ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Ռիչարդ Հոգլանդը «Ամերիկայի ձայն»-ին տված հարցազրույցում ազդարարել է, որ առաջիկայում կլինեն քայլեր՝ ուղղված Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում բախումների հավանականության նվազեցմանը: Հոգլանդը հայտարարել է, որ այդ ուղղությամբ աշխատում են նաև Ռուսաստանի հետ և հույս ունեն առաջընթաց արձանագրել Նյու Յորքում սեպտեմբերին կայանալիք Նալբանդյան-Մամեդյարով հանդիպմանը: Այդ հանդիպումը կարող է լինել Սարգսյան-Ալիև հնարավոր հանդիպման նախապատրաստական փուլ:
Ամերիկացի համանախագահ Հոգլանդը փաստորեն ամրագրում է, թե ինչն է առաջիկա շրջափուլում կարևոր լինելու Միացյալ Նահանգների համար՝ բախումների հավանականության նվազեցում: Սա ըստ էության նորություն չէ, քանի որ Նահանգները դեռևս նախորդ վարչակազմի գործունեության շրջանից է մատնանշում հրադադարի պահպանման հետաքննության միջազգային մեխանիզմի ներդրման անհրաժեշտությունը: Դրան դիմադրում է Ադրբեջանը, նաև Ռուսաստանը չի ցուցաբերում ներդրման հարցում բավականաչափ ակտիվություն:
Բանն այն է, որ այդ մեխանիզմի ներդրումով Ռուսաստանն ըստ էության զրկվում է Ղարաբաղյան կոնֆլիկտի միջոցով կողմերին և նաև տարածաշրջանը կառավարելու առանցքային լծակից: Կփոխվի՞ արդյոք ինչ-որ բան ներկայիս փուլում, Հոգլանդը առաջիկայում որոշակի քայլերի մասին խոսելիս առաջնորդվում է հույսո՞վ, ակնկալիքո՞վ, թե՞ կան որոշակի կոնկրետ պայմանավորվածություններ Ռուսաստանի հետ, որ լինելու է առաջընթաց՝ բախումների հավանականությունը նվազեցնելու մեխանիզմների հարցում:
Կասկած չկա, որ այդ հարցում Ռուսաստան-ԱՄՆ համաձայնության դեպքում Բաքուն պարզապես չի կարող դիմադրել և ստիպված կլինի գնալ էական զիջումների: Ամբողջ հարցն այն է, թե կա՞ արդյոք ԱՄՆ-Ռուսաստան համաձայնություն այդ հարցում, կամ, եթե կա, ապա ի՞նչ աստիճանի է այդ համաձայնությունը, և գլխավորը՝ ի՞նչ է այն ենթադրում: Մասնավորապես, ենթադրո՞ւմ է, բացի տեսադիտարկման և արձանագրման սարքերից, նաև մարդուժի միջոցով իրականացվող վերահսկողություն: Մարդուժը լինելու է ԵԱՀԿ մանդատի՞, թե՞ խաղաղապահ առաքելության տեսքով: Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ը համաձայնության դեպքում ինչ-որ բանով համոզելո՞ւ են Ադրբեջանին, թե՞ պարզապես պարտադրելու են:
Այդ հարցերի պատասխանները կորոշակիացնեն իրավիճակը՝ իհարկե, իրենց հերթին առաջացնելով նոր հարցեր, ընդ որում՝ թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին առումով: Օրինակ՝ ինչպե՞ս կարող է բախումների հավանականության նվազեցման ուղղությամբ քայլերին արձագանքել Իրանը: Թեհրանը հանդես է գալիս այդ օրակարգի օգտին, բայց արդյո՞ք Թեհրանի համար չեն լինի որակի անընդունելի պայմաններ:
Միևնույն ժամանակ, Հոգլանդի հայտարարությունը հուշում է, որ կարող է սկզբնավորվել, այսպես ասած, բանակցային մի գործընթաց հրադադարի պահպանման մեխանիզմների շուրջ, որը կարող է ունենալ իմիտացիոն նշանակություն և այդպիսով նպաստել կոնֆլիկտի դե ֆակտո սառեցման նոր փուլին:
Դա էլ իր հերթին առաջացնում է հարց, թե ինչ ձևաչափով է լինելու այդ բանակցությունը, ինչպիսի շեշտադրումներով, անգամ եթե իմիտացիոն, և ըստ այդմ՝ ինչպիսի ազդեցություն կարող է ունենալ հնարավոր այդ նոր շրջափուլը Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում, ներիշխանական վերադասավորումների գործընթացում, երբ ով է լինելու վարչապետը հարցի հնչեցնելիք արձագանքը հնչելու է այլ կերպ՝ «ով է լինելու Ղարաբաղյան խնդրում բանակցողը»:
