել, այլ ուղղակի փափկել է… Ակնհայտորեն տեղի է ունեցել ռեժիմի մեղմացում, մինչդեռ հեղափոխությունը նշանակում է համակարգի փոփոխություն, ոչ թե կառավարման մեթոդների և միջոցների որոշակի մեղմացում:
– Դուք կացնային փոփոխություններ եք առաջարկում:
– Կացնային արտահայտությունը կարող է խրտնեցնել, անհրաժեշտ են արմատական փոփոխություններ, վիրահատական միջամտություններ:
– Իշխանությունը չի կարող որևէ քայլ անել՝ հաշվի չառնելով իրավունքի պարտադրանքը:
– Իրավունքի պարտադրանքով պետք է անել, բայց ոչ կեղծ Սահմանադրության և ապօրինի օրենքների: Պետք է մաքրել, լույսը վառել, ազատել անցումները և նոր աշխատել, ոչ թե թողնել այդ վիճակում և անընդհատ գայթել ու սայթաքել, ինչը հիմա տեղի էունենում:
– …ԱԱԾ նախկին տնօրենին դուք հեղափոխական թիմի անդամ համարե՞լ եք:
– Ո՛չ, ԱԱԾ նախկին տնօրենին չեմ կարող հեղափոխական թիմի անդամ համարել, ընդհանրապես ԱԱԾ-ն ներկայացնող բարձրաստիճան պաշտոնյան չի կարող լինել հեղափոխական թիմի անդամ, նա հակահեղափոխական վիրուս է՝ պետական կառավարման համակարգում, այն գործընթացում, որը փորձում է գործող իշխանությունն իրականացնել, այսինքն՝ ինչ-որ ձևով՝ փափուկ, դանդաղ և սահուն փոփոխություններ իրականացնել: Այդ համակարգն իրեն պետք է դրսևորի, դա օտար պետության ծառայության ստորաբաժանում է Հայաստանի Հանրապետության պետական օրգանիզմում:
– Այսինքն՝ կարևոր չէ, թե այսօր ով կղեկավարի ԱԱԾ-ն:
– Անշուշտ, ԱԱԾ-ն վանեցյանաբուծարան է: Կապ չունի՝ ով է ղեկավարում այդ կառույցը, միևնույն է՝ Վանեցյանի տեսակն է ղեկավարում, այդ համակարգը բուծում է այդպիսի մարդկանց, ուրիշ տեսակի մեկը չի կարող լինել: Ներքին օղակներում կարող են լինել, բայց եթե պետական համակարգի ենթահամակարգերում, իրենց գործառույթներից ելնելով, ուղիղ կերպով առնչվել են իշխանության և պետության զավթման, ժողովրդի կեղեքման հետ, ապա որոշակի մակարդակից վերև նորմալ արժեքներ դավանող մարդ չէր կարող լինել, պատահաբար կարող էր այնտեղ մարդը հայտնվել, բայց նա կա՛մ պետք է դառնար այդ ամբողջի մի մասը՝ հոմոգենացվեր, կա՛մ պետք է դուրս մղվեր: Կա որոշակի մակարդակ, այդ մակարդակը տարբեր ոլորտներում տարբեր է, ոստիկանությունում և ԱԱԾ-ում շատ ներքևից է, իսկ, օրինակ, պաշտպանության բնագավառում վերևի օղակն է միայն այդպիսին, այն էլ բացառություններ են լինում, գործառույթները, նպատակներն են դա թելադրում, ասենք՝ էկոնոմիկայի նախարարության ոլորտում դա կարող էր միայն վերին օղակում և մասնակի լինել, իսկ հարկայինում՝ ներքևից վերև շերտավորված պետք է լիներ…, եթե պետական կառավարման մարմինները շարենք իրար կողքի, կորը ուղիղ գիծ չի լինելու, այլ տարբեր ուրվագիծ է ունենալու, դա ինչ-որ առումով լավ է, քանի որ ամբողջը չէ, որ այդ աստիճան նեխած է:
– Այսինքն՝ դուք այդ կորի վրա կարողանում եք տեսնել և՛ հներին, և՛ նորերին՝ ով որտեղ է զբաղեցնում:
– Անշուշտ: Եթե որևէ մեկը պետական կառավարման համակարգին ծանոթ է, շատ հեշտությամբ կարող է ասել, թե այդ կորը որ ոլորտում որ սանդղակային մակարդակով է անցնում: Որքան հասկանում եմ, այդպիսի խորքային պատկերացումներ ունեցող մարդիկ առկա իշխանության մեջ, համենայնդեպս իշխանության գալու պահին, չեն եղել, հիմա պետք է որ լինեն, որովհետև մեկուկես տարին քիչ չէ, եթե մարդիկ ուշադիր հետևեին համակարգին, կարող էին դա տեսնել:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
