«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Deutsche Welle-DW-WORLD.DE/russian ռադիոկայանի Արևելյան Եվրոպայի բաժնի ղեկավար և գլխավոր խմբագիր Ինգո Մանտոյֆելը
– Մերձավոր Արևելքում տեղի ունեցող հեղափոխական իրադարձությունները կարո՞ղ են ներգործել «Արևելյան գործընկերության» անդամ երկրների նկատմամբ ԵՄ դիրքորոշման վրա: Հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ ԵՄ–ն ավելի խստացնի այդ երկրների առջև դրված պահանջները:
– Այո՛, կարծում եմ, որ արաբական աշխարհում տեղի ունեցող իրադարձությունների պատճառով ԵՄ–ն կվերանայի իր քաղաքականությունը բոլոր ավտորիտար ռեժիմների նկատմամբ: Անկասկած, յուրաքանչյուր պետության հետ հարաբերությունները կվերանայվեն անհատապես: «Կայունությունը զարգացումից կարևոր է» մոտեցման ճշմարտացիությունն այսօր արդեն մեծ կասկածներ է առաջացնում:
– Ձեր գնահատմամբ, հավանակա՞ն է, որ արաբական աշխարհում կատարվող իրադարձությունները կրկնվեն նաև մեր տարածաշրջանում` հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ մեզանում էլ մեծ դժգոհություն կա իշխանություններից:
– Դժվար է կոնկրետ կանխատեսումներ անել: Ես համաձայն եմ, որ արաբական երկրներում տիրող իրավիճակի և Հարավային Կովկասի երկրներում առկա խնդիրների միջև կան զուգահեռներ, բայց միայն մեծ դժգոհությունը իշխանություններից դեռ բավական չէ հեղափոխությունների համար: Կարևոր է կոնկրետ նպատակի առկայությունը և հասարակության լայն շերտերի աջակցությունը:
– Պարոն Մանտոյֆել, բացի գազատարներից և նավթից, էլ ինչո՞վ կարող է Հարավային Կովկասը հետաքրքրել Եվրոպային:
– Հարավային Կովկասը կարող է ոչ միայն աշխարհատնտեսական, այլև աշխարհաքաղաքական կարևոր դեր խաղալ մերձավորարևելյան տարածաշրջանի կայունացման և սևծովյան ավազանի զարգացման հարցում:
– ԵՄ–ն առանձնահատուկ վերաբերմունք ունի և սեփական շահեր է հետապնդում Հարավային Կովկասում: Լինելով ԵՄ անդամ` Գերմանիան ունի՞ սեփական շահեր տարածաշրջանում և մասնավորապես Հայաստանում, թե՞ դրանք նույնական են ԵՄ շահերի հետ:
– Գերմանիայի համար Հարավային Կովկասը մեծ դեր ունի` որպես Կասպիցի տարածաշրջանից և Կենտրոնական Ասիայից էներգետիկ ռեսուրսների փոխադրման տարանցիկ միջանցք: Ես խնդրահարույց եմ համարում այն, որ ո՛չ Գերմանիան, ո՛չ ԵՄ–ն Հարավային Կովկասի նկատմամբ կոնկրետ և հասկանալի ռազմավարություն չունեն, այդ իսկ պատճառով գերմանաեվրոպական քաղաքականության մեջ չի բավականացնում հստակությունը: Իհարկե, Գերմանիան հետաքրքրված է Հայաստանում ժողովրդավարական ինստիտուտների ձևավորմամբ, սակայն, ընդհանուր առմամբ, Հարավային Կովկասում Հայաստանն ամենաքիչ նշանակությունն ունի Գերմանիայի համար: Լեռնային Ղարաբաղում առկա իրավիճակի և Թուրքիայի հետ ձգձգված հարաբերությունների պատճառով առաջիկայում Հայաստանը չի կարող դիտվել որպես տարանցիկ երկիր էներգետիկ ռեսուրսների փոխադրման համար: Գերմանիայում Հայաստանը դիտվում է որպես Ռուսաստանի ռազմավարական գործընկեր: Հայաստանի կախվածությունը Ռուսաստանից, իմ կարծիքով, նվազեցնում է Հայաստանի գրավչությունը գերմանացի ներդրողների համար:
– Այս պահի դրությամբ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման մեջ առաջնային դեր խաղում է Ռուսաստանը, այնուհետև Միացյալ Նահանգները, իսկ Եվրամիությունը կարծես չի հստակեցրել իր դերը:
– Պատճառն, իմ կարծիքով, այն է, որ Եվրամիությունը մինչ այժմ չունի հստակ, համաեվրոպական ռազմավարություն Հարավային Կովկասի վերաբերյալ:
– Շատ փորձագետների կարծիքով, ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը ձգձգվում է, որովհետև Հայաստանում և Ադրբեջանում իշխանությունները ժողովրդավար չեն և չեն վստահում միմյանց: Ձեր գնահատմամբ, կարո՞ղ է որևէ կոնֆլիկտ լուծվել ժողովրդավարական ինստիտուտների բացակայության պայմաններում, և ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի և Ադրբեջանի իշխանությունների ջանքերը իրենց երկրները ժողովրդավար դարձնելու ուղղությամբ:
– Ավտորիտար երկրները կարող են գալ ինչ–որ համաձայնության, բայց առանց ժողովրդավարական ինստիտուտների ստեղծման` անհնար է հասնել կոնֆլիկտի ամբողջական լուծման: Հայաստանի և Ադրբեջանի ժողովրդավարացման դեֆիցիտը հայտնի է բոլորին, երկու երկրներում էլ անհրաժեշտ է առավել ջանքեր տրամադրել օրենքի իշխանություն և անկախ արդարադատություն ստեղծելու համար: Բացի այդ, իշխանությունները պետք է բարենպաստ պայմաններ ստեղծեն քաղաքացիական հասարակության և անկախ լրատվամիջոցների զարգացման համար: