«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է 1994-1998թթ. ԿԲ նախագահ Բագրատ Ասատրյանը:
– Պարոն Ասատրյան, վերջին տարիներին առաջին անգամ չէ, որ հանրային ծառայություն է թանկանում: Ինչո՞ւ հատկապես այս անգամ հոսանքի թանկացումն այսպիսի մեծ դժգոհություն առաջացրեց:
– Դա կանխատեսելի էր և պայմանավորված էր նախորդ զարգացումներով. կա օբյեկտիվ վիճակ՝ Հայաստանը աղքատիկ երկիր է, գնալով մեր երկրում սոցիալ-տնտեսական խնդիրները չեն լուծվում, և աղքատության շեմը բարձրանում է: Նաև հիշում եք, որ նախորդ տարիներին տրանսպորտի ուղեվարձի թանկացմանն ուղղված մեր երիտասարդների պայքարը հաջողություն ունեցավ: Այսինքն՝ մեր հասարակության մեջ ձևավորվել է մի հատված, որը գտնում է, որ ինքը կարող է խնդիրներ լուծել: Եվ սպասելի էր, որ այս անգամ էլ ըմբոստություն կլինի: Իհարկե, այս անգամ իշխանություններն էլ նպաստեցին, որ նման թափ ստանա:
– Ինչպե՞ս: Խաղաղ նստացույցը ճնշելո՞վ:
– Ինչ իմաստ ուներ նման ոչ համարժեք գործողությունների ու նման լկտիության դիմելը: Ի՞նչ է, նպատակը Հայաստանի երիտասարդներին որպես թմրամոլ ներկայացնե՞լն է: Ո՞վ էր այդ վճիռը կայացրել, և ո՞վ էր այդ ջարդը կազմակերպել: Ո՞վ էր կայացրել մոտ հարյուր հոգու նարկոդիսպանսեր ուղարկելու վճիռը: Ես կարծում եմ, որ նա ինչ-որ պատժի պետք է ենթարկվի:
– Իսկ այս դժգոհությունը սոցիալական բո՞ւնտ կարելի է համարել, թե՞ այն ավելի ընդգրկուն բնույթ ունի:
– Այս պահին սոցիալական ընդվզում է: Իհարկե, ես հասկանում եմ, որ որպես այդպիսին՝ սոցիալական խնդիր չկա, բոլոր խնդիրները քաղաքական են: Չէ՞ որ այս երևույթներն ինչ-որ քաղաքական զարգացումների հետևանք էին: Եվ երիտասարդները, որ պնդում էին, թե այն քաղաքական չէ, պետք է հասկանան, որ քաղաքականությունը սա է: Սա իշխանությունների, էներգետիկ համակարգի խիստ անարդյունավետ կառավարման հետևանքն է: Սա էներգետիկ համակարգում տասնյակ տարիների ընթացքում կայացված որոշումների արդյունք է:
– Իսկ հնարավո՞ր է մեխանիզմներ գտնել և էլեկտրաէներգիայի թանկացումը չեղյալ համարել:
– Վստահ եմ՝ այո՛:
– Ի՞նչ լուծումներ եք առաջարկում:
– Այդ ընկերությունում պետք է լուրջ մենեջմենթ ներդրվի: Պարզ է, որ սա ցածրորակ մենեջմենթի արդյունք է՝ սկսած կուտակած պարտքերից մինչև գնումները: «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ընկերությունը բավականին թանկ վարկեր է կուտակել: Ինչո՞ւ, ո՞վ է դրա համար պատասխանատու: Ինչպե՞ս է ստացվել, որ անգամ հայաստանյան շուկայական տոկոսադրույքներից էլ բարձր տոկոսով վարկեր են վերցրել: Արդյոք այստեղ չկա՞ն ուրիշ երևույթներ: Սեփականատերը պարտավոր էր նորմալ վերահսկողություն իրականացնել: Իսկ չիրականացնելու դեպքում պատասխանատո՞ւ է, թե՞ ոչ: Եվ ի վերջո՝ կա պետություն: Ու եթե այս պարտքերը կուտակվել են պետության ոչ պատշաճ վերահսկողության արդյունքում, պետությունը պետք է ապահովի այդ ծախսերի հատուցումը:
– Դուք ասում եք, թե ՀԷՑ-ում տիրող իրավիճակը վատ մենեջմենթի արդյունք է, բայց վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանն էլ հայտարարեց, որ սակագնի բարձրացումն անցած տարվա սակավաջուր լինելու, դոլարի թանկացման և ատոմակայանի աշխատանքի՝ նախատեսվածից շատ դադարի արդյունքն է:
– Դրանք կոնկրետ ռիսկեր էին, որոնք կառավարելի էին, բայց իրականում ցածրորակ կառավարման արդյունքն է, ինչը մեր հանրապետության ամբողջական խնդիրն է: Նույնը նաև քաղաքական համակարգին է վերաբերում:
– Հ. Աբրահամյանը նաև հայտարարել է, որ էլեկտրաէներգիայի թանկացման համար սոցիալապես անապահով խավին փոխհատուցում է տրվելու:
– Դա խղճուկ քայլ է: Բայց եթե նման ռեսուրս էր նախատեսվում, այդ գումարով նախապես թող փակվեր ՀԷՑ-ում առաջացած ճեղքը ու թույլ չտրվեր, որ սակագինը բարձրանա: Ես նաև ծայրահեղ միջոցների կողմնակից եմ՝ այս բնագավառում պետք է սնանկացման գործընթացներ լինեն՝ թող սեփականատերը սնանկ ճանաչվի, ու սեփականության իրավունքը փոխանցվի պետությանը: Բոլոր պարտքերն էլ թող դնեն սեփականատիրոջ վրա:
– Փաստորեն, իշխանությունները Հ. Աբրահամյանի միջոցով ցուցարարներին պատասխանեցին, թե իրենք չեն կարող կատարել նրանց պահանջը:
– Ես կառաջարկեի, որ կառավարությունը հրաժարվեր, որովհետև ակնհայտորեն ի վիճակի չէ լուծել խնդիրները: Եվ իրենց տեղը զիջեին նրանց, ովքեր կարող են դրանք լուծել: Հարցերը պետք է ավելի սուր դրվեն: Անցած տարի էլեկտրաէներգիայի սակագինը 10 տոկոսով բարձրացել է, հիմա ինչո՞ւ պետք է 15 տոկոսով բարձրանա:
– Էլեկտրաէներգիայի թանկացմանն ուղղված այս պայքարին ռուսական մամուլը բավականին բացասական արձագանք տվեց: Երկրորդ Մայդան համարեցին ընդդեմ էլեկտրաէներգիայի թանկացման պայքարը: Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ նրանք նման վերաբերմունք դրսևորեցին: Հատկապես, որ նման արձագանքը Հայաստանում հակառուսական տրամադրություններ է ստեղծում: Ռուսաստանը չի՞ գիտակցում այդ խնդիրը:
– Սա այն գաղութատիրական քաղաքականության հետևանքն է, որը Ռուսաստանն իրականացնում է այս տարածքում: Հայաստանը նրանց համար տարածք է: Ինչպես թե՝ գաղութում ձայն են բարձրացնում, ո՞վ է ձեզ թույլ տվել: Դրանից հետո գալիս են սպառնալիքները: Իսկ գիտե՞ք, թե ինչ է Մայդանը: ՌԴ-ում իշխող տեսակետի համաձայն՝ դա բոբո է: Ըստ իրենց՝ իրենք տալիս են վատագույն գնահատականը, որ հայերը սսկվեն: Հայաստանը անվանեցին ֆորպոստ, մի պետական պաշտոնյա չգտնվեց, որ ասեր՝ կներեք, մենք երկիր ենք: Մեր խորհրդարանում լկտիաբար են իրենց պահում, ռուսերեն են խոսում, հետո մինչև դեսպանի մակարդակը զայրանում են, թե այս մարդիկ չեն ցանկանում ռուսերեն խոսել: Մինչդեռ որևէ մեկը չի ուզում խոսել այն մասին, որ Ռուսաստանը կոռուպցիոն ռիսկ է, որ ռուսական ընկերությունների մուտքը Հայաստան երկարատև կոռուպցիոն ռիսկ է: Ընդ որում՝ այդ նույն ընկերությունները Ռուսաստանում ինչ-որ կանոնների ենթարկվում են, այստեղ շատ ավելի ազատ են: Եկեք չմոռանանք, որ էներգետիկ բնագավառը մեր պաշտոնեության կոռուպցիայի դրսևորման կամ սնուցման լավագույն դրսևորումներից մեկն է: Էներգետիկան այն բնագավառն է, որը ամենաեկամտաբերն է և որտեղ հսկայական միջոցներ են շրջանառվում: