«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Արցախի Հանրապետության ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախկին ղեկավար Վահրամ Աթանեսյանը:
– Պարոն Աթանեսյան, Սերժ Սարգսյանը դասախոսություն է կարդացել «Անդրանիկ Մարգարյան» քաղաքական դպրոցում, որտեղ անդրադարձել է ԼՂ խնդրին: Նա նշել է, որ խնդրի լուծումը ցավոտ է լինելու. «Ցավոտ լուծում է լինելու Արցախի հարցում: Չի կարող առանց փոխզիջումների լուծում լինել»: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունը, և ի՞նչ է ակնարկում Սերժ Սարգսյանը:
– Առանձնակի գաղտնիք նախագահ Սարգսյանը չի բացահայտել: Խաղաղ բանակցային կարգավորումը ենթադրում է կողմերի համար ցավոտ փոխզիջումներ: Մանրամասնելու հարկ, կարծում եմ, չկա: Բավական է վերլուծել կարգավորման միջնորդների ներկայացրած հայեցակարգը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների առաջնորդների հայտարարությունները, և ամեն ինչ պարզ կլինի:
– Կարծում եք՝ Ադրբեջանը պատրա՞ստ է խաղաղ կարգավորման, երբ Ժնևի հանդիպումից մեկ օր անց սահմանային լարվածությունը մեծացավ, նաև զոհ ունեցանք սահմանին, մինչդեռ կողմերը պայմանավորվել էին սահմանային լարվածության թուլացման շուրջ:
– Ադրբեջանը խաղաղ կարգավորման պատրաստ չէ այսօր: Վաղը կարող է պատրաստ լինել: Խոսքը սույնրոպեական, իրավիճակային երևույթների մասին չէ, այլ հեռանկարի: Իսկ շփման գծում տեղի ունեցածի վերաբերյալ կարելի է նաև այլ ենթադրություն անել: Ինչ-որ մեկին երևի հայ-ադրբեջանական երկխոսությունը ձեռնտու չէ: Կամ էլ հենց Ադրբեջանում կան խմբավորումներ, որոնք աշխատում են Ալիևի դեմ: Ես չեմ կարծում, թե Ադրբեջանի նախագահը Ժնևից հետո զորքերին տվել է էսկալացիայի գնալու հրաման: Գուցե գերագնահատում եմ Ալիևի պարկեշտությունը, բայց տպավորություն ունեմ, որ Ժնևում լուրջ հարցերի քննարկում է տեղի ունեցել, և նա ընդհանուր առմամբ պայմանավորվածությունները հարգելու ռեժիմի մեջ է:
– Ժնևյան հանդիպումը պաշտոնական Արցախը նույնպես բարձր գնահատեց: Հայաստանում տեսակետներ հնչեցին, որ այդ հանդիպումը դիվանագիտական ձախողում էր, քանի որ Վիեննայի և Սանկտ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունների գործադրման մասին որևէ հիշատակում չկա: Դուք խնդիր չե՞ք տեսնում, չի՞ ստացվում, որ հայկական կողմն այլևս նահանջել է և չի պահանջում պայմանավորվածությունների կատարում:
– Հայաստանում, ցավոք, կա քաղաքագիտական-վերլուծաբանական մի շրջանակ, որը կանխակալ և ոչ օբյեկտիվ է գնահատում ԼՂ կարգավորման բանակցությունները: Եթե հանդիպման արդյունքներով ընդունված հայտարարությամբ փաստվում է շփման գծում իրավիճակը կայունացնելու կողմերի հանձնառությունը, ապա դա չի՞ նշանակում, որ խոսքը վերաբերում է Վիեննայի պայմանավորվածություններին: Իսկ առհասարակ բանակցությունները նրա համար չեն, որ կողմերը միմյանց պահանջներ ներկայացնեն: Դրա համար բոլորովին ուրիշ հարթակներ կան, այդ թվում՝ տեղեկատվական: Բանակցությունները ենթադրում են ընդհանուր հայտարարի, համաձայնության որոնում: Հայկական կողմն այս իմաստով ոչ մի նահանջ չի ունեցել:
– Հիմա ՀՅԴ-ական Արմեն Ռուստամյանն ասում է, որ մենք միակողմանիորեն պետք է ձեռնամուխ լինենք Վիեննայի և Սանկտ Պետերբուրգի համաձայնությունների գործադրմանը: Որքանո՞վ է սա հնարավոր:
– Ես նման տեսակետի տեղյակ չեմ: Ի՞նչ է նշանակում՝ միակողմանի ձեռնամուխ լինել: Մենք դիտորդների՞ ենք հրավիրելու, թե՞ Հայաստանի բյուջեի հաշվին պետք է ամբողջ շփման գծում տեղադրենք հրադադարը հսկող տեխնիկական միջոցներ: Չեմ կարծում, թե խոսքը դրա մասին է: Իմ ընկալմամբ՝ Վիեննայում քննարկվել է ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում ԵԱՀԿ քաղաքական վերահսկողության մասին: Եվ դա է, որ դժվար իրականացնելի է: Տեխնիկական միջոցներ այսօր էլ կան, ամեն ինչ ֆիքսվում է: Բայց փաստերը պետք է արժանանան քաղաքական գնահատականի: Իսկ դրան միակողմանի հասնել, թվում է, հնարավոր չէ:
