«Առաջին լրատվական»-ը զրուցել է «Նոր ժամանակներ» կուսակցության նախագահ Արամ Կարապետյանի հետ:
-Պարո՛ն Կարապետյան, Սերժ Սարգսյանը ՄԱԿ-ի վեհաժողովում ելույթ ունեցավ հայ- ադրբեջանական սահմանի լարվածության վերաբերյալ, շաբաթ օրը մեկ այլ ելույթ էր ունեցել: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս ելույթները, արդյո՞ք դրանք կարող են հետևանք ունենալ: Արդյո՞ք կա ադեկվատ արձագանք այս ամենին, տպավորություն է, թե ներքին քաղաքական ուժերը զբաղված են սահմանադրության նախագծով, և օրակարգում թիվ մեկ հարցը սահմանային լարվածությունն է:
-Իմ տեսակետից Սերժ Սարգսյանի ելույթները ոչինչ չեն տա հիմա, նկատի ունեմ սահմանային լարվածության պակասեցման առումով, բայց պարզ է, որ ելույթներ պետք է հնչեցներ, տեղեկացներ: Կարծում եմ, որ եթե շաբաթ օրվա ելույթը ինչ-որ տեղ հասկանալի էր, որովհետև լսարանը մի քիչ այլ էր, ապա այս դեպքում, Գլխավոր ասամբլեայի 77-րդ նստաշրջանում նույնիսկ այն գերհզոր պետությունների ելույթները այդքան էլ ընկալելի չէին, ինչ-որ առումով իրար հետ բախումների մեջ են, առաջարկում են քաղաքակրթական գլոբալ հարցեր լուծել, այդ ժամանակ ամեն մեկը իր ցավից է խոսում: Բայց Սերժ Սարգսյանի խոսքի մեջ դա չէր կարևոր, ես չեմ կարծում, որ նա ինչ-որ գեոքաղաքական լուրջ վերլուծությունների մեջ կմտներ կամ ուներ այդպիսի հնարավորություն, դրա համար մի քիչ այլ պատրաստվածություն է պետք ունենալ, բայց խոսքը դրա մասին չէ, այլ նրա, որ Սերժ Սարգսյանը ներկայացնում էր այն հզորությամբ երկիրը, որն ինքը ստեղծել է, այսինքն՝ եթե քո երկիրը հզոր չէ, ինչ-որ առումով կարող է փոքր լինել, բայց ունենալ համապատասխան հզորություն, ինչ-որ առումով ունենալ կյանքի բացասական կողմեր, բայց հարցերը լուծված լինեն, Հայաստանում, որևէ հարց, ցավոք սրտի, լուծված չէ՝ կյանքի առումով սկսած, վերջացրած օրինականության առումով: Եթե ԱՄՆ դեսպանը դիմում է և ասում, որ կոռուպցիան խանգարում է, ի՞նչ եք մտածում, նա չի՞ տեղեկացնում պետդեպին Հայաստանի ներքին կացության մասին: Ամենակարևոր խնդիրը ոչ թե այն է, թե մարդն ինչպես է ներկայացնում միայն, այլ նրա հետևում կա՞ արդյոք պետության այդ հզորությունը, տնտեսական, քաղաքական, ներհամայնքային, սփյուռքի կառույցների հետ աշխատանքում այդ հզորությունը գոյություն ունի՞, թե՞ ոչ:
Ինչ վերաբերում է քաղաքական ուժերի արձագանքին, ապա հիմնականում պիտի անդրադառնան այդ ամենին, հնարավորին չափով հասկանան՝ ինչ է կատարվում, ես կողմնակից եմ, որ դրանից բացի՝ իրենց ունեցած տարբեր հնարավորություններով նաև փորձեն տեղյակ պահել աշխարհի գործընկերներին, հարկ եղած դեպքում սատար կանգնեն պետությանը, բայց կայացած պետության մեջ ամեն ինչ պետք է ավտոմատ լինի: Եթե մենք ունենք կայացած պետություն, որի վրա մեծ ծախսեր ենք անում, եթե մենք այն վիճակում չենք, որ մեր երկրապահները, մեր ֆիդայիները գնան կռվելու, այլ ունենք կայացած բանակ, մենք վատ ենք ապրում նաև այն առումով, որ պատերազմական պետություն լինելով, հասկանում ենք, որ շատ մեծ գումարներ պետք է դնել բանակի զարգացման, կայացման համար, և այդ պայմաններում էլի՞ պիտի կլրկնվի նույն բանը, այսինքն՝ մարդիկ էլի՞ պիտի գնան հասնեն դիրքեր և պայքարեն: Եթե կարիք կա, էլի անենք, բայց այդ դեպքում իշխանությունը և պետական կառույցները պետք է մեզ ասեն, որ իրենց հնարավորությունները չեն հերիքում: Բայց եթե էլի պետք է այդ ամենը անենք այդ մակարդակով, ապա ո՞նց են ասում, որ պետությունը կայացել է: Բանակում կատարվող գործընթացների մասին նույնիսկ եթե ինչ-որ թեթև առոգանությամբ մի բան ես ասում, ասում են՝ դու հարվածում ես բանակին, թշնամու ջրաղացին ջուր ես լցնում:
-Հայաստանի ներքաղաքական օրակարգում քննարկվող թիվ մեկ թեման նոր սահմանադրության նախագիծն է՝ սահմանադրական բարեփոխումները, որ ընդդիմախոսները նույնիսկ չարեփոխումներ են անվանում: Ձեր դիտարկմամբ՝ ինչո՞ւ են նմանատիպ լուրջ քաղաքական իրադրության դեպքում արտաքին քաղաքական ուժերը՝ թե՛ Մոսկվան, թե՛ ԱՄՆ-ը, այսպես անտարբեր: Թեպետ վերջին օրերին շրջանառության մեջ է դրվել այն վարկածը, որ Ռուսաստանին ձեռնտու չեն Հայաստանի սահմանադրական բարեփոխումները: Ինչքանո՞վ եք կիսում այդ տեսակետը, և արդյո՞ք սա այն աստիճան անկարևոր հարց է, որ Մոսկվան, որը մշտապես մասնակցություն է ունենում Հայաստանի նույնիսկ ներքաղաքական կյանքին, այս դեպքում անտարբեր է:
-Հայաստանյան ներքաղաքական անցուդարձը ամբողջությամբ բացատրել արտաքին վեկտորների բախմամբ, շփմամբ, գործողություններով, կարծում եմ, շատ մեծ սխալ է: Հայաստանում ընթանում են գործընթացներ, որոնց մասնակից է Հայաստանի իշխանական բյուրոկրատիան, որը զբաղվում է որոշակի գործունեությամբ, բավականաչափ թալանով, բայց ամեն ինչ փորձում են բացատրել արտաքին վեկտորով միայն: Օրինակ՝ ՀԷՑ-ում վիճակը լավ չէ, ինչ-որ բաներ կորել են, երբ որ հարց ես տալիս, պատասխանը լինում է այն, որ ռուսները եկել, վերցրել են և ամեն ինչ անում են, որ մենք այսպես վատ ապրենք, վատ գործողություններ անենք ՀԷՑ-ում: Սերժ Սարգսյանի վարչակազմը ոնց որ թե գոյություն չունենա, միայն ռուսներն են գալիս կամ ամերիկացիները: Արտաքին քաղաքական վեկտորով մի շաբլոն է ստեղծված Հայաստանում, որտեղ ներքին բյուրոկրատիան կառավարում է երկիրը շատ վատ, նույնիսկ հմտությունները չեն հերիքում, ամին ինչ փորձում են պրոպագանդայի բաժնում բացատրել արտաքին վեկտորով: Այն մարդիկ, ովքեր հոգով արևմտամետ են, սա ինչ-որ տեղ իրենց ուրախացնում է, նրանք էլ էդ դամը վերցնում են, սկսում են հետները երգել, որովհետև այդտեղ հարվածը ռուսական գեոքաղաքական շահին է: Այն մարդիկ, ովքեր ավելի շատ ռուսական գեոքաղաքական շահին են հակված, ինչ-որ տեղ սկսում են պաշտպանել ռուսականը և հարվածել ամերիկյանին: Երկու կողմը իրար հետ կռվում են, ներսի բյուրոկրատիան շարունակում է իր թալանը: Այսինքն մեզ՝ խելոք մարդկանց կռվեցնում են, իրենք իրենց գործը շարունակում են: Դրա համար ես կատեգորիկ դեմ եմ միայն արտաքին վեկտորի առումով այդ ամենը բացատրելուն:
Առաջին հերթին սահմանադրական բարեփոխումներն ո՞ւմ են պետք, Պուտինի՞ն, Օբամայի՞ն, թե՞ Հայաստանին: Ես ընդհանրապես սահմանադրական փոփոխությունների հիմա անելու մոտիվացիան չեմ հասկանում պետության համար, ես շատ լավ հասկանում եմ, թե ինչու է պետք Սերժ Սարգսյանին, ինչու է պետք Հանրապետական կուսակցությանը: Հենց ձեզ հետ հարցազրույցում առաջին անգամ ասել եմ, որ Սերժ Սարգսյանը վերջիվերջո ուզում է դառնալ ԽՄԿԿ գլխավոր քարտուղարի նման մարդ, ինչպես Բրեժնևն էր, իրենց անելիքը ես հասկանում եմ, բայց չեմ հասկանում պետության, ժողովրդի, հասարակության, Հայաստանի գեոքաղաքական դերի բարձրացման համար սահմանադրական փոփոխությունները այս պահին, այսպիսի վիճակով, որ ոչ միայն սահմանին լարվածություն կա, այլ տնտեսական նման կացութաձևով, օլիգարխիայի նման հաբռգածությամբ, ներքին քաղաքական խնդիրների պարագայում, կուսակցական համակարգի իսպառ չկայացման, ընտրական օրենսգրքի չկիրառման պայմաներում: Սահմանադրությո՞ւնն է խանգարել, որ ընտրական օրենսգիրքը չկիրառվի: Սահմանադրությունը մինչև վերջ չի կիրառվել մինչև այսօր: Եթե Սերժ Սարգսյանի պաշտոնի խնդիրն են լուծում սահմանադրական փոփոխություններով, այդ դեպքում սահմանադրական փոփոխությունների կարիք չկա, դա խժդժությունների է բերելու և բաժանարար գծեր է հասարակության մեջ ստեղծելու՝ վատ ժամանակ, վատ հետևանքներով: Կատակով ասեմ՝ ես կարող եմ խորհուրդներ տալ իրեն, թե ինչպես դա կարելի է անել առանց սահմանադրական փոփոխությունների:
-Կա՞ արդյոք հանրային մոբիլիզացիա և գիտակցում, թե ինչ են այսօր նախաձեռնում իշխանությունները:
-Լիահույս եմ, որ կա այդ մոբիլիզացիան, և կա ոչ թե նրա շնորհիվ, որ մենք՝ քաղաքական ուժերս կմոբիլիզացնենք, այլ յուրաքանչյուր մարդու, որին դուք մոտենաք փողոցում, չունի մոտիվացիա այս հարցում: Եթե հայը մոտիվացիա չունի, նրան դժվար է համոզել, որ դա ճիշտ է:
-Ռոբերտ Քոչարյանի վերադարձը ակտիվ քաղաքականություն հնարավոր համարո՞ւմ եք:
– Ես երդվել եմ, որ Ռոբերտ Քոչարյանի վերաբերյալ ոչ մի հարցի չեմ պատասխանելու: Ինձ համար նման քաղաքական գործիչ գոյություն չունի:
-Խոսվում է, որ Հայաստանում նոր քաղաքական ուժերի, դեմքերի անհրաժեշտություն կա, արդյո՞ք ռուսաստանաբնակ օլիգարխները և գործիչները կարող են լինել դրանք, օրինակ՝ Արա Աբրահամյանը, նա նույնիսկ ԱՄՆ-ում հայտարարել էր, որ խորհրդարանական ընտրություններում հնարավոր է առաջադրվի:
-Եթե լուրջ ծրագրեր լինեին, մենք գոնե կիմանայինք այդ մասին: Ես չգիտեմ: Բայց նման բաների քիչ եմ հավատում, որովհետև եթե նրանք հնարավորություն ունենան, ապա կմասնակցեն ավելի մեծ երկրի (որի քաղաքացին են)՝ Ռուսաստանի Դումայի ընտրություններին:
