«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՍԴՀԿ ատենապետ Լյուդմիլա Սարգսյանը:
– Տիկին Սարգսյան, կա՞ արդյոք հստակություն քաղաքական դաշտում այն բանից հետո, երբ Գագիկ Ծառուկյանն իր կառուցած եկեղեցու բացման օրը հայտարարեց, թե «Բարգավաճ Հայաստանը» չի կարող ընդդիմադիր լինել: Քաղաքական ուժերը սպասում էին, որ ԲՀԿ-ն կամ կհայտարարի, որ ընդդիմություն է, կամ էլ կմտնի կոալիցիա: Բայց այդ կուսակցությունը նորից մնաց «այլընտրանք»:
– Քանի որ սկսեցիք եկեղեցուց, ասեմ, որ ես շատ ավելի դրական կհամարեի, եթե և՛ պարոն Ծառուկյանը, և՛ Աղվան Հովսեփյանը, և՛ շատերը նոր եկեղեցի կառուցելու փոխարեն, փորձեին պահպանել մեր պատմամշակութային արժեքները, մեր քանդվող դարավոր եկեղեցիները, որոնք պատերազմի բովով են անցել, որոնք մարդկանց ապաստանել են և կարևոր դերակատարություն են ունեցել մեր պատմության կերտման մեջ: Տեսեք, թե ինչ վիճակում են Հաղպատի, Սանահինի ու բազմաթիվ այլ վանքեր, որոնք փոքրիկ ներդրման պարագայում կարող էին դեռ դարեր շարունակ գոյատևել ու ներկայացնել մեր ժողովրդի մշակույթը: Կարծում եմ, որ այս դեպքում որպես բարերար նրանց արժեքը շատ ավելի բարձր կլիներ: Իհարկե, դեմ չեմ, շատ գեղեցիկ եկեղեցի էր, բայց նորից եմ կրկնում, ես ավելի բարձր կգնահատեի եկեղեցի կառուցողների ներդրումը, եթե այն ներդրվեր մեր պատմամշակութային արժեքների պահպանման մեջ:
– Այնուամենայնիվ Գ. Ծառուկյանի այդ հայտարարությունը հստակություն մտցրե՞ց քաղաքական դաշտում:
– Նախ քաղաքական դաշտում վաղուց արդեն հստակություն չկա, թե ով որ դաշտում է խաղում, ով ինչ է ցանկանում: Ես կարող եմ ասել, որ ՀԱԿ թե շարժումը, թե կուսակցությունը լուրջ ընդդիմություն է: Ինչպես նաև՝ ՍԴՀԿ-ն և ՀԺԿ-ն: Մյուսների մասով առայժմ ոչինչ չեմ կարող ասել: Ընդդիմություն հայտարարելով չեն լինում, կոնկրետ քայլերով, հետևողական պայքարով, իշխանությանը զսպելով և ժողովրդի կողքին կանգնելով են լինում: Տվյալ դեպքում ոչ մի անսպասելի բան չկար Գ. Ծառուկյանի հայտարարության մեջ, քանի որ նաև երբևիցե չի ասել, որ ընդդիմություն է: Նրան ուղղված հարցը սադրող էր, իսկ նա էլ անկեղծ պատասխան է տվել: Բայց չենք կարող չգնահատել այն քայլերը, որոնք ցույց տվեցին ԲՀԿ-ի ոչ իշխանամետ պահվածքը: Եվ եթե ԲՀԿ-ն համարում է, որ ինքն այլընտրանք է, ես նրան այդպես էլ ընկալում եմ: Իշխանություն չէ հաստատ, քանի որ կառավարության կազմում, իշխանական օղակներում ներկայացված չէ: Հետևաբար` դասական առումով ընդդիմություն կարելի է համարել: Բայց մի կողմ թողնենք դասականը: Գ. Ծառուկյանը խոշոր բիզնեսմեն է, իսկ մենք գիտենք, որ Հայաստանում խոշոր բիզնեսմենը չի կարող ամբողջությամբ թեքվել դեպի ընդդիմություն: Գուցե փորձ արվում է, բայց գիտենք, իշխանությունների լծակներն ինչպես կարող են ազդել գործարարի վրա, ինչպես են մարդկանց ունեցվածքը ոչնչացնում կամ բիզնեսները ձեռքից խլում: Հետևաբար` այսօր ես չեմ կարող հստակ գնահատական տալ՝ ԲՀԿ-ն իշխանությո՞ւն է, ընդդիմություն: Ըստ իս` ԲՀԿ-ն այլընտրանք է, որը դեռ չի կողմնորոշվել, բայց քայլերի շարքը՝ կոալիցիա չմտավ, Ս. Սարգսյանին չշնորհավորեց, մղումներ են դեպի ընդդիմություն:
– Բայց Լևոն Զուրաբյանը նորից կարծում է, որ ԲՀԿ-ն ընդդիմություն է:
– Ես չեմ ուզում մեկնաբանել Լ. Զուրաբյանին: Միգուցե նա հիմքեր ունի նման բան ասելու: Ես ունեմ իմ դիրքորոշումը, որը ասեցի: Ինձ համար ԲՀԿ-ն այլընտրանք է, որը դեռ կողմնորոշման խնդիր ունի:
– Բայց ԲՀԿ-ն Ձեր թվարկած քայլերով գրավեց ընդդիմադիր դաշտը և իշխանության հետ միասին բուն ընդդիմությանը գրեթե ոչնչացրեց: Նրա այդ կեցվածքը խոչընդոտեց ընդդիմության կայացմանը: Եվ ընդդիմությունն էլ իր հերթին նպաստեց դրան՝ համագործակցելով ԲՀԿ հետ:
– Ես չէի ասի, թե այդ ոչնչացման հիմնական պատճառը ԲՀԿ-ի մեջ է: ԲՀԿ-ն իր համար կոնկրետ քայլեր էր անում և դրա արդյունքում ընտրազանգվածի մի հատվածը կողմնորոշում էր դեպի իրեն:
– ԲՀԿ-ի ընդդիմադիր քայլերը ընդդիմությունից տարան ընտրազանգվածը:
– Չեմ բացառում, որ կա նման բան: Մասամբ, այո, կա: Բայց երկար պայքարը ջլատեց մեր ուժերը, ժողովուրդը պատրաստ չէր երկար պայքարի, շտապ լուծումներ էին պահանջում: Մի մասն էլ դրա արդյունքում հիասթափվեց: Բայց այս իշխանությունն էլ երբեք ընտրազանգված չի ունեցել: Հատկապես այս իշխանությունը, որը գաղափարական, ազգային իշխանություն չէ, ընտրված իշխանություն չէ: Հետևաբար` այն հատվածը, որը կողմնորոշման խնդիր ուներ կամ կողմնորոշված էր դեպի ՀԱԿ և սոցիալապես ծանր վիճակում էր, նրան կարողացան գնել: Բայց ես կարծում եմ, որ ընդդիմությունը ուշքի կգա: Հզորանալու, ժողովրդին նորից հույս ներշնչելու միակ տարբերակը համախմբումն է: Այսօր միգուցե դա շատ տեսանելի չէ, այսօր չեմ էլ տեսնում այն քաղաքական ուժերին, որոնց հետ կարող ենք միավորվել, բայց չեմ կարծում, որ վաղը այդ հնարավորությունը չի լինի: Չբացառենք, որ ֆորս-մաժորներ կարող են լինել, հատկապես այս իրավիճակում, երբ գազի գնի նման թանկացում է տեղի ունենում: Եվ մեր ժողովուրդը ինչքան էլ համբերատար ու համակերպվող լինի, չեմ կարծում, որ երբ իր տունը ջերմացնելու հնարավորություն չունենա, նորից կհամակերպվի: Եվ չեմ բացառում, որ կարող է նաև սոցիալական բունտ լինի, և քաղաքական ուժերը չկարողանան վերահսկել ժողովրդի ըմբոստությունը: Ամեն դեպքում քաղաքական ուժերը պետք է ամեն ինչին պատրաստ լինեն, որովհետև այն ստորացված վիճակը, որում ապրում է մեր ժողովուրդը, երկար հնարավոր չէ պահել: Եվ այս իրավիճակում եթե իշխանությունը բարեփոխումներ չանի, վախճանը շատ տխուր կլինի:
– Իսկ ո՞ր փուլում է ՍԴՀԿ-ի հետ կապված դատական գործընթացը:
– Մեր երկրում բացարձակապես չկա արդարության հասնելու հնարավորություն: Առավել ևս, եթե ընդդիմադիր ես, եթե սկզբունքներ ունես, խոսում ես ժողովրդի շահերից, 100 տոկոսանոց ճշմարտությունը չես կարող ապացուցել դատարանում, որովհետև նման խնդիրների դեպքում ոչ թե իրավական, այլ քաղաքական վճիռներ են կայացվում: Մենք մեր 100 տոկոսանոց ճշմարտությունը դատարանի միջոցով չկարողացանք ապացուցել: Սեդրակ Աճեմյանը համահնչակյան համագումարի բոլոր բանաձևումները ոտնատակ տվեց և գնաց գործարքի: Իսկ այդ համագումարին Հայաստանի վարչության աշխատանքը դրական էր գնահատվել և ՀԱԿ-ի հետ համատեղ պայքարելու որոշում էր ընդունվել: Բայց դրանից հետո Ս. Աճեմյանը որոշեց, որ բավական է ընդդիմություն մնա, քանի որ բիզնես է դրել Հայաստանում: Եվ այդ բիզնեսն ապահովելու համար իրեն կտուր է պետք: Բայց նա մոռացավ մի շատ կարևոր բան, որ ինքը բիզնեսմեն լինելուց բացի, ազգային ավանդական կուսակցության ատենապետ է:
– Դուք մասնակցելո՞ւ եք սեպտեմբերին տեղի է ունենալիք համահնչակյան հերթական համագումարին:
– Դա կախված է նրանից, թե կենտրոնական վարչության մեր ընկերներն ինչ դիրքորոշում կորդեգրեն Ս. Աճեմյանի դավաճանության նկատմամբ: Իսկ դա բառիս բուն իմաստով դավաճանություն էր կուսակցության և համագումարի որոշումների նկատմամբ: Եթե հիշում եք, նախագահական ընտրություններից առաջ նա համարյա թե վարչության անունից հայտարարեց, որ սատարում է Ս. Սարգսյանին: Իսկ ես վստահ եմ, որ վարչությունը նրան նման իրավունք չէր տվել: Եվ այս պարագայում հստակ է, թե մեր նկատմամբ ինչու նման որոշում կայացվեց: Բայց ցավալին այն է, որ Ս. Սարգսյանն այդքան կախվածության մեջ է անգամ Ս. Աճեմյանի շնորհավորանքից: Մի՞թե այդքան ողբերգական է նրա վիճակը, որ դատարանին թույլ է տալիս բացահայտ կեղծիքներ և անարդար վճիռներ կայացնել միայն նրա համար, որ Ս. Աճեմյանը իրեն շնորհավորել է: Ես ուզում եմ հավատալ, որ միգուցե Ս. Սարգսյանից չի եղել հրահանգը դատարանին: Միգուցե Տիգրան Սարգսյանից է եղել: Եվ եթե այդպես չէ, Ս. Սարգսյանն այդ խնդիրը լուծելու տարբերակ ունի: Թող Վերաքննիչ դատարանին կոչ անի արդար վճիռ կայացնել: Այդ դեպքում ես կհավատամ, որ Ս. Սարգսյանը չի մտել էժան գործարքի մեջ: Իսկ եթե մտել է, ուրեմն մեր երկրի վիճակը ավելի քան ողբերգական է: Եվ եթե Ս. Աճեմյանի շնորհավորանքը կարող է այդքան ազդեցիկ լինել նրա համար, պատկերացրեք, թե ինչքան կախվածության մեջ է նա ընկնում ամերիկյան, եվրոպական ու ռուսական շնորհավորանքներից:
Լուսանկարը` PanARMENIAN Photo-ի
