«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Ֆրանսիայի Ռազմավարական հետազոտությունների հիմնադրամի փորձագետ, քաղաքագետ Կայծ Մինասյանը:
– Պարոն Մինասյան, Հայաստանի նախագահական ընտրությունների նախաշեմին Ֆրանսիայի դիրքորոշումը Հայաստանի նկատմամբ փոփոխություն կրո՞ւմ է: Եթե հաշվի առնենք, որ Ռոբերտ Քոչարյանը ցանկալի թեկնածու էր Ֆրանսիայի համար, այսօր ի՞նչ շանսեր կունենա Քոչարյանը, եթե որոշի առաջադրվել նախագահական ընտրություններին:
– Այս պահին քաղաքականության ոչ մի փոփոխություն չի նկատվում Ֆրանսիայի կողմից: Թե ինչպես պիտի շարունակվի ժողովրդավարացման գործընթացը Հայաստանում, կախված է Հայաստանի իշխանություններից և ժողովրդից: Ես չեմ կարծում, թե Ֆրանսիայի արտաքին քաղաքականությունը պիտի փոխվի Հայաստանի հանդեպ, նույնը պիտի մնա: Ինչ իշխանություն էլ լինի Ֆրանսիայում կամ Հայաստանում, երկու երկրների միջև շատ բարեկամական կապեր պետք է լինեն: Պարզապես Հայաստանն իր արտաքին քաղաքականության մեջ եղած կապիտալը, դժբախտաբար, լավ չի օգտագործում: Նախաձեռնություններ և գործողություններ կարող են իրականացնել, որոնք չեն անում: Ոչ միայն Ֆրանսիայի հետ հարաբերություններում, այլև Եվրոպական երկրների, ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի և այլ երկրների հետ հարաբերություններում էլ է այդպես: Կարևոր չէ՝ Ռոբերտը կլինի, Լևոնը, Սերժը կամ մեկ ուրիշը: Կարևորը մտածելակերպն է, կարևորը ճարպկությունն է, խելացի մոտեցումն է: Ես չեմ ուզում դաս տալ, որովհետև շատ խելացի մարդիկ կան Հայաստանում: Հայաստանը, քանի որ փակ երկիր է, ծով չունի, ճանապարհները փակ են, պետք է ավելի ճիշտ քաղաքականություն վարի, պետք է ավելի շատ բաց լինի, ոչ թե փակ: Հայերը պետք է գլոբալ մտածելակերպ ունենան բոլոր հարցերի վերաբերյալ: Պետք է հասկանան՝ այն, ինչ տեղի է ունենում Ամերիկայում, ազդեցություն ունի Հայաստանի վրա, ինչ տեղի է ունենում Հայաստանում, ազդեցություն ունի Փարիզում, ինչ կատարվում է Փարիզում, ազդեցություն ունի Լիբանանում և այլ երկրներում: Սա պետք է լինի այսօրվա մոտեցումը: Եվ քանի որ հայերը սփյուռք ունեն, իսկ սփյուռքը Հայաստան ունի, այդ բոլոր մոտեցումներով պետք է ուսումնասիրեն բոլոր հարցերը: Եթե լավ չեք ուսումնասիրում բոլոր հարցերը, նշանակում է՝ դա անպատասխանատու կեցվածք է:
– Նախագահական ընտրությունների նախաշեմին նկատելի՞ է Ռոբերտ Քոչարյան-Գագիկ Ծառուկյան-Լևոն Տեր-Պետրոսյան համագործակցությունը և ի՞նչ արդյունք այն կարող է տալ:
– Խորհրդարանական ընտրություններից հետո բոլոր գործընթացները կարելի է ուսումնասիրել և սեղանի վրա դնել: Այսինքն՝ Ռոբերտ և Լևոն, կամ Լևոն և Սերժ, կամ Ռոբերտ և Սերժ: Նույն հոսանքին են պատկանում նրանք: Ո՞վ շինեց Ռոբերտին` Լևոնը, ո՞վ շինեց Սերժին` Լևոնը: Ո՞ւմ հետ աշխատեց Սերժը` Ռոբերտի հետ, իսկ Ռոբե՞րտը՝ Սերժի հետ: Նրանք բոլորն աշխատել են իրար հետ:
Ես կարծում եմ, որ Հայաստանի ընդդիմությունն այսօր պատմական պահ է ապրում: Այս պահին ինքը պետք է որոշի՝ ուզո՞ւմ է իշխանությունների փոփոխություն, թե՞ ոչ: Ըստ ինձ՝ դրա համար բոլոր պայմանները կան: Եթե Ռոբերտը, Լևոնը, Ծառուկյանը, Վարդան Օսկանյանը, Դաշնակցությունը և մյուսները կարողանան համագործակցել նվազագույն պլատֆորմի վրա, հաջողություն կլինի: Որովհետև այնքան լարված է երկրի սոցիալ-տնտեսական վիճակը, որ ստիպված ես ուղղվածությունդ դնել գրպանդ և սեղանի շուրջ նստել ու ասել՝ մենք պատրաստ ենք համագործակցել, պատրաստ ենք ժողովրդի կյանքը բարելավել: Պետք է երկարաժամկետ ծրագրեր լինեն՝ 5 տարվա, 10 տարվա, 15 տարվա համար աշխատել, բայց, դժբախտաբար, դա չի նկատվում:
– Շատ քաղաքագետներ գտնում են, որ Գագիկ Ծառուկյանի հետևում Ռոբերտ Քոչարյանի ականջներն են երևում: Դո՞ւք էլ եք այդ կարծիքին:
– Անշուշտ: Ընտրապայքարը եթե սկսվի, արդեն սեպտեմբեր-հոկտեմբերին նոր զարգացումներ պետք է տեղի ունենան: Տեսնենք, թե ինչպես պետք է ընթանա ընտրապայքարը, ով պետք է լինի թեկնածուն: Իմ կարծիքով՝ ընդդիմությունը պետք է որոշի, թե ով պետք է լինի իրենց թեկնածուն: Թող դա կազմակերպեն: Առաջարկում եմ, որ ընդդիմությունը կազմակերպի մաքուր, ժողովրդավարական, հստակ և արդար ընտրություններ: Թող ցույց տան իշխանություններին, որ կարելի է մեր պետության մեջ մաքուր, ժողովրդավարական և արդար ընտրություններ կազմակերպել:
Եթե Դաշնակցությունը կամ լևոնական ուժերն այսօր պատրաստ են համագործակցելու կամ մոտենում են համագործակցությանը, նշանակում է, որ իսկապես վիճակը վատ է: Ընտրությունների ժամանակ միասնական շտաբ ստեղծեցին, նշանակում է, որ հնարավորություններ կան:
– ՀՅԴ-ն հայտարարում է, որ իրենց միասնական թեկնածուն անկուսակցական պետք է լինի: Արդյոք խոսքը Ռոբերտ Քոչարյանի մասի՞ն է:
– Սկզբունքորեն ես ընդունում եմ, որ թեկնածուն լինի ոչ կուսակցական: Լավ, թող լինի ոչ կուսակցական, բայց պետք է Դաշնակցությունն ասի, թե ո՞ւմ մասին է խոսքը: Եթե չեն բացահայտում, դա կարող է նշանակել, որ և Քոչարյանն է նրանց մտքում, և ուրիշները:
– Իսկ Քոչարյանին պաշտպանելու ՀՅԴ քայլն, ըստ Ձեզ, պառակտում չի՞ մտցնի դրսի և ներսի դաշնակների միջև:
– Չեմ կարծում, գոնե Քոչարյանի շուրջ չեմ կարծում, որ Դաշնակցությունը պետք է խնդիր ունենա:
– Ո՞ւմ եք տեսնում նախագահի թեկնածուների դերում:
– Վստահաբար Սերժ Սարգսյանը կնդի թեկնածությունը: Ես կարծում եմ, որ եթե ընդդիմությունը չմիավորվի մեկ անձի շուրջ, Սերժ Սարգսյանը կհաղթի: Այսինքն՝ մեկ անձ ունենալ, նշանակում է հույս տալ ժողովրդին, թե կարելի է փոխել առկա վիճակը: Բայց եթե տարածված ձևով գնան ընտրություններին, այսինքն՝ բոլորն ունենան իրենց սեփական թեկնածուն, նշանակում է արդյունք չի լինի:
-Ըստ Ձեզ, սիրիահայերի հարցում ի՞նչ դիրքորոշում այսօր պետք է ունենա Հայաստանի ղեկավարությունը:
– Հայաստանը պետք է ցույց տա, որ իսկական հայրենիք է հայերի համար: Մի կողմից իշխանություններն ասում են, որ Հայաստանը բոլոր հայերի հայրենիքն է, մյուս կողմից` դա պետք է գործնականում ապացուցել, որ պատրաստ են և ամեն ինչ անում են՝ կազմակերպելու մեր հայրենակիցների վերադարձը դեպի Հայաստան: Երկրորդ` պետք է ավելի հեռուն գնանք և պետք է լավ ուսումնասիրենք այն հայերի ապագան, որոնք բնակվում են Միջին Արևելքում: Պետք է տեսնենք, թե արդյոք մեր հայերը Լիբանանում, Սիրիայում, Իրանում, Իրաքում և Միջին Արևելքի այլ երկրներում ապագա ունե՞ն՝ իբրև գաղութ, իբրև անձ, թե՞ ոչ: Կարելի է այդ հարցով խորհրդաժողով գումարել և քննարկել, թե ինչպես կարելի է ուսումնասիրել այդ հարցերը: Այդ գաղութները կարևոր են, աշխատող են, կարևոր արժեք ունեն և կարող են շատ օգտակար լինել Հայաստանի համար տարբեր ոլորտներում՝ քաղաքական, տնտեսական և այլն: Բայց Հայաստանը պետք է ցույց տա, որ պատասխանատու պետություն է:
– Սիրիայում հայերի անվտանգության ապահովման համար Հայաստանն ի՞նչ քայլեր պետք է ձեռնարկի, որպեսզի վատ սցենարներ չկրկնվեն:
– Ասել, թե Սիրիայի ազատ բանակը հաջողության դեպքում անպայման հայերի դեմ պետք է աշխատի և հակահայկական քաղաքականություն վարի, դեռ վաղ է: Ընդդիմությունը միակողմանի չէ, շատ ուժեր կան այդ ընդդիմության մեջ, որոնք հայերի հետ լավ հարաբերությունների մեջ են: Եթե հանկարծ ամենավատ տարբերակը գործի և ասենք` հայերի դեմ շարժում գործի, Հայաստանը պետք է իր բոլոր լծակներով ամեն ինչ անի, որպեսզի ապահովի հայերի սեփական և ընդհանուր շահերը, սեփական և ընդհանուր կյանքը: Բայց եթե լուծում չլինի, և Իրաքի իրադարձությունները կրկնվեն, ամեն օր ռմբակոծություններ լինեն, գործողություններ լինեն դպրոցների դեմ, եկեղեցիների դեմ, միությունների դեմ, նշանակում է, որ Հայաստանը և նրա դաշնակից միջազգային համայնքը պետք է ամեն ինչ անեն, որ կազմակերպվի հայերի ներգաղթը դեպի Հայաստան: Սիրիահայերն իրենց հերթին պետք է որոշեն՝ ուզո՞ւմ են գալ Հայաստան, թե՞ ոչ: Եթե որոշեն, որ ուզում են գալ, ուրեմն Հայաստանը պետք է պատրաստ լինի ընդունելու նրանց՝ ստեղծելով ապրելու համար բոլոր պայմանները: Դա կարելի է կազմակերպել, հատկապես, որ այսօր Հայաստանից արտագաղթ կա: Դա շատ բան կնշանակի, կնշանակի, որ Հայաստանը վստահելի պետություն է: Չեմ ուզում սա համեմատել Իրաքի դեպքերի հետ, քանի որ Իրաքի դեպքերը մի փոքրիկ օրինակ էին: Սիրիայում ավելի շատ հայեր կան, և ուրեմն ավելի մեծ աշխատանք պետք է տարվի՝ կազմակերպելու նրանց ներգաղթը:
– Բայց Հայաստանի իշխանությունները նաև նման մի տեսակետ ունեն, որ սիրիահայ գաղութը մեզ համար շատ կարևոր գաղութ է հենց տեղում, և ցանկալի չէ, որ այնտեղի հայերը տեղափոխվեն Հայաստան:
– Եթե այդպես է, դա դժբախտություն է: Չեն կարող հայերն այնտեղ տարածել ազգային գաղափարները և արժեքները, եթե Սիրիայում անհանգիստ վիճակ է: Սփյուռքի նախարարություն ունենք, ո՞ւր է, ո՞ւմ պետք է դիմեն մարդիկ: Հրանուշ Հակոբյանը Սիրիայում պետք է լիներ այսօր: Այնտեղ պետք է լինի մեկ ամիս, երկու ամիս, մեր հայրենակիցների հետ պետք է լիներ: Ասում են, թե հանգիստ է վիճակը: Ուրեմն, եթե հանգիստ է վիճակը Սիրիայում, Հրանուշ Հակոբյանը թող գնա և թող մնա հայերի հետ Հալեպում կամ Դամասկոսում: Դա կնշանակի, որ Հայաստանն ավելի պատասխանատու մոտեցում ունի այս հարցերում և մտահոգ է սիրիահայերի ճակատագրով:
