Սահմանադրական դատարանի շուրջ ստեղծված ճգնաժամը շարունակում է մտահոգությունների տեղիք տալ և նոր լուծումների փնտրտուքի առիթ դառնալ։ ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանի լիազորությունները դադարեցնելու համար ՍԴ ուղարկված ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության նախագիծը, դրա մերժումը հարված էր՝ ուղղված իշխանություններին, չնայած ԱԺ «Իմ քայլ»-ի պատգամավորները հարցազրույցների ժամանակ նշում էին, որ ՍԴ-ի քայլը կանխատեսելի էր։
Հայաստանի քաղաքագետների միության նախագահ Հմայակ Հովհաննիսյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում համաձայն է, որ ՍԴ-ի մերժումը կանխատեսելի էր, և դա պետք է ԱԺ-ն հաշվի առներ անպայման։ «Սկզբից դրվեց ՍԴ անդամների լիազորությունների վիճարկելիության հարցը, ինչը նրանց համախմբեց։ Սկզբից նշվում էր, որ երկու դատավոր կա, իսկ անդամները դատավորներ չեն։ Հիմա նախկինում արտահայտված տեսակետն առ այն, որ ՍԴ անդամները դատավորներ չեն, և անդամներն ու դատավորները տարբեր կարգավիճակներ են, ուստի նրանք իրավունք չունեն որպես դատավորներ պաշտոնավարել, ԱԺ-ն հերքեց իր դիմումով։ Արժե՞ր դիմել ՍԴ-ին և այդ քայլով լեգիտիմացնել նրանց, եթե նախկինում ԱԺ-ի մեծամասնությունն արտահայտում էր այն տեսակետը, որ բացի երկուսից, մյուսները ՍԴ դատավորներ չեն և իրավունք չունեն որոշումներ կայացնել։ Արժե՞ր հրաժարվել այդ դիրքորոշումից և դիմել Սահմանադրական դատարան՝ Հրայր Թովմասյանի հարցով, միաժամանակ ճանաչել ՍԴ անդամների լիազորությունները՝ հանուն այն բանի, որ մերժվեն։ Չէ՞ որ նախօրոք հայտնի էր, որ ՍԴ-ն կմերժի այդ դիմումը։
Իհարկե, հնարավոր չէր ենթադրել, որ ՍԴ-ն այդպիսի բացահայտ անհարգալից վերաբերմունք կցուցաբերի մի գումարման խորհրդարանի դիմումի նկատմամբ, որն ընտրվել է ժողովրդի արդար քվեով, որի ընտրության արդյունքները լեգիտիմ են, և որի ճնշող մեծամասնությունը ՍԴ-ին հասցեագրված այդ դիմումին կողմ էր քվեարկել (բացի քվեարկությանը չմասնակցած «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցությունից, որը ցույց տվեց, որ մաս է կազմում ռևանշիստական ուժերին)։
Սահմանադրական դատարանը պարտավոր էր քննարկել այդ հարցը, սակայն նույնիսկ վարույթ չընդունեց այդ դիմումը, ինչը դեմարշ է ԱԺ-ի դեմ, չարդարացված դեմարշ, չնայած ԱԺ-ն է ձևավորել ՍԴ-ն՝ ներկայիս կազմով։ ԱԺ-ի վերջին ընտրություններն այն եզակի դեպքն էին, երբ որևէ մեկը չդիմեց ՍԴ, չվիճարկեց ընտրությունների լեգիտիմությունը։ Եվ թեկուզ այդ հանգամանքը պետք է ստիպեր ՍԴ-ին հարգալից վերաբերմունք ցուցաբերել ԱԺ-ի նկատմամբ, քննարկման վերցնել դիմումը և դրանից հետո միայն մերժել։ Իսկ այդ կերպ մերժումը չափազանց մտահոգիչ է և ապացուցում է, որ ՍԴ-ն այդ կազմով ադեկվատ չէ այն նոր իրավիճակին, որը ստեղծվել է երկրում հեղափոխության շնորհիվ, և որը նպատակ ունի լիարժեքորեն համապատասխանեցնել երկրում ընթացող պրոցեսները ժողովրդավարության չափանիշներին»,- մեզ հետ զրույցում նշեց քաղաքագետը։ Հմայակ Հովհաննիսյանը նկատում է, որ ՍԴ-ն այն ինստիտուտն է, որ առավելագույնը երաշխավորված է տարբեր ազդեցություններից։ «Եթե հաշվի առնենք իշխանությունների տարանջատման սկզբունքը, ապա ՍԴ-ն առավելագույն երաշխիքներ ունի իր գործունեության ինքնուրույնության ու անկախության ապահովման առումով»,- ասաց քաղաքագետը։ Հմայակ Հովհաննիսյանը հիշեց 90-ականներին Արևմուտքի անվերապահ աջակցությունը վայելող ՌԴ նախկին նախագահ Բորիս Ելցինին, որը, այդուհանդերձ, չկարողացավ Սահմանադրական դատարանին պարտադրել՝ ընդունելու ՌԴ հին օրենսդիր մարմինը՝ Գերագույն խորհուրդը ցրելու օրինականությունը։
Ինչպե՞ս դուրս գալ ստեղծված փակուղուց։ Քաղաքագետը հույսով է, որ որոշակի հեռանկար ունի ԱԺ անկախ պատգամավոր Արման Բաբաջանյանի դիմումը՝ ուղղված Գլխավոր դատախազությանը։
«Պետք է պարզել, թե ինչպես եղավ, որ ՍԴ-ն հեղափոխությունից հետո էլ մնաց նախորդ հանցագործ վարչախմբի կամակատարը։ Եվ դրա համար պետք է ՍԴ-ի ձևավորման օրինականության հիմքերը պարզել՝ արդյոք դրանք օրինակա՞ն են, թե՞ ոչ։ Եվրոպական կառույցները շատ զգայուն են դատարանների նկատմամբ ձեռնարկվող այս կամ այն քայլի հարցում։ Դուք գիտեք, թե ժողովրդավարական երկրներում ինչ նշանակություն է տրվում իշխանության ճյուղերի տարանջատման սկզբունքին և դատարանների անկախության ինստիտուտին։ Դրա համար դատական իշխանությանը վերաբերվող բոլոր քայլերը դառնում են միջազգային կառույցների նախանձախնդրության առարկա»,- արձագանքեց Հմայակ Հովհաննիսյանը։
