«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցը ՀՀ Արտակարգ եւ լիազոր դեսպան, Արցախի ԱԳ նախկին նախարար Արման Մելիքյանն է։
-Պարոն Մելիքյան, լրանում է այսօր լրանում է Բիշքեկյան արձանագրությունների 25 տարին։ Որպես Արցախի ԱԳ նախկին նախարար, ինչպե՞ս կգնահատեք անցած քառորդ դարը։
-Այս քսանհինգ տարիները գնահատում եմ որպես Հայաստանի ու Արցախի բանակցային դիրքերի շարունակական վատթարացման ժամանակաշրջան: Բիշքեկյան արձանագրությունը հենց այն փաստաթուղթն է, որը պաշտոնական մակարդակում հաստատում է, որ հակամարտությունը ոչ թե ներքին բնույթ ունի, քանի որ ծագել է նախկին Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի տարածքում՝ պաշտոնական Բաքվի ու նոր ռազմաքաղաքական բևեռի դերում հանդես եկող Ստեփանակերտի միջև, այլ միջազգային՝ քանի որ դրան անմիջականորեն մասնակցում է նաև պաշտոնական Երևանը: Հակամարտության այսօրինակ միջազգայնացման ճարտարապետը Վլադիմիր Կազիմիրովն էր: Նա անգամ հրապարակավ հայտարարում է, որ հենց ինքն է Հեյդար Ալիևի հանձնարարությամբ/խնդրանքով դիմել ՀՀ իշխանություններին՝ Բիշքեկյան արձանագրությունը որպես հակամարտության երրորդ կողմ ստորագրելու պահանջով: Պաշտոնական Երևանն էլ համաձայնվել է: Հենց այս եռակողմ ձևաչափի գոյացումն է, որ հետագայում հիմք դարձավ Հայաստանն ագրեսոր հռչակելու և հայկական զինուժը բոլոր «ադրբեջանական» տարածքներից դուրս բերելու պահանջը Բաքվի բանակցային քաղաքականության հիմքում դնելու համար:
–Արդյո՞ք հայկական կողմը անցած տարիներին գործադրել է բոլոր հնարավոր ջանքերը՝ հրադադարից հետո հզորանալու, արցախյան հարցը մեր օգտին լուծելու համար։
-Կարծում եմ, որ պաշտոնական Երևանը քաղաքական մակարդակում բավարար ջանքեր չի գործադրել բանակցային գործընթացում Հայաստանի ազգային շահերն առավելագույնս ապահովելու համար և մեր բանակցային դիրքերի թուլացումը դրա վկայությունն է: Ինչ վերաբերվում է ռազմական բաղադրիչին, ապա այս հարցում ևս Ադրբեջանը էական առաջընթաց է գրանցել ինչպես ժամանակակից սպառազինությունների զանգվածային գնումների և շարակազմի մարտական պատրաստվածության մակարդակի նկատելի բարձրացման տեսանկյունից: Այսինքն՝ մեր նախկինում ունեցած ռազմական ակնհայտ առավելությունն այսօր այնքան էլ ակնհայտ չէ, մինչդեռ հարցի կարգավորման սեփական՝ տարածքային կորուստներ չնախատեսող քաղաքական ծրագիրը չկա: Ծրագրի փոխարեն տարբեր տեղերից տարբեր ուժեր իրականությունն արհամարհող հայտարարություններ են անում:
–Ադրբեջանը շարունակում է ագրեսիվ հռետորաբանությունը, իսկ վերջին շրջանում շփման գծում ակտիվություն է նկատվում։ Ի՞նչ պիտի անի հայկական կողմը։
-Թե ինչ պետք է անի հայկական կողմը ես կարող եմ ոչ-հրապարակավ ասել միայն գործող իշխանություններին եթե ու երբ նրանք պատրաստ կլինեն իրենց վրա պատասխանատվություն վերցնել այն բանի համար, որ վերջնարդյունքում Արցախը դե-յուրե միանա Հայաստանի Հանրապետությանը այնպես, որ այդ միացումը ճանաչվի միջազգային հանրության և, գուցե, որպես լավագույն տարբերակ, նաև Ադրբեջանի կողմից: Ընդ որում, այդ միացումը պետք է տեղի ունենա առանց Արցախի հաշվին արվելիք միակողմանի տարածքային զիջումների: Ավելին՝ այն պետք է իրականացվի խաղաղ ճանապարհով: Իշխանությունների շահագրգռվածությունն այս հարցում պետք է կասկածի առիթ չտա, հակառակ դեպքում այս թեմայով խոսելն անիմաստ կլինի: Նախորդ իշխանությունները, հասկանալի պատճառներով, հրաժարվեցին այդ պատասխանատվությունը ստանձնել անգամ ապրիլյան պատերազմից հետո:
-Հայաստանի պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը հայտարարել է, թե սպառազինությունների ձեռքբերման առումով պաշտպանության նախարարությունը բալանսի չի ձգտում, ձգտում է առավելության։ Ըստ Ձեզ, արդյո՞ք փոխվել է Հայաստանի եւ Արցախի մոտեցումները այդ առումով։
-Բարձրաստիճան մեր տարբեր պաշտոնյաների բանավոր ելույթներում այդ փոփոխությունները հռչակվել են, սակայն բուն քաղաքական, բանակցային մակարդակում որևէ առարկայական փոփոխություն իրականում դեռ չի արձանագրվել: Այն տպավորությունն է ստեղծվում, որ այժմ հայկական կողմերը կամա, թե ակամա, պատերազմը վերսկսելու համար Ադրբեջանին անհրաժեշտ լավագույն ստարտային պայմաններն են ապահովում: Եթե մենք քաղաքական մակարդակում ընդունակ չլինենք ապահովելու մեր առավելությունը, ապա ռազմական մակարդակում այդ առավելությունն ապահովելը գրեթե անհնար կլինի, անգամ եթե լավագույնս սպառազինված լինենք:
-Ի՞նչ ակնկալել արցախյան կարգավորման ուղղությամբ։
-Քանի դեռ ՀՀ իշխանությունները պատրաստ չեն լիարժեք պատասխանատվություն ստանձնել մեր ազգային-պետական շահերը հստակ ձևակերպելու և դրանցով առաջնորդվելու համար, իրավիճակը գնալով վատթարանալու է:
