Ադրբեջանում Ռուսաստանի դեսպանը հայտարարել է, թե 2019 թվականը կարող է դրական առաջընթաց բերել արցախյան կարգավորման խնդրում: Այդ մասին հայտարարություններում սովորաբար հղում է արվում Փաշինյան-Ալիև Դուշանբեի հանդիպմանը, նաև Հայաստանում թավշյա հեղափոխությանը: Ադրբեջանի նախագահն ու արտգործնախարարն էլ հաճախ են խոսում այդ մասին: Անկասկած է, որ այստեղ գործ ունենք դիվանագիտական մարտավարության հետ, որ Ադրբեջանը կիրառում է շատ վաղուց՝ տարիներ շարունակ: Բաքուն մշտապես փորձում է իր հռետորաբանությամբ ստեղծել մթնոլորտ, տպավորություն, որ բանակցային գործընթացը շարժվում է Ադրբեջանի օրակարգով: Մյուս կողմից, սակայն, այստեղ դրա հնարավորությունը ընձեռել է հայկական կողմը, այն էլ բանակցային գործընթացի մեկնարկից: Հայկական կողմն է, որ գործնականում ընդունել է ազատագրված տարածքների վերադարձելիությունը, կամ, այլ կերպ ասած՝ դրանց ադրբեջանական «պատկանելիությունը»: Դա էլ բերել է բանակցային համապատասխան մթնոլորտի սկզբնավորման, որտեղ արդեն Բաքվի համար առանձնապես մեծ ջանք չէր պահանջվում զուտ քաղաքական բովանդակության և հռետորաբանության մասով բավականին նկատելի ճնշում գործադրել հայկական դիրքերի վրա: Եվ դա շարունակվում է առ այսօր: Ու այդ տեսանկյունից մենք ներկայումս ունենք մի որոշակի պարադոքսալ պատկեր:
Թավշյա հեղափոխությունից հետո հայկական կողմն ակնհայտորեն ստացել է դիմադրունակության ահռելի պաշար, ըստ այդմ՝ իրավիճակ, մթնոլորտ փոխելու հնարավորություն: Սակայն առայժմ նկատելի է, որ նոր իրադրությունը ավելի շատ կարողանում է իր օգտին ծառայեցնել Բաքուն, քան Երևանը: Սա չի նշանակում, որ իրավիճակը՝ իրական քաղաքականության ռեժիմը Բաքվի օգտին է, սակայն հույժ կարևոր է դուրս գալ Հայաստանի նախկին քառորդ դարի սխալից, ընդ որում՝ գուցե գլխավոր սխալներից մեկից, երբ համարվել է, որ կարևոր չէ հռետորաբանության մակարդակում Բաքվին մանիպուլյացիաներ թույլ չտալը և նախաձեռնությունը վերցնելը, կարևոր է այն, որ այդ հռետորաբանությունը իրականության հետ քիչ կապ ունի, և բանակցային գործընթացում չկան իրական և լուրջ վտանգներ: Սա, իհարկե, ընդհանրական մոտեցման մակարդակում:
Վերջին հաշվով, հռետորաբանությունն ու քաղաքական մթնոլորտը, այդուհանդերձ, ժամանակի ընթացքում առնվազն պերմանենտ, փուլ առ փուլ թողնում են իրենց ազդեցությունը իրական ռեժիմի վրա՝ ստեղծելով արդեն խնդիրներ այն կողմի համար, որը անտեսել է խնդիրը: Շատ կարևոր է, որպեսզի հայկական կողմը օգտագործի իր ներկայիս ուժեղ մեկնարկային դիրքը իրավիճակն այդ առումով փոխելու համար՝ դնելով բանակցային գործընթացում, հռետորաբանության մեջ եղանակ թելադրելու խնդիր: Հասկանալի է, որ երկու տասնամյակի բացթողումը հնարավոր չէ փոխել կարճ ժամանակում, բայց պետք է սկսել գործընթացը և դնել ռազմավարական խնդիր, գնալով դեպի նպատակակետը: Ի վերջո, դա թույլ կտա լուծել նաև շատ ընթացիկ հարցեր: Կասկած չկա, որ արցախյան բանակցային գործընթաց կոչվող իրողությունը ենթակա չէ որևէ էական փոփոխության, և 2019-ի վերաբերյալ հայտարարությունները արդեն նշեցինք, թե ինչ տիրույթից են: Պատճառները բազմաթիվ են, քանի որ բազմազան են ազդեցության տարաբնույթ վեկտորներն ու հանգամանքները: Սակայն այդ իրողությունը իր հետ պետք է բերի ոչ թե ռազմավարական «արխայինության», այլ ռազմավարական «վերանայումների» վարքագիծ, օգտագործելով այդ բազմաբնույթ հանգամանքները և բարձրացնելով դրանց հանդեպ Հայաստանի սուբյեկտությունը: Որովհետև առ այսօր Հայաստանը դրանց հանդեպ եղել է օբյեկտ:
