«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Անկարայում ադրբեջանական Зеркало շաբաթաթերթի քաղաքական մեկնաբան Ռաուֆ Միրկադիրովը:
– Պարոն Միրկադիրով, Թուրքիայի ԱԳ նախարար Ահմեդ Դավութօղլուն Հայաստանում մասնակցեց ՍԾՏՀ անդամ պետությունների արտգործնախարարների խորհրդի 29-րդ նստաշրջանին, և թուրք լրագրողների հետ զրույցում նա իր այցը Հայաստան որակեց որպես երկխոսության վերսկսմանն ուղղված քայլ: Համաձա՞յն եք:
– Ես կարծում եմ՝ եթե դա երկխոսության վերականգնման փորձ չլիներ, ապա Դավութօղլուն կարիք չէր ունենա Երևան ժամանել: Նա եղել էր Երևանում ֆուտբոլային դիվանագիտության ժամանակ, այսինքն՝ այն ժամանակ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ կար որոշակիորեն իրական երկխոսություն: Այսօր այս ուղղությամբ բեկումնային որոշումներ պատկերացնելը բարդ է, քանի որ կողմերը հայտարարել են կոնկրետ դիրքորոշումներ:
Հայաստանը հրապարակային դիրքորոշում է հայտնել, որով սահմանում է, որ հայ-թուրքական հարաբերությունները պետք է կարգավորվեն առանց նախապայմանների, այսինքն՝ առանց ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման գործընթացի: Սակայն մեր երկրներում դիվանագիտությունը շատ հարաբերական երևույթ է: Ես կարծում եմ, որ սեպտեմբերի 3-ը դրա վառ ապացույցն է. եթե այդ որոշումից մեկ ժամ առաջ ՀՀԿ խմբակցության նախագահը հայտարարում է, որ ոչ մի որոշում ՄՄ-ի վերաբերյալ չի կարող լինել, իսկ դրանից հետո նախագահը հակառակն է հայտարարում, ապա այն, ինչ արվում է ու ինչ հայտարարվում, դիվանագիտության մեջ միանգամայն տարբեր բաներ են:
Այսօր Հայաստանը գտնվում է այնպիսի անցողիկ փուլում, որ սեպտեմբերի 3-ի որոշումը կարող է հետ խաղարկվել: Դա ձեռնտու է Արևմուտքին. եթե Հայաստանին հաջողվեց մի քանի ժամում հայտարարել սեպտեմբերի 3-ի որոշումը, ապա դրա հակառակ հայտարարությունն էլ կարող է անել:
– Դուք տեսնո՞ւմ եք Արևմուտքի ջանքերը:
– Դավութօղլուն մինչ Երևան այցելելը խոսել է Քերիի հետ, և նա առաջիկայում Ձեզ հյուր կգա: Բայց, բնականաբար, նա փորձելու է համոզել Ձեր քաղաքական գործիչներին հետ խաղարկել այդ խաղը: Ինչպե՞ս՝ հարցին կարելի է պատասխանել՝ հասկանալով, որ պատահական չեն հայտնվել տեղեկություններն այն մասին, որ Հայաստանը պատրաստվում է Ադրբեջանին վերադարձնել երկու, հինգ շրջանները: Կարևորը շրջանների թիվը չէ, կարևորը սկզբունքն է: Իսկ խոսքը փուլային լուծումների մասին է, այսինքն՝ տարածք-զիջումներ, տարածք-զիջումներ:
Սա նոր սկզբունք չէ: Լևոն Տեր-Պետրոսյանին ժամանակին ստիպեցին հրաժարական տալ հենց այս սկզբունքի պատճառով, բայց սա միակ որոշումն է: Ինչ կստանա Հայաստանը դրա փոխարեն: Ղարաբաղի իրավական կարգավիճակի հարցի բարձրացումը ցանկացած կողմի համար պարտություն է: Դրան ոչ Ադրբեջանը, ոչ Հայաստանը պատրաստ չեն, իսկ այսպես՝ այն հաշվով, որ մեր հասարակությունները գտնվում են «բացակայող» դրության մեջ, կարող է միգուցե դրական լինել: Գնում է աշխարհաքաղաքական խաղ, Դավութօղլուն եկավ այս պահին՝ չլուծելով հայ-թուրքական հակասություններ:
– Այսինքն՝ Ամերիկան սկսում է օգնել ԵՄ-ին՝ հասկանալով, որ Արևելյան գործընկերությունը ճգնաժամի մե՞ջ է:
– Ամերիկան իր խաղն է խաղում, այլ հարց է, որ Ռուսաստանի ազդեցությունն Արևմուտքում փոքր-ինչ թուլացել է՝ այն դեպքում, երբ նախկինում դա ուժեղ տանդեմ էր: Ոչ հրապարակայնությունը սպառնալիք է Արևմուտքի համար: Ամերիկացիները ավելի շատ աջակցություն են ստանում ԵՄ-ից իրենց ավանդական քաղաքականության իրականացման համար:
– Պարոն Միրկադիրով, Բաքվում Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերության՝ SOCAR-ի և British Petroleum ընկերության միջև ստորագրվեց դարի գազային համաձայնագիրը, որով մեկնարկում է «Շահ Դենիզ» գազային հանքավայրի շահագործման երկրորդ փուլը: Սա Ադրբեջանի պատասխա՞նն էր Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ ՀՀ կատարած այցին:
– Սա վաղուց քննարկվող հարց էր: Հնարավոր է՝ որոշակի գործընթացներ արագանում են, բայց ոչ այնքան, որպեսզի սա դիտարկվի Չեմբեռլինի պատասխանը: Այստեղ այլ միտումներ կան:
Մանրամասներին առաջարկում ենք ծանոթանալ տեսանյութի միջոցով:
