Թուրքական լրատվամիջոցները գրել են, թե Թուրքիան, ըստ որոշ տեղեկությունների, պատրաստվում է պատ կառուցել Հայաստանի և Իրանի հետ սահմանին: Այդ տեղեկության համաձայն, Թուրքիայի պաշտպանության և ֆինանսների նախարարությունների նախաձեռնությամբ՝ նախատեսվում է պարսպապատել մասնավորապես հայ-թուրքական սահմանը Կարսի, Իգդիրի և Արդահանի կողմից: Պատ կառուցելու հիմնական շարժառիթը ահաբեկչության և մաքսանենգ ճանապարհով սահմանախախտումների դեմ պայքարն է
Մեկնաբանելով տեղեկությունը, թե որքանո՞վ է այն համապատասխանում իրականությանը, թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանը նշում է, որ սա պաշտոնական հաղորդագրություն չէ, բայց տեղեկության սկզբնաղբյուրը թուրքական «Star» թերթն է, որն ունի իշխանամետ կողմնորոշում և արտահայտում է իշխանության տեսակետները:
Իսպիրյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նաև նկատեց, որ խոսքը ոչ թե զուտ Հայաստանի, այլև Թուրքիայի մյուս հարևանների՝ Սիրիայի, Իրանի, Վրաստանի հետ սահմաններին պատ կառուցելու մասին է: Ինչ վերաբերում է Հայաստանի հետ սահմանին պատ կառուցելու հնարավոր հեռանկարին, թուրքագետն ասում է, սա բավական տարօրինակ է, քանի որ Հայաստանը, ի տարբերություն Թուրքիայի այլ հարևանների, որևէ վտանգ չի ներկայացնում՝ ահաբեկչության կամ մաքսանենգության տեսանկյունից: Ամեն դեպքում, մեր զրուցակիցը կարծում է, որ թուրքական իշխանությունների այս քայլը կարող է քաղաքական ուղերձ լինել հայկական կողմին՝ Հայաստան-Թուրքիա չկարգավորված հարաբերությունների համատեքստում:
Անդրանիկ Իսպիրյան. – Հայտնի է, որ Թուրքիան Սիրիայի հետ սահմանին կառուցում է բետոնե պատ միգրացիան կանխելու, մաքսանենգության դեմ պայքարի և այլ խնդիրների համար: Իհարկե, պիտի շեշտենք, որ տեղեկությունը պաշտոնական չէ, բայց եթե ենթադրենք, որ այն համապատասխանում է իրականությանը, ապա վերջին տեղեկություններով՝ խոսքը վերաբերում էր Իրանին և Հայաստանին: Իրանի դեպքում կրկին հասկանալի է պատճառը. Իրանից Թուրքիա են ներկրվում հազարավոր տոննաների ապօրինի, մաքսանենգ դիզվառելիք, ապրանքներ: Թուրքիայի ամբողջ արևելյան հատվածում Իրանից ներկրված ապօրինի դիզվառելիքն են վաճառում՝ ավելացրած նաև ներկրվող մթերքները, և ընդհակառակը՝ Թուրքիայից էլ ինչ-որ ապրանքներ են տեղափոխում Իրան: Այս համատեքստում պիտի նշենք նաև քուրդ զինյալների շարժը:
Բայց Հայաստանի դեպքում անհասկանալի է պատ կառուցելու անհրաժեշտությունը, քանի որ Հայաստանի դեպքում որևէ շարժ չկա՝ ո՛չ կապված մաքսանենգության հետ, ո՛չ էլ մարդկային շարժ կա: Հայկական կողմը՝ Ռուսաստանի հետ համատեղ, բավական լավ հսկում է Հայաստանի սահմանը, և պարզապես տարօրինակ է Հայաստանի հետ սահմանին կառուցել պատ այն պարագայում, որ Թուրքիան որևէ վտանգ չի ունեցել Հայաստանից:
– Այսինքն՝ սա լրիվ իրական հեռանկար է, բայց ավելի շատ կապված է Թուրքիայի ընդհանուր քաղաքականության, ոչ թե կոնկրետ Հայաստանի հետ:
– Հայ-թուրքական հարաբերությունների հետ կարելի է կապել այն առումով, որ Հայաստանի հետ Թուրքիան չունի դիվանագիտական հարաբերություններ, չկա բաց սահման, ավելին՝ կա Ռուսաստանի ներկայությունը և հակառակորդ՝ ի դեմս Ռուսաստանի: Եվ պատ կառուցելը քաղաքական նշանակության ինչ-որ քայլ կարող է լինել, բայց ոչ ավելին, այսինքն՝ պատը եղած-չեղած՝ որևէ բան չի փոխվում: Պատ կառուցելը որևէ կապ չունի սահմանը բացելու կամ չբացելու հետ: Այդ նույն հայտարարության մեջ խոսք կա Հայաստանի և Վրաստանի սահմանակետերը արդիականացնելու մասին: Հայաստանի և Թուրքիայի միջև կան սահմանակետեր Մարգարայում, Գյումրիի հատվածում, և խոսքը միևնույն ժամանակ այդ մաքսակետերը արդիականացնելու մասին է: Հայաստանից բացի, նշվում է նաև Վրաստանի հետ սահմանային պատ կառուցելու մասին, որովհետև պատը ենթադրաբար պիտի կառուցվի Կարսում, Իգդիրում և Արդահանում, իսկ Արդահանի հիմնական սահմանը Վրաստանի հետ է:
– Դուք կարծում եք, որ պատի հնարավոր կառուցման հեռանկարը չի՞ ազդի Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների վրա:
– Կարծում եմ՝ սրա նշանակությունը զուտ քաղաքական է, ինչ-որ ուղերձ է, որովհետև իրենց ասելով՝ պատ է կառուցվելու սահմանի վտանգավոր հատվածներում, ոչ թե սահմանն է փակվում: Եթե հայտարարվեր, որ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև սահմանադռներն են փակվում, դա արդեն լուրջ նշանակություն կունենար: Այս դեպքում, ավելին, խոսք է գնում սահմանադռների, մաքսակետերի արդիականացման մասին: