«Առաջին լրատվականի» զրուցակիցն է Հայ ազգային կոնգրեսի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի ներկայացուցիչ Վլադիմիր Կարապետյանը
– Շվեյցարիայի նախագահ Միշլին Քալմի-Ռեյը Հայաստան կատարած այցի ընթացքում անդրադառնալով հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հարցում Շվեյցարիայի միջնորդությանը` հայտարարեց. «Շվեյցարիայի միջնորդությունն ավարտվել է 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին` ցյուրիխյան արձանագրությունների ստորագրմամբ: Այնուամենայնիվ, Շվեյցարիան ցանկանում է, որ արձանագրությունների վավերացման գործընթացը վերսկսվի, և մենք պատրաստ ենք անել այն ամենը, ինչը կքաջալերի կողմերին»: Պարոն Կարապետյան, ռեալ հնարավորություններ տեսնո՞ւմ եք պրոցեսի վերակենդանացման համար:
– Առիթներ ունեցել եմ նշելու, որ նախաձեռնելով գործընթացը` ՀՀ իշխանությունները թույլ են տվել բազմաթիվ սխալներ: Մենք` ՀԱԿ ներկայացուցիչներս, անձամբ ես, բազմիցս նշել ենք, որ գործընթացի հենց սկզբից Թուրքիան առաջ էր քաշում նախապայմաններ, որոնք չտեսնելու էին տալիս Ս.Սարգսյանն ու Է.Նալբանդյանը: Արձանագրությունների ստորագրումից անմիջապես հետո միայն` ՀՀ պաշտոնյաները սկսեցին խոստովանել այդ նախապայմանների առկայության մասին: Մենք նաև պնդում էինք, որ այս Արձանագրությունները ոչ միայն կյանքի չեն կոչվելու, սահմանները չեն բացվելու, այլև վատթարանալու են հայ-թուրքական հարաբերությունները, ինչի ականատեսն ենք մենք այսօր: Հարաբերությունների նման ցածր մակարդակ, որ կա այսօր, երբեք չի եղել, և դրա պատասխանատուն այսօրվա իշխանություններն են: Ս.Սարգսյանը հայտարարել էր, որ գիտի այս քայլերի գինը, և կարծում եմ` ժամանակն է այն վճարելու: Սա պատմական սխալ էր, և այդ սխալի հետևանքները դեռ երկար են զգացնել տալու: Ինչ վերաբերում է գործընթացի հեռանկարին, ապա ամենացավալին այն է, որ դա Հայաստանից կախված չէ, և մենք մնացել ենք սպասողի դերում:
– Հայաստանը չպետք է վհատվի, եթե ապրիլի 24-ի իր ավանդական ուղերձում ԱՄՆ նախագահը կրկին չարտասանի «ցեղասպանություն» բառը, երեկ հայտարարել է Սերժ Սարգսյանը. «Մեր ցանկությունը միշտ եղել և մնում է այն, որպեսզի ԱՄՆ նախագահը ամենամյա իր ուղերձում շատ հստակ գնահատականներ տա և, իհարկե, արտաբերի «ցեղասպանություն» բառը»: Պարոն Կարապետյան, ամեն տարի ապրիլի 24-ից առաջ նույն հայտարարությունները, նույն մեկնաբանությունները, ի վերջո, ի՞նչ նպատակով են հրապարակ նետվում և խոշոր հաշվով` ո՞վ և ի՞նչ է շահում այս ամենից:
– Հայ-թուրքական գործընթացը, փաստորեն, դադարեցրեց Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացը: Այսօր դա փաստ է, ինչպես նաև այն, որ վերջին տարում որևէ երկիր չի ճանաչել Ցեղասպանությունը: Սա հետևանք է հայ-թուրքական «հաշտեցման գործընթացի», և հենց Ս.Սարգսյանի քաղաքականության հետևանքով է ստեղծվել նման իրավիճակ: Այսօր չկա և որևէ նախադրյալ, որ ԱՄՆ նախագահը կարտաբերի «ցեղասպանություն» բառը, և նման ուղերձով Ս.Սարգսյանը պարզապես հայ հասարակությանը նախապատրաստում է այս իրողությանը:
– Թուրքիայի ԱԳ նախարար Ահմեդ Դավութօղլուն անդրադարձել է հայ-թուրքական հարաբերությունների և ԼՂ հակամարտության կարգավորմանը. «Հայաստանի հետ երկխոսության մեջ մտնելը մեր կողմից հետապնդում էր երեք նպատակ. սահմանի բացում, դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատում և Թուրքիա-Հայաստան ուղղակի ու անուղղակի կապերի հաստատում: Սակայն Թուրքիան Հայաստանի հետ հարաբերությունները բարելավելու համար չի կարող կորցնել Ադրբեջանին: Մենք Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանին ու իմ հայ գործընկեր Էդվարդ Նալբանդյանին հայտնել ենք 1-2 շրջան Ադրբեջանին վերադարձնելու մեր ցանկության մասին: Ադրբեջանին գոհացնելու համար Հայաստանը կարող է նրան զիջել Ֆիզուլու և Աղդամի շրջանները: Այդպիսի իրավիճակում Ադրբեջանն էլ պատրաստ կլինի սահմանի բացմանը: Սակայն Հայաստանը դա մերժեց»: Ինչպե՞ս եք մեկնաբանում պաշտոնական Անկարայից դարձյալ նման ակնարկների մեկնարկը:
– Ապրիլի 24-ին ընդառաջ մշտապես Թուրքիան մեղմացրել է իր հռետորաբանությունը Հայաստանին վերաբերող հարցերում և փորձել է մոլորեցնել միջազգային հանրությանը առ այն, որ իբրև Հայաստանի հետ հարաբերությունները բարելավելու ցանկություն կա: Մեր հասարակությունը վաղուց արդեն հասկացել է, թե որն է Թուրքիայի իրական նպատակը և չունի որևէ պատրանք այս հարցում: Իրականում Թուրքիան և Ադրբեջանը ամենակոշտ քայլերով պաշտպանում են իրենց ազգային շահը և տրամադրված են որքան հնարավոր է շատ զիջումներ պոկել Հայաստանից: ՀՀ արտաքին քաղաքականության ապիկար քայլերը բերեցին այնպիսի իրավիճակի, որ Հայաստանը չունի որևէ ռազմավարություն մեզ համար կարևորագույն, ռազմավարական նշանակության հիմնահարցերի կարգավորման գործընթացներում: Այսօր որևէ մեկը չի կարող խոսել, թե ինչ է պատրաստվում անել Հայաստանը, ինչ նպատակներ ունի և ինչպիսի քայլեր պետք է գործադրվեն ստեղծված փակուղուց դուրս գալու համար: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կողմից հրապարակված «ԼՂ հարակից Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներում» զեկույցի հրապարակումը և ՀՀ ԱԳՆ դրան համարժեք գնահատական տալու անկարողությունը ցույց տվեցին ՀՀ իշխանությունների կատարյալ սնանկությունը:
– Հայաստանը և Ադրբեջանը, նախքան Ստեփանակերտի օդանավակայանի շահագործումը, պետք է լուծեն թռիչքների անվտանգության հարցերը, պետք է միասին քննարկեն այդ հարցերը, օրերս նշել է Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպան Մեթյու Բրայզան. «Մենք կարծում ենք, որ մանրամասները կարող են քննարկվել… Մենք կարծում ենք, որ անընդունելի է քաղաքացիական ինքնաթիռների ոչնչացումը: ԱՄՆ-ն ընդհանրապես քննադատում է ուժի կիրառումը, ինչը վերաբերում է նաև շփման գծում գրանցվող բախումներին»: Ադրբեջանի և միջազգային հանրության բացասական վերաբերմունքն այս ուղղությաբ ինչպե՞ս կարելի է մեղմել:
– Ադրբեջանցիների վերաբերմունքի մեղմացման խնդիր չկա, և ես ակնկալում եմ, որ հայկական կողմը կլինի խոսքի տերը, և առաջին չվերթը տեղի կունենա մայիսի 9-ին, ինչպես և խոստացված էր:
– ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները Վիեննայում մարտի 23-24-ը հրապարակեցին ԼՂ հարակից շրջաններում իրականացված դաշտային դիտարկման զեկույցի ամփոփումը: Բաքվից հնչող դրական արձագանքների համեմատությամբ, պաշտոնական Երևանը` ՀՀ ԱԳՆ մամլո խոսնակ Տ.Բալայանի մակարդակով հայտարարեց. «Ակնկալում ենք նաև, որ ՄԽ համանախագահները հնարավորինս կարճ ժամկետներում կայցելեն ԼՂ Մարտակերտի շրջանի հյուսիսային հատված, Մարտունու շրջանի արևելյան մաս, ինչպես նաև Շահումյանի շրջան և համապատասխան զեկույց կկազմեն այնտեղ տիրող իրավիճակի մասին»: Ինչպե՞ս եք գնահատում զեկույցի շուրջ Բաքվի և Երևանի գնահատականների տարբերությունը:
– ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները հերթական անգամ փաստեցին տարածքների օկուպացման փաստը, իսկ Հայաստանը չարձագանքեց այս վտանգավոր ձևակերպանը: Ցանկանում եմ հիշեցնել, որ ՀՀ ԱԳՆ-ն պնդում էր, որ օկուպացված տարածքներ նշելիս համանախագահները ի նկատի ունեին Ադրբեջանի կողմից զավթած ԼՂ շրջանները: Հիմա, երբ ամեն բան շատ հստակ է նշված, ինչպես նաև ընդգծված է, որ միջնորդները անընդունելի են համարում ստատուս քվոյի պահպանումը, ՀՀ ԱԳՆ-ն, ինչպես նաև պաշտոնական Ստեփանակերտը չպետք է անարձագանք թողնեին նման վերաբերմունքը: Հիմա այնպես է ստացվում, որ մենք կողմ ենք այս և այլ` մեզ համար անընդունելի ձևակերպումներին: Օրերս ՀՀԿ մամլո խոսնակն էլ արձագանքեց Ադրբեջանի մեկնաբանություններին Զեկույցի վերաբերյալ` ձեռնպահ մնալով նշել ՀՀԿ դիրքորոշումը: Ի՞նչն էր խանգարում նրան քննադատել Զեկույցը, գնահատական տալ դրա անընդունելի ձևակերպումներին: Եթե չի քննադատում, նշանակում է, որ ՀՀ իշխող կուսակցությունը դրական է վերաբերվում այս Զեկույցին, ինչն ավելի քան մտահոգիչ է: Ավելացնեմ նաև, որ Զեկույցում առանձնացված չէին Լաչինի և Քելբաջարի կարգավիճակները` դրանք հավասարեցվել էին մնացած հինգ շրջանների հետ, ինչը երբեք չի եղել որևէ միջազգային փաստաթղթում: Եվ սա այն պարագայում, որ համանախագահներին և ՄԱԿ-ի ներկայացուցիչներին իրենց առաքելության ընթացքում ուղեկցում էին ԼՂՀ ներկայացուցիչները: Այսօր օրախնդիր է հասնել նրան, որ առաքելությունը շարունակվի նաև Ադրբեջանի զավթած հողերում, և Հայաստանը իր բոլոր շփումների ընթացքում պետք է բարձրաձայնի դրա անհրաժեշտությունը` պնդելով հստակ ժամկետներ:
