Ինչպես հայտնի է՝ Հայաստանը Մաքսային միության անդամ կարող է դառնալ միայն առանց Ղարաբաղի: Քանի որ Մաքսային միությունն իր տնտեսական սահմաններն է ունենալու, թերևս Արցախի հետ տնտեսական հարաբերությունների նոր պայմաններ կլինեն: Ներկայացնում ենք այս առթիվ «Առաջին լրատվական»-ի զրույցը Զարգացման հայկական գործակալության գլխավոր տնօրեն Ռոբերտ Հարությունյանի հետ:
– Պարոն Հարությունյան, Մաքսային միությանը ՀՀ անդամակցությունը ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ ներդրումների հեռանկարի վրա, հատկապես, որ հայտնի է, շատ ներդրումներ հենց Արցախի համար են լինում, և Արցախի հետ կապված շատ ներդրումներ կան: Ի՞նչ է սպասվում դրանց:
– Պետք է ասեմ, որ մենք շատ լավատես ենք ներդրումների տեսանկյունից՝ Մաքսային միության առումով: Հայաստանը, լինելով փոքր երկիր, չի կարող առաջարկել հետաքրքիր շուկա խոշոր ներդրողի համար, և Մաքսային միություն մուտք գործելը դա հնարավորություն է օտարերկրացու համար, Հայաստանում արտադրելով, Հայաստանում գրանցվելով, հեշտացված մուտք դեպի մեծ շուկա՝ ավելի քան 200 մլն սպառող ունեցող շուկա: Մաքսային միության շուկան, կարծում եմ, մնալու է վճարունակ, կարծում եմ, մնալու է հետաքրքիր, և դրա մասին վկայում են մեր նախնական շփումները օտարերկրացիների հետ: Բավական մեծ է հետաքրքրությունը եվրոպական, Միացյալ Նահանգների, ասիական երկրների համար, որոնք ուզում են հասկանել՝ ինչպես կարող են Հայաստանի միջոցով մուտք գործել Մաքսային միության շուկա: Ես կարծում եմ, շատ հետաքրքիր հեռանկարներ կան:
– Խոսքը Ղարաբաղի մասին է, եթե Ղարաբաղը չի մտնում Մաքսային միություն, մենք որքա՞ն ներդրող կկորցնենք, Ձեր կարծիքով, հատկապես սփյուռքահայերի շրջանում, որոնք Ղարաբաղում և Հայաստանում համատեղ ներդրումներ ունեն, և Մաքսային միություն մուտքը ի՞նչ ազդեցություն կունենա Ղարաբաղի ներդրումների վրա:
– Ես չեմ կարծում, որ Հայաստանի մուտքը Մաքսային միություն որևիցե կերպ ազդելու է Հայաստանի եւ Ղարաբաղի հարաբերությունների վրա: Եվ Հայաստանի, և Ղարաբաղի ընկերությունները իրար հետ կարող են հանգիստ համագործակցել, և այն ներդրողները, այդ թվում՝ սփյուռքահայությունից, որ գալիս են Ղարաբաղի համար ներդրումներ անելու և օգտագործելու մեր շուկան, կարծում եմ, շատ հանգիստ կշարունակեն աշխատել այդ ուղղությամբ:
– Հայաստանի հետ մաքսային խոչընդոտներ չե՞ն առաջանա, եթե Հայաստանը դառնա Մաքսային միության անդամ, իսկ Ղարաբաղը՝ ոչ:
– Ես չեմ կարծում: Երբ Առևտրի միջազգային կազմակերպությանը Հայաստանն անդամակցեց, դա հո չէ՞ր նշանակում, որ մնացած երկրների հետ մենք հարաբերություններ չենք ունեցել: Մենք ունեցել ենք հարաբերություններ գրեթե բոլոր երկրների հետ, և էդ հարաբերությունները առանձին փաստաթղթերով կանոնակարգվել են: Իսկ Ղարաբաղի հետ կապված, ես կարծում եմ, նման խնդիր ընդհանրապես չկա եւ չի էլ լինի:
– Ներդրումների հետագա ընթացքը Հայաստան և Ղարաբաղ ինչպ՞ս է լինելու:
– Ես կարծում եմ՝ նույն ձևով, ինչպես եղել է մինչ այս:
– Սակայն, թերևս, նույն տնտեսական հարաբերությունները չեն կարող լինել Հայաստանի ու Ղարաբաղի միջեւ, քանի որ Մաքսային միությունն իր սահմաններն ունի, որոնք թույլ չեն տալիս այս կամ այն ապրանքը շրջանառել նախկին մաքսերով:
– Եկեք չշտապենք, մենք դեռ Մաքսային միություն կմտնենք, պայմանները կհստակեցնենք, նոր կխոսենք:
– Իսկ Ձեզ համար, որպես Հայկական զարգացման գործակալության տնօրեն, ընդունելի՞ է և ճիշտ, որ Հայաստանը մտնի Մաքսային միություն՝ առանց Ղարաբաղի:
– Գիտեք ինչ, որպես Զարգազման հայկական գործակալություն, ես քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում, ես զբաղվում եմ տնտեսական հարցերով:
– Հարցը տնտեսական է:
– Տնտեսական առումով, կարծում եմ, փոփոխություններ չեն լինի:
– Հայաստանի ներդրումային դաշտն այս փուլում ինչպե՞ս կգանահատեք:
– Գնահատում եմ շատ դրական:
– Այս տարվա ընթացքում Ձեզ որքա՞ն ներդրում է հաջողվել բերել Հայաստան:
– Ներդրումների ներգրավումը ենթադրում է բավական երկար ժամանակ: Միայն այս տարվա առաջին եռամսյակում հնարավորություն է եղել նախաձեռնել մի մեծ ծրագիր, որը փուլային ծրագիր է, ընդհանուր առմամբ՝ մոտ 30 մլն դոլարի կարգի: Արդեն սկսել է դրա իրականացումը, բայց դա մեկ տարվա խնդիր չէ: Այն երեք փուլով ծրագիր է, որն առաջիկայում կիրականացվի:
