Մի քանի օր է՝ համացանցն ու լրատվամիջոցները ողողված են կանաչ Սևանի լուսանկարներով ու տեսանյութերով։ Կապուտակ Սևանը դարձել է կանաչ Սևան։ Լիճը ծաղկում է, մամռակալում։ Պատասխանատուներն ու քայլեր ձեռնարկողները առայժմ լռում են։ Սևանա լճի ներկա վիճակը նաև վտանգավոր է։ Լճի հարակից՝ Լիճք, Ծափաթաղ և այլ գյուղերից բնակիչները ահազանգում են անասունների անկման դեպքերի մասին։ Անասունները անկում են լճից ջուր խմելու պատճառով։
Հիշեցնենք, որ նույն պատկերը նաև անցած տարի այս ամսին էր։ Անցած տարի անգամ առողջապահության նախարարությունը հայտարարություն տարածեց՝ հորդորելով քաղաքացիներին չլողալ կանաչած ջրերում։
Բնապահպան Սիլվա Ադամյանը հիշեցնում է, որ դեռևս 2008 թվականից էին փորձագետները զգուշացնում, որ լճից հավելյալ ջուր բաց թողնելը կարող է շատ վատ անդրադառնալ լճի էկոհամակարգի վրա։ Դրանից հետո դրան գումարվեցին ջրի ջերմաստիճանի բարձրացումը, լճի հարակից հաստատությունների կոյուղաջրերի հոսքը դեպի լիճ, լիճը չմաքրելը, և արդյունքը ներկա վիճակն է:
«Այս ամեն մասին բարձրաձայնվել է դեռևս 2008 թվականին, բայց կարևորություն չի տրվել հարցին, քանի որ մինչև 2011 թվականը ջրի մակարդակը բարձրանում էր, իսկ դրանից հետո սկսեց մակարդակն անկում ունենալ, և այդ ժամանակ արդեն փորձագետները վերլուծություն իրականացրին և կառավարությանը զգուշացնում էին, որ ջերմաստիճանի բարձրացումը կարող է նպաստել լճի ծաղկմանը։ Բայց ոչ ոք ուշադրություն չէր դարձնում այս ամենին, և ոչ ոք չէր պատկերացնում, որ այսքան արագ մենք կունենանք այս խնդիրը։ Հայաստանում լուրջ չեն նայում նաև կլիմայական փոփոխություններին և մշտապես մտածում էին, որ փոփոխությունները կշրջանցեն Հայաստանը, բայց արի ու տես, որ մենք հենց այդ գոտում ենք գտնվում։ Այս ամենը հաշվի առնելով, գումարած հավելյալ ջրի բացթողնումները՝ ունենք ներկա վիճակը»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց տիկին Ադամյանը։
Նրա խոսքով՝ իրենք մշտապես բարձրաձայնել են, որ չի կարելի հավելյալ ջուր բաց թողնել Սևանից, բայց այս տարի էլ կառավարությունը որոշել է, որ 120 միլիոն խմ ջուր պետք է բաց թողնի, բայց դա էլ է, Ադամյանի խոսքով, վտանգավոր, քանի որ փորձագետները նշում են, որ 55 միլիոն խմ-ից ավելի ջուր Սևանից չի կարելի վերցնել։ «Դրանից ավելի ջուր բաց թողնելը Սևանի համար կարող է մահացու լինել։ Հիմա այդ մահացման պրոցեսը գնում է»,- ասաց մեր զրուցակիցը։
Ինչ վերաբերում է ստեղծված իրավիճակից ելքերին, ապա բնապահպանի խոսքով՝ կառավարությունը, շրջակա միջավայրի նախարարությունը պետք է կոնկրետ քայլեր ձեռնարկեն։ Հույսը դնել միայն նրա վրա, որ լճում առկա ձկնային պաշարը կմաքրի լիճը՝ կլանելով դրանք, ճիշտ չէ։ «Լուրջ փորձագետները նշում են, որ պետք է անընդհատ ջրի մակարդակը բարձրացնել, որի արդյունքում նոր միայն ջուրը ինքնուրույն կմաքրվի։ Պետք է նաև ափամերձ ու լճի հատակի մաքրման աշխատանքներ իրականացնել, քանի որ լճի հատակում և ափերին նեխման պրոցես է գնում, կենցաղային աղբը պետք է մաքրել, լիճ լցվող կոյուղաջրերի հարցը լուծել։ Եթե այս հարցերը չլուծվեն ու դրան գումարվի ջրի մշտական բացթողնումները, ապա վիճակը գնալով աղետալի կլինի»,- ասաց Ադամյանը։
Փորձագետները նշում են, որ Սևանի ծաղկման պրոցեսը շուտով կավարտվի, ջրիմուռները կիջնեն լճի հատակ, բայց վտանգն այն է, որ պրոցեսը կրկնվող է, խնդիրը չի վերանում։ Այսինքն՝ եթե ջերմաստիճանը իջնի, ծաղկման պրոցեսն ավարտվի, ու ջուրը մաքրվի, ապա դրանից ջրի էկոլոգիայի հարցերը, լճի հատակի հարցերը չեն լուծվում։ Այդ ամենին էլ եթե գումարվում է լճում ձկների արհեստական բուծման գործընթացը և ձկներին ԳՄՊ-ներով հարստացված կերերով կերակրելը, ապա առաջիկայում շատ ավելի լուրջ խնդիրների կարող ենք բախվել։
Հայկական բնապահպանական ճակատի անդամ, աշխարհագրագետ Լևոն Գալստյանն էլ «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց, որ իրավիճակին արագորեն պետք է արձագանքեն կառավարությունը, շրջական միջավայրի նախարարությունը, քանի որ եթե հիմա իրենց հույս են տալիս, թե պրոցեսը դառնալի է, շուտով կմաքրվի ջուրը, ապա կարող է գալ մի պահ, որ այլևս պրոցեսն անդառնալի կլինի: «Պատկան մարմինները պարտավոր են արձագանքել ստեղծված վիճակին, քանի որ կարող է մի օր էլ գալ, որ այդ կանաչը այլևս չվերանա։ Իսկ նման վտանգ կա»,- ասաց Գալստյանը։
Շրջակա միջավայրի նախարար Էրիկ Գրիգորյանը նախօրեին լրագրողների հետ զրույցում ասել էր, որ Սևանա լճի կանաչը հետևանք է մի քանի գործոնների՝ կոմունալ կենցաղային կեղտաջրեր, ցանցավանդակներ, կոյուղատարին չմիացած սեպտիկ հորեր, գյուղատնտեություն, անասնապահություն, ջրածածկ բուսական տարածքներ, հատակային նստվածքներ:
«Մի քանի խնդիրներ կան, առաջիկայում նոր ուսումնասիրություն կիրականացվի, և գործողություններ կիրականացվեն՝ հիմնված արդեն կատարված ուսումնասիրությունների վրա։ Տեսեք, Գեղարքունիքի մարզի բոլոր կեղտաջրերը, կոյուղաջրերը լցվում են Սևան։ Նույնիսկ երեք մաքրման կայանները որակական փոփոխություն չեն տալիս, միայն տեխնիկական մաքրում է իրականացվում։ Լճի մաքրումը շատ ավելի լուրջ աշխատանք է»,- ասել էր նախարարը՝ հավելելով, որ 7-10 օրվա մեջ կանաչ գույնը կմաքրվի, կչեզոքանա։
