«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Սիրիայից վերադարձած ԱԺ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը:
– Պարոն Մարուքյան, այս օրերին հաճախ է հնչում՝ ինչո՞ւ մեր ամբողջ ներուժը հանկարծ կենտրոնացավ Քեսաբի վրա: Շատերը նաև ասում են՝ «Փրկենք Քեսաբ»-ից առաջ փրկենք Հայաստանը: Ըստ Ձեզ՝ որքանո՞վ էր համարժեք մեր արձագանքը Քեսաբի իրադարձություններին:
– Կարծում եմ՝ արձագանքը շատ համարժեք էր, կազմակերպված, շատ ճիշտ, շատ տեղին և կարծում եմ՝ պետք է շարունակվի: Ինչ վերաբերում է քննադատողներին, պետք է ասեմ, որ այնպիսի տպավորություն է, թե կան մարդիկ, որոնք պարապ են, փորձում են լինել օրիգինալ և օրիգինալությունից ելնելով՝ փորձում են արվող ամեն բան քննադատել, էական չէ՝ դա կապված է Քեսաբի՞ հետ, թե՞ ոչ: Դրա համար էլ որևէ կերպ ուշադրություն չեմ դարձնում և բոլորին խորհուրդ եմ տալիս ուշադրություն չդարձնել: Անել այնպիսի բաներ, որոնք օգտակար են և՛ պետությանը, և՛ մեր ազգին, և՛ հայ ժողովրդին, նաև այս պահին ամենածանր պայմաններում գտնվող սիրիահայությանը:
– Փաստորեն սա ոչ թե պաշտոնական, այլ մասնավո՞ր այց էր:
– Այո, բազմիցս նշել ենք, որ սա մասնավոր այց էր, մեր նախաձեռնությունն էր, որն, ինչպես տեսաք, շատ լուրջ արդյունքներ ունեցավ և դեռ կունենա:
– Պրն Մարուքյան, այս պահին ո՞րն է մեր առաջնահերթ աջակցությունը, որ պետք է քեսաբահայությանը:
– Կարծում եմ՝ առաջնայինը ինֆորմացիոն աջակցությունն է, այն, ինչ այսօր արվում է սոցիալական ցանցերով: Պատմել իրական մարդկանց պատմություններ, ովքեր ռեալ տեսել են, հաղորդակցվել այդ մարդկանց հետ, և դեպքերի մասին, ունենալ օբյեկտիվ տեղեկատվություն և ոչ թե տարածել տեսագրություններ, որոնք հին են և կապ չունեն Քեսաբի հետ: Բացի այդ, ֆինանսական, նյութական աջակցություն է անհրաժեշտ մեր սիրիահայերին, ովքեր այսօր լուրջ խնդիրների առջև են կանգնած, կապ չունի՝ Հալեպի՞ հայերին, որոնք տարբեր տեղերում են պատսպարված, թե՞ քեսաբահայերին, որոնք այսօր Լաթաքիայում են:
– Մեր երկիրն այսօր ի վիճակի՞ է իր վրա կրելու այս հոգսը:
– Այո, ի վիճակի է, քանի որ Քեսաբը Հայաստանից մեծ չէ: Խոսքը 600-650 ընտանիքների մասին է, և չեմ կարծում, թե դա աշխարհում ապրող 10 մլն հայերի համար ինչ-որ խնդիր է:
– Դուք խոսել եք նրանց հետ: Մամուլում տարածված տեսանյութն, իհարկե, հերքվեց: Այնուամենայնիվ, կանայք բռնաբարությունների կամ թուրքերի կողմից հալածանքների պատմություններ պատմե՞լ են:
– Տեղեկությունները հակասական են: Քեսաբի հետ կապված ինֆորմացիա կար, որ երկու տարեց կանայք, ովքեր չեն կարողացել հեռանալ, բռնաբարվել և սպանվել են: Բայց գիտեք՝ ինֆորմացիոն պատերազմ է, և անհնար է դա ճշտել: Մի բան ակնհայտ է. մյուս բոլոր քրիստոնյա գյուղերում եղել են սպանություններ, բռնաբարություններ և թալան: Ակնհայտ է, որ եթե սիրիական բանակը քեսաբահայերին չտարհաներ, նույն բանը տեղի էր ունենալու նաև այնտեղ: Մեզ հետ այցի ժամանակ լրագրողների պատրաստած ռեպորտաժում մի երիտասարդ կին պատմում է, որ եթե մնային, իրենց պետք է աղտոտեին: Իրենք անգիր գիտեին՝ ինչ էր տեղի ունենալու: Ուղղակի բախտներս բերել է, որ սիրիական բանակը հասցրել է մեր ժողովրդին տարհանել:
– Սիրիական բանակն այսօր կարո՞ղ է լիովին ազատագրել Քեսաբը:
– Հույս ունեմ, որ կազատագրի: Կարող է, թե չի կարող՝ պարզ է, որ իրական մարտերում է որոշվում:
– Սփյուռքի տարբեր հատվածներում վերջին ամիսներին տեղի ունեցած դեպքերը արդյոք չե՞ն փաստում, որ մենք, այնուամենայնիվ, պատրաստ չենք Սփյուռքի հետ հարաբերություններին, այսինքն՝ անգամ մշակված հայեցակարգ չունենք:
– Ես ավելի շատ ելնում եմ այն հանգամանքից, որ քննադատելու փոխարեն պետք է գործել: Հիմա եթե մտածեինք, որ հայեցակարգ չկա, ինչպե՞ս գնանք Քեսաբ՝ որպես պատգամավորներ, ուրեմն երբեք Լաթաքիա չէինք հասնի, չէինք հանդիպի հայերին, սիրիական իշխանություններին, չէինք ստանա այն հնարավորությունները, որոնց արդյունքում հայերն այսօր լուրջ պաշտպանության տակ են գտնվում:
– Այնուամենայնիվ, չե՞ք վիրավորվում, երբ 670 քեսաբահայ ընտանիքից որևէ մեկը ցանկություն չունի պատմական հայրենիք վերադառնալու:
– Ոչ, վիրավորական չէ, որովհետև իրենց համար իրենց հայրենիքը հենց Քեսաբն է, Հալեպն է, Սիրիայի մյուս քաղաքները, որտեղ իրենց պապերի, հայրերի գերեզմաններն են, որտեղ իրենք ծնվել, մեծացել, դպրոց են հաճախել: Պարզ է, որ 10 մլն հայությունը գիտի, որ ինքն ունի Հայաստան պետություն, և այդ Հայաստան պետությունը բոլոր պարագաներում, եթե մեկի քթից արյուն էլ գա, պետք է այդ մարդու համար քայլեր ձեռնարկի, կանգնի նրա կողքին: Բայց մենք չենք կարող պարտադրել, որ մարդը գա, բնակվի Հայաստանում: Մենք Հայաստանն այնպիսին պետք է դարձնենք, որ մարդիկ իրենք ցանկանան գալ: Նրանք գիտեն, որ Հայաստանը հարուստ երկիր չէ, չունի ռեսուրսներ, գտնվում է շրջափակման մեջ և կիսապատերազմական երկիր է: Այս առումով պարզ է, որ իրենք նախընտրում են հենց այն բնակավայրերը, որտեղ խաղաղ ապրել-զարգացել են և հաջողակ են եղել: Սա շատ կարևոր է, որովհետև իրենք գիտեն, որ իրենք Սիրիայի հաջողակ քաղաքացիներ են:
– Պարոն Մարուքյան, նախատեսվո՞ւմ է նոր այց Լաթաքիա:
– Հույս ունեմ՝ կգնանք, քանի որ շատերը մեզ քննադատեցին՝ ասելով, որ իրենք էլ մեզ հետ կգային: Այս պահին պետք է խոստովանեմ, որ ծայրահեղ վտանգավոր է այցելել Լաթաքիա, Դամասկոս և ընդհանրապես՝ Սիրիա: Ամեն րոպե անվտանգության լուրջ խնդիրներ կան: Դա պետք է տեսնել և զգալ: Ամեն պահի ռումբեր են պայթում:
– Հիմա հայերը Լաթաքիայում սպասողական վիճակո՞ւմ են:
– Սպասում են: Սպասում են, աղոթում են, որ սիրիական բանակը հետ գրավի իրենց տները:
– Ո՞վ է այս պահին հոգում նրանց սոցիալական, սննդի և այլ խնդիրները:
– Այս պահին դա կատարվում է եկեղեցու միջոցներով, նաև գիտեք, որ գումար էր հավաքվել «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի կողմից, գումարներ կան Կիլիկիո կաթողիկոսությունից, Հայաստանի սուրբ Առաքելական եկեղեցուց, բարեգործներից: Աջակցություն է ցուցաբերվում նաև պետական միջոցներից: Կան նաև գործող հիմնադրամներ, որ այժմ գումարներ են հավաքում, նաև նոր հիմնադրամների մասին նոր հայտարարություններ կլինեն:
